Komen we van het BBP af?

Paul Teule werkt als freelance onderzoeker in Brussel en doet promotieonderzoek naar de geschiedenis en de toekomst van het BBP aan de Erasmus Universiteit. Vandaag sloot het debat op economist.com over de vraag of het Bruto Binnenlands Product (BBP) een goede maatstaf is voor onze levenstandaard. Maar liefst 72% van de deelnemers vond van niet. En terecht. Het BBP is een hopeloos achterhaalde manier om te meten hoe goed het gaat met, of in een land. Dat ligt deels aan de methodiek van het BBP zelf, maar meer nog aan onze ongezonde focus op dit 75-jaar oude statistiekje. Het BBP is een botte optelsom van de geldwaarde van alle verhandelde goederen en diensten (inclusief overheid) binnen een periode, vaak een jaar. De prijs van de verhandelde iPad en het salaris van de kleuterjuf telt mee, maar ook koopsompolissen, defensie uitgaven, of de bewaking van Geert Wilders. Het is de vraag of we wel zo blij moeten zijn met onze ‘economische groei’ als blijkt dat het BBP deels is gestegen omdat er meer politici bewaakt moeten worden. En dan hebben we het nog niet eens over de kwaliteit van de bewaking. Het BBP meet vooral ook veel niet. Niet de waarde van huishoudelijk werk, vrijwilligerswerk (dat bijvoorbeeld leidt tot open source software). Het meet ook niet de negatieve effecten van vergrote productie op het milieu, of op onze geestelijke gezondheid, behalve als we milieuschade repareren, of naar de psychiater gaan. Dan stijgt het BBP. En naar dit BBP verwijzen we als we het hebben over ‘de economie’, of erger: onze ‘welvaart’.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bos rookt shag?

Gisteren Pauw en Witteman gezien? Wouter Bos was te gast, niet als politicus maar als mens. Dat was wennen. Hij had een vaal versleten vest aan. Dankzij zijn drukke pappadagen was het ongestreken en misschien zelfs ongewassen. Dat was nog niet alles. Wouter Bos draaide op zijn dooie gemak een shagje. Een Samsom shagje. Pauw en Witteman leken nog verbaasder dan het publiek in de zaal en zeiden niets over het vale vest of het Samson shagje. In plaats daarvan vroegen ze Bos iets over Uruzgan. “Ach, Uruzgan”, zei Bos na een lange stilte. Hij bekeek zijn professioneel gedraaide shagje. “Ik weet het ook niet hoor. De ene dag denk ik dat we daar goed werk doen, de andere dag denk ik dat we er niets te zoeken hebben. Eigenlijk ben ik een notoire twijfelaar, maar dat wisten jullie al” Hij zei het op een ondeugende toon, als een kleuter die een geheimpje verklapt.

De spanning

Pauw keek met halfopen mond naar Bos. Witteman wist er een vraag uit te persen. Hij stamelde: “Maar u beweerde toch juist dat u inzake Uruzgan vasthield aan uw principes?” Bos keek vriendelijk terug. Hij haalde een aansteker uit zijn zak en stak zijn shagje in brand. Hij inhaleerde diep en blies de rook kalmpjes in de richting van Pauw. Niemand zei iets. De spanning was voelbaar, alleen Wouter leek volkomen op zijn gemak. “Ach, Uruzgan” was het enige dat hij zei. Na een nieuwe haal aan zijn peuk vervolgde hij: “Wanneer neem je nu een goed besluit? Neem nou dat debat nou over de economische crisis. Ik had mijn riedel over sterke schouders afgestoken, Mark begon met zijn gezanik over doorschuiven naar de volgende generatie. In de pauze trof ik Mark aan bij de pisbakken. Ik vroeg hem of hij nou werkelijk geloofde dat de VVD wél de juiste oplossingen had. Mark lachte en zei dat Nederland als een bootje is dat dobbert op de zee die wereldeconomie heet. Of zoiets. We moesten er beiden in ieder geval hartelijk om lachen. Geschikte vent, die Rutte.’

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Morales: “kapitalisme sterft of aarde sterft”

Pacha Mama, puta madre nog an toe! Het is vandaag Earth Day, de dag waarop we allemaal even stilstaan bij het feit dat een gezonde aarde van levensbelang is voor de mensheid. Een goed moment om eens na te denken over hoe we de onafwendbare Kladderadatsj van de aardkloot alsnog kunnen afwenden.

In Bolivia wordt dezer dagen een pan-latijnse conferentie gehouden met als doel regionale consensus te breiken voor de volgende VN-klimaattop in Mexico, in december dit jaar. De World Conference on Climate Change and the Rights of the Mother Earth werd gisteren geopend door de Boliviaanse president Evo Morales. Deze socialistische president stelde in zijn openingstoespraak dat: “het kapitalisme sterft óf de aarde sterft”. Het leven op aarde heeft geen toekomst als het kapitalistische systeem overeind blijft zo meent Morales. Kapitalisme is volgens hem synoniem aan ongelijkheid en vernietiging van de aarde.

