Net als in Eerste Kamer zijn ook in de Tweede Kamer linkse politici vaker afwezig
DATA - Het onderzoek alhier gedaan naar Eerste Kamerleden
Het fameuze #pensioendebat in de Senaat laat zich op een paar manieren begrijpen. Het meest aan de oppervlakte ligt de analyse dat het kabinet zich echt vergist heeft. De beeldspraak van Tof Thissen (GL) is dan goed gekozen. Dan kwam Frans Weekers (VVD) vol gas een blinde steeg in scheuren. ‘Dan liever de lucht in.’ Voor wie hoopt dat er een diepere strategie achter dit alles zit: mogelijk liet Diederik Samsom (PvdA) het opblazen van het sociaal akkoord graag aan de Senaat, en had Weekers geen andere opdracht dan zo dicht mogelijk bij het Sociaal Akkoord te blijven en dan zoveel mogelijk kabaal te maken. Als de bonden dan kwaad worden, dan toch ook op GroenLinks en de SP, heeft Samsom mogelijk gedacht. In deze analyse is het fiasco van gisteren al lang ingecalculeerd. Het was een toneelstukje. De aanpassingen op deze plannen worden al lang besproken bij Jeroen Dijsselbloem aan tafel.
DATA - Het onderzoek alhier gedaan naar Eerste Kamerleden
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
ANALYSE - Alexander Pechtold stond in de gangen van de Eerste Kamer te dreigen dat hij zich geen D66-senator kon voorstellen die voor een begroting met bezuinigingen op onderwijs zou stemmen. Tiny Kox en Emile Roemer stuurden gezamenlijk een ingezonden stuk naar de Volkskrant om te dreigen met de bevoegdheden van de volksvertegenwoordiging. En Elco Brinkman heeft al laten weten dat men voor de steun van zijn fractie bij Van Haersma Buma moet zijn. De oppositiepartijen schuiven hun fracties in de Staten-Generaal zo steeds dichter in elkaar. Kan de coalitie dat niet ook doen? Dat kan, maar dat gaat – net als het ontbinden – wel weer over het soort staatsrecht dat in de literatuur constitutional hardball heet.
De Grondwet heeft twee smaken, als het om de volksvertegenwoordiging gaat: Eerste en Tweede Generaal gezamenlijk, of een zogenaamde Verenigde Vergadering. Soms schrijft de Grondwet voor dat een wetsvoorstel wordt behandeld door de Verenigde Vergadering. Dan gaat het vaak om zaken die zo belangrijk zijn dat voorkomen moet worden dat de Eerste en Tweede Kamer tegenover elkaar komen te staan, zoals het instemmen met een door een troonopvolger voorgenomen huwelijk. Soms lijkt de achtergrond meer te zitten in het voorkomen van dubbel werk voor de Koning. De troonrede, bijvoorbeeld, wordt voorgelezen in een bijeenkomst van de Verenigde Vergadering, voor de gelegenheid belegd in de Ridderzaal. In de meeste gevallen zegt de Grondwet er echter niets over. Technisch is het mogelijk een wetsvoorstel niet in te dienen bij de Tweede Kamer, maar bij de Verenigde Vergadering.
ANALYSE - In Buitenhof vroeg presentatrice Marcia Luyten hoogleraar staatsrecht Wim Voermans naar de mogelijkheden voor het kabinet om een weerspannige Eerste Kamer aan te pakken. Voermans noemde als theoretisch machtsmiddel dat de regering de Eerste Kamer zou kunnen ontbinden. Dat idee is niet nieuw. Normaal gesproken hebben dergelijke verkiezingen weinig zin. De leden van de Provinciale Staten blijven immers zitten en zullen doorgaans niet anders stemmen dan bij de vorige verkiezingen. Maar in dit geval was er iets bijzonders aan de hand: diverse leden van provinciale staten hadden in 2011 ‘strategisch’ gestemd op een kandidaat van een andere partij, een D66-Statenlid had op knullige wijze een ongeldige stem uitgebracht en daarmee een zetel voor zijn partij verspeeld, een Zeeuws Statenlid was in een schimmige Torentjesdeal betrokken en last but not least had een hele reeks PVV-Statenleden de partij van Geert Wilders de rug toegekeerd. Dat maakte een andere samenstelling van de Eerste Kamer beslist reëel.
50PLUS en Onafhankelijke Senaatsfractie
Inmiddels zijn er nog enkele ontwikkelingen te noemen die een andere samenstelling van de Eerste Kamer bij nieuwe verkiezingen aannemelijk maken. In de staten van Flevoland heeft een lid zijn oude partij GroenLinks vaarwel gezegd en onderdak gevonden bij D66. Nu is dat gelet op de geringe stemwaarde van Flevoland (op Zeeland na de laagste) niet zo relevant, maar de breuk tussen 50PLUS en de Onafhankelijke Senaatsfractie (OSF) is dat wel. 50PLUS besloot bij de vorige Eerste Kamerverkiezingen de zieltogende OSF, die op eigen kracht geen zetel had kunnen halen, in de lucht te houden met wat extra stemmen, in ruil voor een aan 50PLUS-gelieerde lijsttrekker voor de Onafhankelijken. Die heeft inmiddels weer gebroken met de club van Jan Nagel, wat vermoedelijk betekent dat de OSF steun van 50PLUS bij nieuwe verkiezingen kan vergeten. De OSF verdwijnt dan uit de Senaat en haar zetel komt aan een andere fractie toe.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
ANALYSE - De rel rondom Fred de Graaf die Geert Wilders met een truc uit de commissie van in- en uitgeleide had gehouden was slechts de druppel die de emmer deed overlopen.
Geert Wilders reageerde voor zijn doen tamelijk beschaafd op het nieuws dat Senaatsvoorzitter Fred de Graaf zou aftreden vanwege de dooretterende verdenking dat hij Wilders zou hebben geweerd uit de commissie van in- en uitgeleide. ‘Dat siert hem, het enige juiste besluit,’ zo konden journalisten uit de mond van de voormalige Grote Blonde Gedoger optekenen.
Bij eerdere botsingen met De Graaf had Wilders zich wel ondiplomatieker uitgelaten. Dat die eerdere botsingen er waren, moge op het eerste gezicht vreemd voorkomen. Geert Wilders zit immers in de Tweede Kamer, terwijl Fred de Graaf tot voor kort de Eerste Kamer voorzat. Een aantal factoren maakt echter zulke botsingen wel degelijk mogelijk: de Eerste Kamerfractie van de PVV is Geert Wilders, Geert Wilders becommentarieert vaker Eerste Kamervoorzitters en Fred de Graaf heeft eerder moeten handelen als voorzitter van de Verenigde Vergadering.
Lijntjes
Dat er lijntjes lopen tussen de Eerste en Tweede Kamerfracties van verschillende politieke partijen, zal niemand ontkennen. De fractie van de SP in de Senaat zal het handelen van de geestverwante fractie uit de Tweede Kamer niet onder een liberaal vergrootglas leggen. Eerste en Tweede Kamerleden van dezelfde politieke partij zijn verbonden door partijideologie en partijprogramma. Toch is het ook weer niet één pot nat. Waar de VVD-fractie in de Tweede Kamer als een kudde makke schapen het socialistische principe van de inkomensafhankelijke zorgpremie omarmde, stond de fractie van diezelfde politieke partij in de Eerste Kamer aan de wieg van het openbreken van juist dit gedeelte van het regeerakkoord. Zoiets kan ook bij andere politieke partijen, maar niet bij de PVV.
ANALYSE - Zo vlak voor het reces is er nog een laatste ronde in het mooie gezelschapsspel ‘wie wordt het’. Wie zal straks de voorzittershamer overnemen van Fred de Graaf?Er zijn een aantal spelregels: een geslaagde gooi naar de stoel is namelijk een gelukkige samenloop van omstandigheden.
