Lange-termijn effecten en veiligheid van COVID-19-vaccinaties

Bezorgdheid over de langetermijneffecten van COVID-19-vaccinaties heeft gezorgd voor terughoudendheid bij het vaccineren. Immunoloog Andrew L. Croxford legt uit waarom we overtuigd kunnen zijn van de veiligheid van deze vaccins. Voorwoord Dit artikel is een vertaling en bewerking van een publicatie op Boston Review en met toestemming van de originele auteur overgenomen. Deze publicatie gaat over vaccinaties en desinformatie daarover. Waar van toepassing is deze bewerking aangepast aan de Nederlandse situatie en de ontwikkelingen sinds de originele publicatie van het stuk in september 2021, zoals bijvoorbeeld goedkeuring van de vaccins voor het gebruik bij kinderen. Het recent gepubliceerde filmpje van Forum voor Democratie bevat enkele van de onderstaand beschreven foutieve argumenten en tactieken, bedoeld om twijfel te zaaien. De eerste vertaling is gedaan door Martijn Tonies, controle, bewerking en toevoegingen met betrekking tot de laatste ontwikkelingen zijn gedaan door biochemicus Reinout Raijmakers. Inleiding Zo veel mogelijk mensen vaccineren wordt door velen gezien als de belangrijkste manier om uit de COVID-19 crisis te komen, en daar zijn goede redenen voor. In onze strijd tegen de COVID varianten, zien we consistent een vermindering van besmettingen, ziekte en overlijden in volledig gevaccineerden die het geluk hebben gehad in een land te leven waar de vaccins beschikbaar zijn. De beloften die eind 2020 werden gedaan bij langverwachte publicaties van de fase 2 en 3 studies van de eerste COVID vaccins wordt voor miljarden mensen waargemaakt. In het vakgebied van immunologie was dit het eerste licht aan het einde van de tunnel: de ontwikkeling van de noodzakelijke gereedschappen om de wereldwijde verspreiding van het SARS-CoV-2 virus in te dammen. Het was het resultaat van de inzet van talloze wetenschappers die tientallen jaren hebben samengewerkt. Toen we in de winter van 2020 de inmiddels beroemde grafieken zagen die een zeer hoge werkzaamheid van de vaccins lieten zien, en belangrijke gegevens kregen over de veiligheid, was het duidelijk dat deze levensreddende middelen snel beschikbaar zouden komen en dat onze manier van leven, die nu nog ingeperkt is, uiteindelijk hersteld kan worden.

Door: Foto: cc Flickr Jernej Furman photostream Vaccine with a possible cure for Coronavirus and Planet Earth
Foto: Yuri Samoilov (cc)

Kwetsbaren? Dat zijn de anderen.

OPINIE - Een triest bericht vandaag: econoom en politicoloog Robin Fransman is overleden aan de gevolgen van covid-19. Fransman had altijd oog voor de minder bedeelden, kritiek op trickle down denken, pleitte voor hogere belasting op kapitaal en was dat betreft toch een VVD’er zoals we die tegenwoordig veel te weinig zien.

Recenter gebruikte hij zijn bekendheid voor het Herstel-NL project, het veel bekritiseerde plan waarmee Nederland in corona-tijd ‘open’ zou kunnen. In het kort kwam het er op neer dat ‘ouderen en kwetsbaren’ in veilige zones werden gebracht, afgezonderd van de rest van Nederland. Deels op fysieke locaties zoals hotels, en deels op speciale dagen of uren. Ze kunnen dan veilig winkelen of naar de bioscoop en de rest van Nederland kon gewoon lekker door. Ergens in het begin van 2020 klonk dit misschien nog logisch.

Ouderen en kwetsbaren

Ook onze Rijksoverheid communiceerde veelvuldig over “ouderen en kwetsbaren beschermen” en later over “ouderen en kwetsbaren vaccineren”. Gedurende 2020 en 2021 werd echter duidelijk dat covid-19 iedereen kan treffen en iedereen hard kan treffen bovendien. De alfa variant van het virus was besmettelijker dan het origineel en zorgde voor meer ziekenhuisopnames, vervolgens verergerde de delta variant dat nog eens. Over de ernstige en langdurige klachten na ziek te zijn geweest, het zogeheten ‘long covid’, werd mondjesmaat steeds meer bekend. De ziekte verloopt grillig, het genezingsproces kan werkelijk alle kanten op. Van een paar dagen snotteren, naar aanhoudend concentratieverlies of anderhalf jaar later nog geen trap op kunnen lopen. Covid-19 is een bitch.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Waarom je Covid-19 vaccins niet zomaar met elkaar kunt vergelijken

De verschillende Covid-19 vaccins worden vaak met elkaar vergeleken op basis van de werkzaamheidsgraag (efficacy rate). De gerapporteerde percentages voor de Pfizer en Moderna vaccins liggen aanzienlijk hoger dan bij de vaccins van AstraZeneca en Johnson & Johnson. In onderstaand filmpje van Vox wordt helder uitgelegd waarom je deze percentages niet goed met elkaar kunt vergelijken:

Foto: Share of people fully vaccinated against COVID-19, last updated 8 December - CC BY Our World in Data

Kabinet houdt ‘derde wereld’ liever afhankelijk van vaccindonaties

Sinds oktober 2020 dringen India en Zuid-Afrika en ruim honderd andere landen aan op het vrijgeven van de patenten op vaccins, zodat lage- en middeninkomenslanden zelf vaccins kunnen produceren. De EU en enkele andere landen houden het voorstel tegen. Een update over de positie van Nederland (in augustus schreef ik hier dit over).

Er worden momenteel wereldwijd zes keer zoveel boosterprikken toegediend als er eerste prikken worden toegediend in lageinkomenslanden. De WHO noemt het “a scandal that must stop now.” Directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus riep in augustus – toen in Nederland de Gezondheidsraad de booster-optie ging onderzoeken – al op tot een moratorium op boosters tot september, dat hij later bijstelde tot eind van het jaar. In de lageinkomenslanden was op 1 augustus 1,1% van de mensen gevaccineerd; op dit moment is dat 3,2%.

Gezien de zorgen over de Omicron-variant en mogelijk verminderde bescherming door vaccinatie is het begrijpelijk dat veel mensen een booster willen, maar het blijft onbegrijpelijk dat de EU en een aantal andere landen nog altijd het vrijgegeven van de patenten op coronavaccins tegenhouden. De discussie hierover loopt al sinds oktober 2020, toen India en Zuid-Afrika een voorstel deden voor het (tijdelijk) vrijgeven van de patenten via de zogenaamde TRIPS-waiver. Vorige week zou de Wereldhandelsorganisatie (WTO) er weer over spreken, maar vanwege de Omicron-variant en de reisbeperkingen voor Afrikaanse landen werd de vergadering last-minute afgeblazen. “The vaccine apartheid that rich countries and the WTO have refused to address is ultimately responsible for the decision to postpone vaccine talks,” zei The People’s Vaccine, een coalitie van 50 organisaties die zich inzet voor het vrijgeven van vaccinpatenten. Een TRIPS-commissie praat er de komende tijd wel over verder.

Foto: We Like Sharing (cc)

Mauwen over ‘segregatie’

COLUMN - Wil je coronavaccinaties weigeren? Dat kan en dat mag, en de reden waarom je weigert doet er niet toe. Pleiten – zoals sommigen nu doen – dat weigeraars medische hulp kan worden ontzegd als zij vervolgens ernstig ziek raken na een besmetting, is volstrekt uit den boze. De zorg mag, zo lang zij dat aankan, nooit en te nimmer adequate hulp weigeren, ook niet wanneer iemands toestand tot op zekere hoogte voorspelbaar was – de zorg helpt ook rokers, een rund dat met vuurwerk stunt, mensen die hun lever kapot hebben gezopen, of de roekeloze die zichzelf of een verkeersongeluk heeft aangedaan. Die laatste krijgt hopelijk wel een fikse boete wanneer hij anderen door zijn gedrag heeft geblesseerd – maar zorg mag hem nooit op die grond worden ontzegd.

De weigeraars rekken hun rechten echter wel erg op. Ze weigeren zichzelf en anderen te beschermen, maar willen daar tegelijkertijd geen enkele consequentie van velen – terwijl je ze op zijn minst kunt vragen voortaan zelf te betalen voor een regelmatige test. Keuzes hebben immers gevolgen, ook voor anderen.

Maar weigeraars mauwen nu over discriminatie en ‘segregatie’ alleen al bij de gedachte aan toegangstesten, terwijl anderen hun best doen zichzelf en elkaar blijvend te beschermen.  Ze beroepen zich op hun lichamelijke integriteit – een recht dat akelig selectief wordt ingezet, want de lichamelijke integriteit van anderen boeit ze kennelijk weinig. (Voorts vind ik sowieso dat we dat recht zeer armoedig interpreteren: door laks toezicht wordt dat bij iedereen die in de buurt van Tata Steel, Schiphol of van een drukke snelweg woont, voortdurend geschonden: daar wemelt het van de vreemde stoffen die je lichaam ongewenst maar onophoudelijk te verstouwen krijgt.)