Nu is dat opzich best een aardige hypothese die een discussie waard is. Met name ook omdat ‘ouderwets’ kapitalisme ervan uitgaat dat economische groei de enige manier is om het systeem in stand te houden. Een basisschool-leerling kan echter begrijpen dat oneindige groei in een wereld met eindige natuurlijke hulpbronnen en ruimte uiteindelijk vastloopt. Het Impossible Hamster scenario.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Klimaatverandering bedreigt voedselproductie Zuidoost-Azië


Het gerenommeerde World Resource Institute publiceerde samen met HSBC: een van de grootste financiële dienstverleners ter wereld, deze week een rapport waarin gesteld wordt dat klimaatverandering een grote impact gaat hebben op de voedselproductie in India en Zuidoost-Azië. Toenemende waterschaarste gaat de opbrengst van o.a. oliepalm en suikerriet sterk verminderen. Maar ook de in deze regio wijdverbreidde aquacultuur met tropische garnalen, meerval en tilapia zal door de temperatuurstijging klappen krijgen. Bovenstaand figuur toont de te verwachten opbrengstdaling voor gewassen per land, met name India dat nu al kampt met waterschaarste zal hard getroffen worden. Tel daarbij op de nog steeds sterk groeiende bevolking en het hoge aandeel van naar China en het Westen geëxporteerd voedsel (bijv. palmolie, garnalen) en je hebt de ingrediënten voor een héél heet gerecht… Lees hier meer of download het rapport.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bezuinigen en Innoveren

Hieronder volgt een gastbijdrage van Barack waarin wordt uitgelegd waarom het InnovatiePlatform niks is geworden. Het IP is opgeheven, maar het heeft een jonkie, het ZorgInnovatiePlatform, met dezelfde problemen. De gastblogger legt de mechanimsen bloot, die verklaren waarom er zo weinig verandert en waarom er ook weinig zal worden bezuinigd.

Het bestaande is de vijand van het nieuwe.

In deze simpele woorden ligt het spanningsveld besloten, waarin de vernieuwer zijn weg moet zoeken. Het is vergelijkbaar met vrede stichten, want vrede stichten doe je niet met vrienden, maar juist met je vijanden. Hoe kun je innovatie organiseren?

De voorafgaande vraag is of dat kan. Creatief denken en dat denken omzetten in nieuwe handelingen, verhoudingen en producten is uniek en doorgaans toevallig. Maar als innovatie te organiseren valt, moet het hele traject van idee tot brede invoering worden onderzocht: welke vijanden liggen waar op de loer, wat is hun kracht en kunnen zij worden geneutraliseerd of tot overlopen worden bewogen? Misscien is de oude krijgskundige Sun Tzu de goede adviseur.

Dit kwam bij mij op bij het lezen van “Inspiratie voor Innovatie, de visie van het Zorginnovatie-platform”. Het onderwerp is prima: onze wereld vergrijst, we leven langer en de zorgvraag zal exploderen, met disproportionele kosten en spanningen op de arbeidsmarkt.

Quote du Jour | Snel herstel wereldeconomie

“We find ourselves at an important new stage of the crisis. A global depression has been averted. The world economy is recovering, and recovering better than we had previously thought likely.” (IMF.org)

Olivier Blanchard directeur van het IMF Research Department is hoopvol over het herstel van de wereldeconomie. Maar de laatste World Economic Outlook waarop hij deze hoop baseert laat zien dat er nog steeds grote verschillen zijn in hoe snel economieën opveren na de recessie. De Verenigde Staten doen het beter dan Europa en Japan. Ook al ziet het IMF de economie in Eurozone dit jaar met 1,0% groeien, de Spaanse economie blijft nog steeds krimpen met -0,4%. Dit is in schril contrast met de groeicijfers van China en India van respectievelijk 10,0% en 8,8%. Ook de economieën in de Sub-Sahara, het Midden-Oosten en Brazilië groeien inmiddels weer gestaag door. Wie een blik werpt in het WEO-rapport treft o.a. bovenstaand figuur aan dat duidelijk laat zien dat de kredietcrisis met bijbehorende economische malaise vooral een Westerse aangelegenheid was. Zat de veerkrachtige turkse economie nu al maar in de Eurozone…

Quote du Jour | Financiële hervorming gezocht

Goldman Sachs zou er geen been in zien om te speculeren op een Nederlands bankroet. Ze hebben bewezen over lijken te kunnen gaan. Er zijn voldoende redenen om dat niet langer als klant te ondersteunen.

SP-Kamerlid Ewout Irrgang springt met PvdA-Kamerlid Paul Tang op de verontwaardigingswagon die via de VS en UK steeds meer landen berijdt en wil dat de overheid alle banden verbreekt met de bank. In Amerika kondigde de beurswaakhond SEC vorige week uit het niets een rechtszaak een, de eerste zaak tegen een grote investeringsbank in meer dan 10 jaar. Toevallig maakt president Obama donderdag zijn plannen bekend om de financiële uitwassen tegen te gaan die de wereld op de rand van de economische afgrond brachten. De Amerikaanse politieke partijen zijn hevig verdeeld over de hervormingsplannen. Om een filibuster te voorkomen, hebben de Democraten minstens één Republikeinse stem nodig.

De SEC verwijt Goldman Sachs een succesvolle Hedgefondsmanager in staat te hebben gesteld om te speculeren op het instorten van hypothecaire leningen, waarna de bank vervolgens van die leningen afgeleide financiële producten aan investeerders verkocht als veilige lange termijn beleggingen. Hoogstwaarschijnlijk zal het nooit tot (het einde van) een rechtszaak komen door schikkingen, of doordat de SEC (althans de nipte 3-2 meerderheid van de SEC die voor de aanklacht stemde) sowieso alleen maar beoogde de publieke opinie te bespelen en de druk op te voeren op de Republikeinse politici. Helaas zal dit alles dan ook waarschijnlijk niet tot duidelijke spelregels voor grote banken leiden, en blijft het vooral een mentaliteitsdiscussie die alleen met grote woorden via de publieke opinie gevoerd kan worden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende