Sociale woningbouw en kleinschaligheid

Er zijn twee manieren om private eigendom te schenden: de eerste is de manier waarop de armen de rijken plunderen: onverhoeds en gewelddadig. De tweede is de wijze waarop de rijken de armen plunderen: traag en legaal. Het verlies aan zekerheden en veiligheid voor de “kleine inkomens” is geen natuurverschijnsel. De ongelijkheid groeit. Het doet zich ook voor op de woningmarkt, die ik hier wat nader bekijk. Het is een resultaat van decennia van politiek handelen. Het had ook anders gekund. De sociale en egalitaire krachten zijn in het defensief. Het begrip stille klassenstrijd past. In 2.4 miljoen corporatiewoningen wonen ongeveer 4.5 miljoen stemgerechtigden. Zij worden geraakt door het huurbeleid, door de verhuurdersheffing, maar ook door  veranderingen in het huurrecht (tijdelijke contracten).

Foto: Aaron van Dorn (cc)

Bezeten van bezit

ACHTERGROND - ‘Gij zult niet stelen’ is een duidelijk gebod. Het is lekker kort, en volstrekt duidelijk. Eigendom is heilig. ‘Lag het maar zo simpel…’ verzucht prof. dr. Hans Achterhuis tijdens de achtste lezing in de reeks 10 geboden revisited. Want wanneer ben je nu eigenlijk een dief, en wanneer niet? Sinds de bankencrisis is een grote verontwaardiging opgerezen over de manier waarop bankiers zichzelf ongestraft kunnen verrijken ten koste van anderen. Maar wat ze doen is geen stelen, of toch?. Het idee van diefstal veronderstelt een bepaalde definitie van bezit, en dat is er een die in de loop van de tijd veranderd is. Daarom, het achtste gebod opnieuw bekeken.

Eerlijk zullen we alles delen

Achterhuis legt uit dat het gebod in de zesde eeuw voor Christus eigenlijk precies het omgekeerde betekende van onze hedendaagse opvatting. Eigendom was in het oude Israël niet absoluut: de vrucht van de aarde was voor iedereen gezamenlijk geschapen. Daarom hadden arme mensen, als ze hongerig waren, ook het recht om de door de velden van de rijken te struinen en te eten wat ze nodig hadden. Dat zie je ook terugkomen in het Bijbelverhaal van Ruth en Naomi, die tijdens hun reizen leven van andermans akkers. De rijke persoon die alles voor zichzelf hield, die was schuldig aan diefstal. De rijke handelaren en grootgrondbezitters werden zo door dit gebod gewezen op de verantwoordelijkheden die hoorden bij hun eigendom.

Terug naar de meent

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Alexandre Dulaunoy (cc)

Verantwoordelijk voor welvaart

INTERVIEW - Bald de Vries, universitair docent en onderzoeker rechtstheorie en staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Utrecht, over eigendom, gebruiksrecht en verantwoordelijkheid.

Hoe belangrijk is het begrip eigendom?

‘De notie van individueel eigendom is een organiserend principe van onze Westerse maatschappij. Het is de kurk waarop de marktgeoriënteerde economie drijft. Om de markteconomie goed te laten functioneren hebben we een stelsel van eigendomsrechten ontworpen. Vanuit dit perspectief kan het recht op individueel eigendom ook opgevat worden als een centraal mensenrecht dat bepalend is voor hoe de moderne, westerse samenleving functioneert.’

Verantwoordelijk?
‘Bezit impliceert een exclusief gebruiksrecht. Dat wat van jou is, daarover ben je soeverein, althans dit is het uitgangspunt. Eigendom betekent gebruik, maar ben je ook verantwoordelijkheid voor de effecten van dat gebruik?

De moderne, westerse samenleving wordt gekenmerkt door industrialisering en democratisering binnen staten. Burgers participeren in de productie van welvaart binnen de natiestaat en participeren in de verdeling van die welvaart via hun democratische rechten. De productie van welvaart, en het gebruik daarvan in de vorm van eigendom heeft echter neveneffecten die meer en meer zichtbaar worden op mondiaal niveau. In zijn klassieker The Risk Society noemt de Duitse sociaaltheoreticus Ulrich Beck deze neveneffecten ‘risico’s’. Neem jij verantwoordelijkheid voor de effecten van het gebruik van je spullen?’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kraken: is er een alternatief voor het kraakverbod?

Ontruiming (Foto: Flickr/Nieuws uit Amsterdam)

Kraken: mijn interne morele kompas komt er niet echt uit. Aan de ene kant gebruiken mensen het eigendom van anderen zonder hen daarvoor te compenseren, aan de andere kant houden mensen bewoonbaar eigendom onbewoond terwijl er een tekort is aan betaalbare woningen in bijvoorbeeld Amsterdam.

Het recht van de markt is wat mij betreft niet absoluut, dus moet er in het geval van schaarste, als er een groep is die misbruik maakt van een tekort, tegen opgetreden worden. Dat kan zoals is gedaan door mensen het recht te geven om onbewoonde en ongebruikte panden na een jaar ‘in gebruik’ te nemen.

Maar vooral een deel van de Amsterdamse kraakscene heeft het verpest. In woord is het een groep mensen met het hart op de goede plek die opkomt voor de rechten op een huis van iedereen in de stad. In de praktijk lijkt het een militante groep mensen die het hun godgegeven recht vindt om gratis te mogen wonen en de panden die ze bewonen totaal uit te leven. Of anders.

Maar kraken is niet alleen destructief, dat bewijzen krakers elders die kraken uit noodzaak of uit écht idealisme. Die hoor je niet en zal je ook niet horen, omdat ze zich niet verzetten tegen ontruimingen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.