Angst voor de Vrijheid

Vanwaar voelen mensen zich toch aangetrokken door autoritaire ideeën en ideologieën?  Zijn mensen van nature alleen maar op zoek naar macht? Waarom zijn er dan toch zo veel mensen die zich laten onderdrukken en hun vrijheid opgeven? In 1941 probeerde de psycholoog Erich Fromm (1900-1980) deze vragen in zijn boek De Angst voor Vrijheid te beantwoorden. In dit artikel beschrijft Alexander Goesten beknopt Fromms ideeën daaromtrent. De grote populariteit van Trump en de opkomst van rechtspopulistische bewegingen in Europa maken Fromms overwegingen nog net zo actueel als 75 jaar geleden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Marc Wathieu (cc)

Stembusrevoluties

OPINIE - Hoe heeft het rechtspopulisme toch zo kunnen gedijen? Tom van Doormaal gaat een aantal verklaringen af en concludeert: het ligt toch vooral aan de politiek.

Faalt ons politieke midden? Eerst hadden we het Brexit referendum, vervolgens een merkwaardige verkiezing van een zekere Trump.

Ook wij gaan “ons land terug veroveren”, meende Geert Wilders, en andere populisten in Europa met hem. In Oostenrijk, in Duitsland, in Frankrijk. In Italië, zou een populistische revolutie kunnen plaatsvinden. Kunnen we verklaringen vinden?

Ik hoor en lees er een paar.

  • De bankiers hadden gestraft moeten worden voor hun aandeel in de crisis.
  • De heersende machten hebben nooit voldoende aandacht besteed aan de gevolgen van de migratie.
  • De referenda zorgen niet voor minder, maar voor meer chaos.
  • De sociale media hebben geen redactie en dus geen verbinding met de waarheid en normen van zorgvuldigheid in de berichtgeving.
  • De traditionele mechanismen in onze politiek voldoen niet meer.

Laten we ze eens nader bekijken; het zijn aardige theorietjes.

Bankiers

Bij marxisten en links is het economische bewustzijn bepalend voor het maatschappelijk bewustzijn. Sedert de jaren zeventig zijn de inkomens van de hardwerkende mensen vrijwel niet veranderd, terwijl de groei is doorgegaan. Dat schept rancune door een relatieve daling op de sociale ladder.

Foto: DonkeyHotey (cc)

Trump en de onderschatte factor

COLUMN - Donald Trump is gekozen tot Amerikaans president. CNN noemt 24 theorieën over hoe dit kon gebeuren. Het is nog te vroeg voor wetenschappelijke resultaten en het was vast een combinatie van factoren. Wel valt op dat CNN één factor niet noemt. Een factor die vaak wordt onderschat.

“De democraten mogen hopen dat Trump zich niet kandidaat stelt.” Dit zei ik in 2011 bij een lunch met deels buitenlandse collega’s. Ze keken me meewarig aan. Die jonge Hollander had duidelijk geen kijk op Amerikaanse politiek. De Californische hoogleraar aan tafel legde me geduldig uit dat niemand Trump serieus nam. Trump stelde zich toen niet kandidaat; wel bij de verkiezingen erna.

Bij die verkiezingen, begin deze maand, zag ik Trump het eerlijk gezegd niet redden tegen Clinton. Door te weinig zijn kernboodschap uit te dragen in de campagne had hij zijn kansen niet gemaximaliseerd. Hij leek steun tekort te komen. Uiteindelijk haalde hij 47% van de stemmen. Minder dan Clinton, maar – door het hem welgezinde getrapte kiesstelsel – genoeg voor de winst.

Wereldbeeld

Hoe kreeg Trump die steun? Allereerst doordat het land verdeeld is in twee kampen die de laatste decennia uit elkaar zijn gegroeid. Wie er ook op het stembiljet staat, het belangrijkste is van welke partij hij of zij is. Exitpolls tonen dat 84% van de liberals op Clinton stemde, en 89% van de Democraten. Omgekeerd koos 81% van de conservatives voor Trump, en 90% van de Republikeinen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Rutte feliciteert vs. Merkel feliciteert

Het verschil tussen beide boodschappen is schrijnend. Ja, Nederland is een klein kutland, maar dat heeft ons er in het verleden nooit van weerhouden een met de vinger richting andere landen te wijzen. Nu… Niks.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Fascinatie

Had Hillary Clinton de Amerikaanse verkiezingen gewonnen, dan was er nu even geen nieuws meer uit dat land geweest. Maar ’s werelds fascinatie met Donald Trump is zo groot dat er nog geen krant zonder hem voorbij kan gaan. Hij is hotter dan de volgende aflevering van Game of Thrones.

Wat mij dan weer fascineert is dat dezelfde media die hem als een pathologische leugenaar ontmaskerden, wél zijn verkiezingsbeloften voor waar lijken te verslijten. Het is een aandoenlijke behoefte aan houvast waarvan zeker is dat die niet bestaat. Het is zelfs de vraag of Trump Amerika weer groots gaat maken.

Foto: Adrian Gray (cc)

Zoek een wijze president

We zijn nog steeds in shock. Hoe kunnen de V.S. een president kiezen, die zo slecht gekwalificeerd is voor de functie? Het probleem is alleen wel dat Donald Trump hard onderweg is naar dat presidentschap. Het boos, gechoqueerd of verdrietig zijn heeft geen zin.

Laten we eerst nog eens even kijken naar de spelregels. Het is wel geconstateerd, maar niemand ligt erg wakker van het feit dat Clinton Trump heeft verslagen in het aantal uitgebrachte stemmen. Hoe kan dat in een democratisch systeem van meeste stemmen gelden?

Kennelijk zijn we daar aan gewend: in 2000, in de strijd tussen George Bush en Al Gore gebeurde dat ook. Toch is het merkwaardig en een rare hik in de procedure dat dit kan.

Het college van kiesmannen

Bron voor dit fenomeen is de Federale Conventie van 1787, m.n. The Records. Ik heb de notulen van de Framers van de Constitutie er niet zelf op nageslagen, maar beroep mij op een handzaam boekje van Robert A. Dahl, met de sprekende titel: “How democratic is the American Constitution?”

Dahl schildert de inspanningen bij het vormgeven van de constitutie. Hoe een executieve macht in de vorm van een president te kiezen, was een moeilijke puzzel. Uiteindelijk kwam daar het college van kiesmannen uit voort: het ‘electoral college’. Maar waarom? Dahl:

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour | “A very unusual situation”

I think he’s in a very unusual situation, He would basically put his children out of work, and they’d have to go start a whole new business, and that would set up new problems.

Tot nu toe is het de gewoonte in de VS, dat als je president wordt, je je zakelijke belangen onderbrengt in een zogenaamde “blind trust”. Zo’n trust, die compleet onafhankelijk is, behartigt je belangen terwijl je president bent, om mogelijke belangenverstrengeling te voorkomen. Met bovenstaande uitspraak zet Rudolph Giuliani, topadviseur voor de aankomende president van de VS, de deur wagenwijd open voor corruptie.

Foto: DonkeyHotey (cc)

Kunnen we niet zonder populisme?

COLUMN - Populisme: el pueblo unido

Wat verklaart het succes van Trump? Is het zijn racisme en zijn seksisme, die de boze witte mannen een stem hebben gegeven? Of is het ruraal Amerika dat zijn woede over de eigen wanhopige toestand tot uitdrukking heeft willen brengen over de gevestigde orde die hen in de steek heeft gelaten? Er spelen vast allerlei factoren een rol in de opkomst van het populisme, ook in Europa, maar volgens mij blijft één factor daarbij onterecht onderbelicht.

De aantrekkingskracht van het populisme, puur op zichzelf.

Nu is een probleem met praten over populisme altijd dat de term allerlei betekenissen kent, die niet altijd nauwkeurig uit elkaar worden gehaald. Vaak wordt hij gebruikt om politieke retoriek te benoemen die men te simpel vindt: ‘makkelijke oplossingen’ voor ‘ingewikkelde problemen’. Als zodanig is het alleen een scheldwoord; het is niet waar ik het over wil hebben.

De democratie is vervelend

Maar er is ook het populisme als een ideologie: de opvatting dat het volk een eenheid is, met specifieke eigen belangen en een specifieke eigen wil. De belangen en de wil van de individuen zijn daar nog niet eens ondergeschikt aan: ze zijn hetzelfde. Eindeloos vergaderen is daarom ook eigenlijk niet nodig; je hebt alleen een ‘sterke’ man nodig die het allemaal gaat ‘regelen’.

Amerikaanse klimaatzaak stap verder

NIEUWS - De Amerikaanse staat is donderdag in het ongelijk gesteld door de rechter. Dat betekent dat de klimaatrechtszaak die is aangespannen door een groep kinderen, vertegenwoordigt door Our Children’s Trust, door kan gaan. De rechtszaak is aangespannen tegen president Obama, maar bij aantreden van Trump zal hij automatisch de gedaagde worden. De kinderen zijn van mening dat de regering hun grondwettelijke rechten op vrijheid en bezit bedreigt door te weinig te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige Volgende