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Het vaccinatie-zwabberbeleid eist zijn tol

Het Zuyderlandziekenhuis heeft een open brief geschreven aan de minister over het zwalkende vaccinatiebeleid.

Vandaag namen wij de eerste patiënt op in ons ziekenhuis die het Astra-Zeneca-vaccin had geweigerd na alle commotie in de pers. We hoorden de enorme spijt in zijn stem en zagen de wanhoop in zijn ogen. Het virus had hem geveld en dit had wellicht niet gehoeven. Met zijn instemming delen wij hier zijn longscan. Je hoeft geen longarts te zijn om de verwoestingen te herkennen. Je hoeft ook geen epidemioloog te zijn om de risico’s van niet-vaccineren te duiden. Het risico op ernstige schade door COVID-19 is tien keer hoger voor 40 jarigen, en zeventig keer voor 60 jarigen, dan het risico op ernstige schade door trombose als gevolg van het vaccin.

Foto: Bron: Our World in Data copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Vaccinatie-ongelijkheid

Hoe gaan de volgende coronavarianten heten? De Merkelvariant, de vonderLeyenvariant en de Johnsonvariant? Andrew Stroehlein van Human Rights Watch stelt voor de nieuwe varianten te vernoemen naar de politieke leiders die weigeren het patent op de vaccins vrij te geven. De Europese Commissie steunt de ‘TRIPS waiver’ nog steeds niet, ook al heeft het Europees Parlement vóór gestemd. De TRIPS waiver is nodig zodat er sneller meer vaccins geproduceerd kunnen worden, zodat er wereldwijd sneller gevaccineerd kan worden.

De rijke landen hebben het voor zichzelf goed geregeld en de farmaceutische bedrijven varen er wel bij, terwijl in arme landen nog vrijwel niemand gevaccineerd is. Voor elke vaccinatie in een arm land, worden er momenteel 117 vaccinaties toegediend in een rijk land.

Bron: The People’s Vaccine, tweet op 8 juli 2021

De verwachting is dat de bewoners van de meeste landen in Azië en Afrika pas eind 2022 of zelfs begin 2023 volledig gevaccineerd zijn. Dit zou nog weleens te optimistisch kunnen zijn, omdat in de rijke landen vanwege de Delta-variant nu gesproken wordt over het toedienen van een derde dosis.

Rijke landen doneren momenteel vaccins aan arme landen, maar die donaties zullen teruglopen als ze hun eigen bevolking een derde dosis willen geven. Maar ook zonder de derde doses zet het doneren van vaccins weinig zoden aan de dijk. Sommige landen beloven honderden miljoen vaccins te doneren – klinkt veel, maar er zijn er wereldwijd minstens 11 miljard nodig (en misschien wel 14 of 20 miljard). Andrew Stroehlein visualiseerde dat voor ons:

Foto: cc Flickr Jernej Furman photostream Vaccine with a possible cure for Coronavirus and Planet Earth

Keuzes hebben consequenties

COLUMN - Voor corona speelde deze discussie: mogen ouders weigeren hun kind te vaccineren en het toch naar een kinderdagverblijf brengen, waar het andere kinderen kan infecteren met ziektes die permanente handicaps of de dood kunnen veroorzaken?

Ouders hebben het recht te weigeren hun kind te vaccineren. Betekent dat ook dat ze het recht hebben andermens’ kinderen op het kinderdagverblijf in gevaar te brengen? Want kleintjes kunnen niet meteen worden ingeënt.

Niet-ingeënte peuters worden tot die tijd uitsluitend door groepsimmuniteit beschermd: ze zijn veilig zolang niemand in de omgeving een van die ziektes kan krijgen. Maar wanneer de vaccinatiegraad daalt – wat na al enige tijd gaande is – lopen zulke kleintjes ineens meer risico. Aanvankelijk speelde dat vooral in de protestantse Bible Belt, waar geregeld uitbraken van bijvoorbeeld mazelen en meningokokken plaatsvinden. Maar de afgelopen jaren daalde de vaccinatiegraad ook elders dusdanig dat deskundigen zich zorgen maakten: de groepsimmuniteit zakte tot nabij de ondergrens.

