De reorganisatie van de zorg is nu aardig op gang gekomen. En wat een mooie resultaten hebben we geboekt! Tienduizend bejaarden van wie is vastgesteld dat ze dringend behoefte hebben aan opname in een verpleeg- of verzorgingstehuis, omdat het thuis absoluut niet meer gaat, wachten op een plaats. Vijfduizend van hen wachten al meer dan een jaar. Maar daar hebben we de participatiemaatschappij voor. Meer mantelzorg, meer aandacht voor elkaar, en we moeten echt niet denken dat we alles zomaar op het bordje van de overheid kunnen schuiven. Ach, dat die oudjes een serieuze zorgindicatie hebben zegt toch niets? De overheid heeft de thuiszorg naar de gemeentes overgeheveld en kortte tegelijkertijd op het beschikbare budget. Via ‘keukentafelgesprekken’ zou de gemeente gaan bepalen welke lacunes vrijwilligers en mantelzorgers voortaan moesten opvullen. Veel voorzieningen, vergoedingen en posten werden abrupt geschrapt.
De combinatie van 947 euro per maand aan Wajonguitkering, zorgkosten (inclusief verzekering) van meer dan 200 euro per maand en een gemeente die de bekostiging van huishoudelijke hulp aan de mensen zelf overlaat is niet fijn.
Hoe moet dat passen?
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
ANALYSE - Nederland heeft een redelijke gelijkheid als het over inkomens gaat, maar de vermogensongelijkheid is vergelijkbaar met die in de VS. Dat is typisch. Ik denk dat de hypotheekrente-aftrek en de sociale huur daarmee te maken hebben.
Het beleid ten aanzien van wonen is beleid in het sociaal domein. Het is belangrijk voor de positie die mensen ervaren op de ladder van sociale waardering en betekenisgeving. En daarmee voor de uitgangspositie die in de samenleving bepaalt of je meewind of tegenwind hebt. En inkomens en vermogensvorming hebben er alles mee te maken.
Volgens Edward de Bono kun je veranderen door een bestaande kuil uit te diepen, maar je kunt ook besluiten een nieuwe kuil te graven. Dat viel me in na lezing van Wonen 6.0, van een groep hooggeleerde Delftenaren, die ik hoog acht. Maar het rapport is toch vooral het graven in een al bestaande kuil.
Het stuk Wonen 6.0 verwijst naar Wonen 4.0, dat een compromis was van Aedes, NMB, de huurders en de Vereniging Eigen Huis. Wonen 4.0 had als een toekomstbeeld een geleidelijk einde aan de bemoeizucht van de overheid met het wonen, te bereiken in drie decennia. Dat was een nieuwe kuil.
REPORTAGE - De grootste hervorming van dit kabinet blijft gevuld met onzekerheden. Maar Tom van Doormaal is ook iets zorgelijkers op het spoor. De werkelijkheden in Den Haag en de provincie hebben weinig met elkaar te maken.
De uitnodiging die ik voor de conferentie kreeg bevatte de volgende probleemstelling:
De decentralisaties in het sociale domein zoals die per 1 januari 2015 van start moeten gaan zijn de grootste ontwikkeling in het binnenlands bestuur van de laatste decennia. Taken en middelen worden overgedragen en er wordt van gemeenten verwacht dat ze integraal gaan werken en samenwerken in het sociale domein met als doel burgers te ondersteunen en meer te laten participeren in de maatschappij. In de nieuwe rol- en taakverdeling speelt informatievoorziening en dus ICT een cruciale rol. Daarbij zijn een aantal vraagstukken actueel. Bijvoorbeeld: hoe voorkomen we (als politiek en werkveld samen) dat veel geïnvesteerd wordt in informatie-systemen terwijl besturings- en procesvragen nog niet goed zijn beantwoord? Welke informatie mag in het kader van ‘1 plan’ worden verzameld door wie? Moet de gemeente proactief aan de slag, of wachten op duidelijkheid vanuit de centrale overheid?
Korte inleidingen werden geleverd door Johannes van Veen, Thof Thissen, als directeur van KING (kwaliteitsInstituut Nederlandse Gemeenten) en Brigitte van der Burg, kamerlid VVD.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Gemeenten moeten passende ondersteuning bieden aan mensen die niet zelf of met hulp van hun netwerk kunnen meedoen of zelfredzaam zijn. De bui van de Wmo-consulent mag geen invloed hebben op deze wettelijke taak. Daarom staan in de wet regels voor een juiste behandeling van cliënten. Bijvoorbeeld hoe gemeenten het onderzoek moeten uitvoeren. En dat cliënten zich kunnen laten helpen door een cliëntondersteuner. En dat een cliënt bezwaar en beroep kan aantekenen als hij het aanbod van de gemeente niet passend vindt.
OPINIE - In het licht van de toenemende overdracht van Rijks- en provinciale taken aan gemeenten, is het – vanwege hun gebrek aan ingangen in Den Haag – riskant om op een lokale partij te stemmen, meent Marianne Thieme, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren.
De laatste weken is in de media breed aandacht gegeven aan potsierlijke spotjes, posters, en stuntjes waarmee lokale politici zich in de kijker proberen te spelen. Condooms waarop de PvdA beweert ‘keihard de beste te zijn’, autostickers waarop de VVD aangeeft dat rechts per definitie voorrang zou moeten hebben, de Sosjaal van de SP die warmte had moeten bieden in de koude maartmaand, kortom de creativiteit kende nauwelijks grenzen. De echte potsierlijkheid moet echter vooral worden gezocht in de wijze waarop de landelijke politiek de gemeenteraden feitelijk alle mogelijkheden uit handen slaat om de bevolking lokaal te representeren.
Het klinkt prachtig, de Rijksoverheid die ervoor kiest de gemeenten ‘meer verantwoordelijkheden te gunnen’. Medebestuur zou zo een kerntaak worden van het lokale bestuur. Gemeenten krijgen taken toebedeeld op het gebied van werkgelegenheid en bijstand, op het gebied van sociale werkvoorzieningen, op het gebied van de jeugdzorg, en over het al dan niet toelaten van bijvoorbeeld megastallen in het landelijk gebied. Maar in plaats van meer zeggenschap, krijgt de gemeente, nadat er tal van nieuwe taken door de Rijksoverheid over de schutting zijn gegooid, vooral minder te zeggen. Het zijn vrijwel zonder uitzondering hoofdpijndossiers waarvoor het Rijk geen oplossing heeft, of die in elk geval tal van knelpunten bevatten. De gemeenten krijgen veel minder budget beschikbaar voor de uitvoering van taken dan het Rijk voor zichzelf beschikbaar stelde (en waarmee de Rijks- en provinciale overheden al niet of nauwelijks rondkwamen).
ANALYSE - Gemeenten zijn zich aan het voorbereiden op transities in het sociale beleid. Er wordt veel verwacht van sociale wijkteams, die laagdrempelige en generalistische hulp moeten geven, met een beroep op eigen kracht. De verwachtingen zijn hooggespannen. Wordt het ook beter en goedkoper?
De verantwoordelijkheid voor coherent sociaal beleid ligt bij de gemeenten. Er zijn hierbij hoge verwachtingen van een buurtgericht aanbod van hulp. De buurt wordt gezien als de juiste schaalgrootte om dienstverlening beter te verbinden, om de burger meer te betrekken en om de vraag naar ‘duurdere’ voorzieningen te voorkomen. Onder verschillende noemers als sociale wijkteams of buurtteams wordt hier hard aan gewerkt (VNG 2013).
In wijkteams wordt laagdrempelige, generalistische hulp georganiseerd. De eigen kracht en het eigen informele netwerk van cliënten spelen een belangrijke rol. Mogelijke begeleiding wordt zoveel mogelijk aangeboden vanuit netwerken in de buurt. Iedere gemeente organiseert dat weer anders, zoals de verschillende beslissingsbevoegdheden van een buurtteam, de grootte van het gebied, de gerichtheid op jeugd en gezin en dergelijke. Ook kan per wijk de aard van de problematieken nogal verschillen.
De verwachtingen van gemeenten omtrent de buurtteams zijn hoog: met minder geld betere ondersteuning leveren. Het is nog niet duidelijk welke efficiency winst ingeboekt kan worden door het werk van de buurtteams. Sommigen stellen dat 25% efficiencywinst te behalen is maar daarbij wordt vooral geredeneerd vanuit zware gezinsproblematiek, met erg veel betrokken partijen. Tot nu toe verrichte MKBA’s zijn indicatief, gestoeld op schaarse kengetallen en noemen bedragen die niet altijd verbonden zijn aan echte geldstromen. Voor een evaluatie van de Utrechtse buurtteams Jeugd & gezin en de buurtteams Krachtig hebben we daarom gekeken naar daar waar het gebeurt: bij de individuele cliënten die ondersteuning nodig hebben. Op welke manier kunnen buurtteams beter en goedkoper zijn?
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Meer dan de helft van de gemeente-ambtenaren verwacht een stroeve overgang als de taken op het gebied van jeugd, zorg en werk van de rijksoverheid en provincies naar de gemeenten overgaan.
Eén op de vijf voorziet zelfs het uitbreken van chaos.
Vooral bij de overheveling van de jeugdzorg voorziet men problemen. Nog niet eens omdat de plannen zo slechts zijn, maar vanwege een te korte voorbereidingstijd, te kleine budgetten en te weinig menskracht.
Vandaag debatteert de Tweede Kamer over de decentralisatie van taken van het rijk naar gemeentes. De grootste operatie van het kabinet Rutte is zeer slecht voorbereid, maar Plasterk zet door. […]
De lijst van criticasters is ellenlang. Het Centraal Planbureau, de Raad van State, de Kinderombudsman, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de OESO; allemaal waarschuwen zij voor het te hoge tempo waarmee minister Ronald Plasterk de decentralisatie wil doorvoeren, die een bezuiniging zal moeten opleveren van 1,5 miljard euro voor het Rijk. De minister van Binnenlandse Zaken slaat echter alle kritieken in de wind en lijkt maar een doel voor ogen te hebben: de eindstreep van 1 januari 2015 halen.
Aan deze lange lijst werd vorige week nog de kritiek van De Algemene Rekenkamer toegevoegd. […] Het advies van de Algemene Rekenkamer om in oktober nog eens te evalueren of de zogenoemde decentralisatie van zorg en werk wel ‘haalbaar en verantwoord’ is, werd door de minister niet ter harte genomen. ‘Ik voel daar niets voor’, antwoordde minister Plasterk in een reactie zonder opgaaf van redenen.
Een onafhankelijke commissie ‘die alle veranderingen in de gaten gaat houden’ verzekerde het kabinetsvoorstel van de noodzakelijke steun van oppositiepartijen CDA en D66.
Afgezien van een ‘overheveling’ is er tevens sprake van een forse bezuiniging: 450 miljoen euro per jaar.
Dat er – nog afgezien van de bezuinigingsoperatie – kanttekeningen bij deze operatie zijn te plaatsen, bleek al uit een uitgebreide, tweedelige reportage die eerder op Sargasso verscheen (deel 1, deel 2).