Allereerst moet je het zelf willen. Dat is lang niet altijd het geval, omdat het wel een voltijdsbaan is. Een succesvolle hoogleraar internationaal recht, zoals prof. Schrijver, staat anders tegen het idee vijf dagen per week op het Binnenhof te bivakkeren, dan iemand die toch nog wachtgeld zit te toucheren, zoals Guusje Ter Horst. Hier speelt ook een risico: het prof. Akkermans-effect. Wie te graag wil, schakelt zichzelf daarmee uit. Waar dat precies aan ligt, en of het terecht is, doet hier niet ter zake. Het werkt simpelweg zo. Om die reden loopt Van der Linden gevaar. Het is publiek geheim dat zijn vertrek als Senaatsvoorzitter maar half vrijwillig was. Waarom precies, en of dat terecht is, doet hier niet ter zake. Het was simpelweg gewoon zo. Een dergelijk enthousiasme voor de functie is gevaarlijk. Gelukkig heeft hij zijn eigen vertrek destijds dichtgesmeerd met een verhaal over zijn hoge leeftijd. Daar kan Van der Linden ook vrij moeilijk van terug komen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
ANALYSE - Volgens de wetten van het politieke drama gaat eerst alle aandacht naar de krachten die tegen iemand samenspannen. Als er niets gebeurt, loopt het verhaal weer leeg. Als een aanval wel lukt, kantelt het momentum naar inkeer en zuivering. Vrienden van het slachtoffer nemen over: was dit nodig? Anderen wijzen op de politieke motieven van de aanvallers, op hun hypocrisie tegenover de verdiensten van het slachtoffer en de noodzaak te besturen. In goed politiek drama ontstaat dan discussie over wie precies de held is: Caesar of Brutus? Uiteindelijk oordeelt het publiek daarover – al dan niet aangevoerd door een koor van commentatoren.
Fred de Graaf bleek niet te begrijpen dat het publiek het laatste oordeel toekomt. Het was althans een weinig overtuigende en grotesk uitgevoerde verdediging om met vijf messen in de rug uitvoerig te gaan illustreren welk een omvangrijke veiligheidsoperatie door zijn hand in goede banen was geleid. Dat zal hem als voormalige burgemeester van Apeldoorn ongetwijfeld goed hebben gedaan, maar het was niet de discussie. Die ging over de vraag of hij procedures gepolitiseerd had.
De Graafs verweer op dat punt was zo mogelijk nog tragischer en fataler. Nadat hij eerst had betoogd dat de Volkskrant in de door hemzelf geautoriseerde tekst een verkeerd beeld had gecreëerd, werd het dinsdag een kwestie van vuige streken vanuit de Tweede Kamer, gericht op zijn onafhankelijkheid. Het ging echter niet om zijn onafhankelijkheid en het gaat ook niet om de Tweede Kamer. Wat De Graaf zich in zijn rol als Voorzitter van de Verenigde Vergadering meende te mogen permitteren in de richting van eedweigeraars in de Tweede Kamer, krijgt hij onverkort op het eigen bordje. Iets met een koekje en eigen deeg. De Graaf had dinsdag dus òf moeten zwijgen om de feiten zelf te laten spreken, òf voluit moeten gaan met een betoog dat het hoe dan ook een opluchting was dat Wilders niet naast de Koning door het beeld was komen banjeren. In ieder geval niet meer betwisten dat hij moest vertrekken. De handelingen van het drama zijn al voorbij. Met het treurige betoog dat hij nu afstak, irriteert De Graaf het publiek dat over zijn val zal oordelen. De directeur van AnsaldoBreda begrijpt beter hoe het werkt. Hij maakte, eveneens afgelopen dinsdag, zijn rol volledig waar door de kwaliteit van een trein waarvan af en toe een deur loslaat te verdedigen.
DATA - Leden van linkse partijen zijn vaker afwezig bij plenaire sessies van de Eerste Kamer dan leden van de VVD of CDA. Braafste jongetjes van de klas zijn ChristenUnie en SGP.