Dat had veel te maken met een vals geloof dat de mazelen-bof-rodehond vaccinatie autisme zou veroorzaken (in het leven geroepen door wetenschapsfraudeur Andrew Wakefield). Daar kwam een New Age-achtige notie bij dat het ‘beter’ was wanneer het afweersysteem van het kind zelf zou leren zulke ziektes te bestrijden (wat overigens precies is wat vaccinatie doet), en dat inenting ‘kunstmatig’ zou zijn, of vooral de kas van Big Pharma zou spekken.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: The People Speak! (cc)

Vergezichten in COVID

ACHTERGROND, ANALYSE - De antivaxer als egoistische aso – of is het net andersom?

In mijn omgeving voltrekt zich een polarisatie: een aanzienlijk deel ontpopt zich als die-hard antivaxer, terwijl de net wat talrijkere rest daar fanatiek tegenin gaat. Ikzelf zit – met een achtergrond in wetenschap – uiteraard in dat laatste kamp. Echter, een recentelijk inzicht deed mijn standpunt schuiven – al ben ik er nog niet achter in welke mate.

Kansberekeningen

Bij de keuze al dan niet vaccineren tegen covid maken veel mensen als eerste een egoistische afweging: wat zijn mijn eigen persoonlijke risico’s en kansen. Het grote probleem daarbij is natuurlijk dat veel mensen de kennis ontbreekt om de grootte van de kansen te weten, en als ze die grootte al weten, ze vaak niet in staat zijn om dat enige betekenis te geven. Daarom wil ik dit verhaal beginnen met het inschatten van die kansen. Het blijft natuurlijk nattevingerwerk, maar mijn kansberekening zal de orde van grootte van de kansen redelijk benaderen.

In een ideale wereld waarin iedereen zich gewoon laat vaccineren tegen een bepaalde infectieziekte, is de meest rationele keuze uiteraard om je niet te laten vaccineren. Immers, hoe klein ook, bij elk vaccin is er een kans op bijwerkingen en die kans vermijd je door je niet te laten vaccineren. Omdat iedere andere persoon wel gevaccineerd is, loop je daardoor ook geen risico op de negatieve effecten van niet vaccineren, namelijk het oplopen van de ziekte in kwestie. Dit staat of valt natuurlijk met de inschatting dat de vaccinatiegraad onder de bevolking voldoende is. Deze strategie is weliswaar rationeel op individueel niveau, maar niet op groepsniveau. Bovendien is het ronduit egoistisch: je bent een free-rider op het systeem, en laat anderen de kastanjes uit het vuur halen.

Foto: Rennett Stowe (cc)

Het NK voordringen

COLUMN - Wie mag er eerst, wie pas later? Wie wordt er plots tussendoor geschoven? Wie kruipt voor? Wie zakt er stilletjes op de lijst? Wie priemt er een vinger in de lucht, krijtend: ‘Ik ook, ik mag ook eerst?’ Wie wint de afweging tussen zielig genoeg zijn en sociaaleconomisch onmisbaar zijn?

De voorrang voor het smaldeel van de zorg dat zich intensief met coronapatiënten bezighoudt, was goed te billijken. Maar door die ene exceptie ging de rest van het land prompt los: belangenorganisaties kregen door dat wanneer je de onmisbaarheid van je beroepsgroep maar voldoende benadrukte, je kennelijk aanspraak kon maken op privileges. Waarna zowat iedereen ging bedelen om eerder dan de kwetsbare mensen gevaccineerd te mogen worden. Onderwijzend personeel wilde ook, net als de politie en de boa’s, de medewerkers in de kinderopvang, de doktersassistenten, ja zelfs de rijschoolhouders maakten aanspraak om eerder geprikt te mogen worden dan de oude en kwetsbare mensen. En toen wilden de obese middelbare mannen ook nog eerst.

Geen wonder dat de chronisch zieken, gehandicapten en ouderen zo snel kelderden op de lijst. Wie oud is of chronisch makke heeft, kan zich moeilijk op maatschappelijke onmisbaarheid beroepen. Die moet sowieso vaak genoegen nemen met de kruimpjes.

Het levert een schril beeld op: wie zijn maatschappelijk nut maar genoeg weet op te pimpen – rijschoolinstructeurs, god bewaar me – heeft meer rechten. Maar was het doel van de hele operatie niet om de mensen die het meest ziek werden van corona, als eerste in te enten en zo de overstroming van de zorg tegen te gaan?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Volgende