Eerste Kamer-voorzitter Fred de Graaf treedt vandaag terug en het Senaat moet op zoek naar een nieuwe voorzitter. Wie moet dat worden, en van welke partij? Idealiter is de nieuwe voorzitter van een partij iemand die veel aanwezig is bij plenaire vergaderingen van de Eerste Kamer.
De documentatie van de Eerste en Tweede Kamer is helaas nog steeds niet zo toegankelijk dat je met een druk op de knop van willekeurige partijen of Kamerleden de aanwezigheid tevoorschijn kan toveren. Maar met een beetje inspanning was het wel te doen om de 76 plenaire vergaderdagen in de huidige termijn van de Eerste Kamer door te spitten. En na enig telwerk kwam het afwezigheidspercentage naar boven. Over de hele Kamer heen was dat 7,5 procent.
Groenlinks 12,6% SP 10,9% 50Plus 9,2% PvdA 8,4% OSF 7,9% PVV 7,2% CDA 6,7% PvdD 6,6% VVD 5,3% D66 5,3% CU 3,9% SGP 2,6%Op 12 december 2011 werd overigens het laagterecord bereikt. Toen waren er maar 47 Kamerleden -minder dan tweederde van het totaal aantal Senaatsleden- present. Grondwetswijzigingen waren die dag dus uitgesloten.
Enige voorzichtigheid met de interpretatie van deze getallen is wel geboden. Door het kleine aantal vergaderingen en het beperkte aantal leden kan een langdurige ziekte een partij al snel enige procenten kosten. Maar het is wel opvallend dat op links de percentages hoger zijn dan op rechts.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
ANALYSE - De Eerste Kamer krijgt een steeds grotere politieke rol, maar is behoorlijk ondemocratisch. Laat ook de recente stemming over het woonakkoord zien.
De Eerste Kamer fietst zichzelf wel zo fijn in de politieke kijker, maar hun interne stemmingsprocedure hangt met oud plakband en roestige spijkers aan elkaar. Meetellen van de stemmen van afwezige fractieleden bij het standpunt van de fractievoorzitter, optellen van totaal afwezige fracties bij de voorstemmers; in de Senaat kan het allemaal. Geen probleem als de senatoren zich met grote meerderheden buigen over technische kwesties, maar een risico als zeer politiek gevoelige wetgeving met minimale verschillen door de Staten-Generaal geduwd moet worden.
Afgelopen dinsdag voegde de Senaat een nieuwe beurse plek toe aan hun stem-record. Inzet was het Woonakkoord en alle aandacht ging naar PvdA-senator Duivesteijn die, koud een maand in de Senaat, onmiddellijk uit de rode kruiwagen dreigde te springen. Minister Blok probeerde bij Nieuwsuur de boel te sussen met het resultaat: de wetsvoorstellen waren gewoon aangenomen. Wie het stenogram leest kan dat zien. Met 37 tegen 36 hoofdelijk uitgebrachte stemmen. Dat zijn er 73 in totaal. Wegens ziekte van Tineke Strik onthield een VVD’er zich van stemming. Dat heet ‘pairing’.
Er was echter nog een PvdA-senator die het Woonakkoord in gevaar had gebracht. Senator Sylvester vergiste zich en riep bij de stemming eerst ‘tegen!’ door de zaal. Toen ze zich realiseerde wat ze had gedaan, probeerde ze haar stem te corrigeren door er een luidkeels ‘voor!’ achteraan te gooien. Meer smaken kent artikel 109 RvO EK niet. De Voorzitter telt Sylvester uiteindelijk mee bij de voorstemmers en stelt de winst voor zijn partijgenoot minister Blok vast. PvdD-senator Koffeman maakt een punt van orde omdat ‘zijn gevoel’ zegt dat het corrigeren van een verkeerd uitgebrachte stem eigenlijk niet kan. De Voorzitter klapt er dan meteen vrij stellig overheen: Ja dat kan, totdat de volgende naam is genoemd.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.