Bijbel Archives - Pagina 2 van 4

Rondzingende verhalen

19 oktober 2014 , 14:00 , door Richard Kroes

ACHTERGROND - In mijn KTB-cursus – over de onderlinge verbanden tussen de bijbel, de koran en de wijdere wereld waarin beiden zijn ontstaan – gebruik ik een aan Salman Rushdie ontleende metafoor om mijn cursisten uit te leggen hoe die wijdere wereld eruit zag: een Zee van Verhalen. De bijbel vormt in die Zee van Verhalen een eigen baai, net als de koran en net als een boel andere – veel minder bekende – verhaaltradities die in het Midden Oosten een rol spelen en gespeeld hebben. Wie dat wilde, kon uit de Zee van Verhalen iets plukken dat in zijn kraam te pas kwam. Soms werd een verhaal uit een andere traditie gekopieerd. Veel vaker werd op een bestaand verhaal gevarieerd: details werden verder uitgewerkt, soms werd de hele pointe van een verhaal veranderd of zelfs omgedraaid.

Voor dat verschijnsel heeft Carel ter Linden de prachtige term ‘rijmende verhalen’ gemunt. Rijmende verhalen werden gemaakt voor een publiek dat verondersteld werd het rijm te herkennen. Een simpel voorbeeld: baby Mozes werd door zijn moeder niet voor niets in een biezen arkje gelegd. De eerste verteller van het verhaal ging ervan uit dat de toehoorder zich zou realiseren dat hier iets werd verteld dat rijmde op de ark van Noach.

Er was een – buitenbijbels – verhaal over Jezus die uit klei vogeltjes maakte en die vervolgens tot leven wekte. Iets wat natuurlijk alleen God zelf kon en dat was het punt ook. Dat verhaal werd in de koran opgenomen, maar met een twist: Jezus kon zoiets alleen met Gods verlof, zoals hij ook alleen zieken kon genezen en doden tot leven kon wekken met Gods verlof. Wie het oorspronkelijke verhaal kende, herkende de boodschap meteen: dat een mens dingen kon die alleen God kon, wilde nog niet zeggen dat hij God wás, daar zat Gods verlof nog tussen.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Post-Atheïst

Post-Atheïst | Namen

14 juli 2014 , 15:30 , door Richard Kroes

COLUMN - Het tweede boek van de bijbel heet Exodus, naar zijn Griekse titel, die ‘Uittocht’ betekent. Het bevat het verhaal van de uittocht van de Hebreeën uit Egypte onder Mozes. In het Hebreeuws heet het echter sjemot ‘namen’, en dat is een goeie grap. In de eerste twee hoofdstukken van het boek zijn namelijk alle personages naamloos, een korte stamboom in de eerste zeven verzen daargelaten.

Het begint met de farao van Egypte, een man wiens naam nooit wordt genoemd. Om de ongewenste groei en dus macht van de Hebreeën te remmen, dwingt hij ze tot zware dwangarbeid. Hij beveelt bovendien de vroedvrouwen van de Hebreeën alle jongetjes te doden. Moord gaat de twee vrouwen echter te ver en als ze bij Farao ter verantwoording worden geroepen kletsen ze zich er met een smoes uit. Sifra en Poea, zoals de vrouwen worden genoemd, hebben geen echte namen, maar eerder een aanduiding van hun karakter: Sifra betekent ‘schittering’ en Poea ‘ glans’.

Farao beveelt dan dat alle pasgeboren Hebreeuwse jongetjes in de Nijl gegooid moeten worden. Dan lijkt het minder op moord. Dan huwt ‘een man’ uit de stam Levi ‘een vrouw’. De bijbel stikt werkelijk van de passages van het type: ‘een man huwde een vrouw, hij ging tot haar in, zij werd zwanger en baarde hem een zoon en hij noemde hem…’. In dit verhaal wordt een jongetje geboren, maar de naamgeving ontbreekt, in plaats daarvan wordt het joch drie maanden verborgen en dan – conform rijksbeleid – in de Nijl geworpen.

Foto: Post-Atheïst

Post-Atheïst | Borreltafelfeitjes

7 juli 2014 , 15:30 , door Richard Kroes

COLUMN - De meeste mensen die in de woestijn omkomen, sterven de verdrinkingsdood. Wie in, of in de buurt van een woestijn woont, weet dat, maar voor de gemiddelde westerse toerist is het een opmerkelijk borreltafelfeitje. Dat borreltafelfeitje speelt een rol in de correcte vertaling van het vierde vers van Psalm 124: was de HEER niet voor ons geweest, toen de mensen zich tegen ons keerden, zo heet het in vers 2 volgens de Nieuwe Bijbelvertaling,

Dan had het water ons meegesleurd,
de stroom ons overspoeld.

Die stroom wordt nogal divers vertaald: een stroom (Staten), een stroom dien niemand tegenhield (psalmberijming 1773), een vloed (Leidse), een stortvloed (Canisius), een wilde beek (NBG ’51), de baaierd (psalmberijming 1967), de kolkende stroom (Ida Gerhardt), de bergstroom (Willibrord), de golven (Groot Nieuws), die vloed (Nuwe Vertaling) in floed (Nije Fryske), de stroom (NBV), een bergbeek (Naardense), een woeste stroom (Herziene Staten).

Het Nederlands heeft voor het woord dat hier in het Hebreeuws staat, geen begrip beschikbaar. Er staat נַחַ&#1500, nachal, en dat woord duidt een zogenaamde wadi aan, een droog dal in een aride landschap dat zich uitsluitend met water vult wanneer dat beschikbaar is, dan wel de waterstroom die de wadi plotsklaps kan vullen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Joe Catron (cc)

Hosanna

16 april 2014 , 19:00 , door Richard Kroes

COLUMN - Pakweg een week voor die noodlottige pasen trok – zo luiden althans de verhalen – Jezus met zijn clubje volgelingen Jeruzalem binnen. De meute raakte daar zó opgewonden van, dat ze de Galileërs verwelkomden door takken van palmen en olijfbomen te rukken en die op de weg uit te spreiden. Dit staaltje horticultureel vandalisme wordt nog ieder jaar herdacht op palmzondag. Dat was drie dagen geleden.

De verhalen over die intocht hebben geleid tot een veelgebruikt taalkundig misverstand. Ik hoorde het onlangs VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra nog zeggen op het nieuws: ‘We moeten vooral niet te snel hosanna roepen.’ Het betrof een financiële meevaller die het rijk had gehad, en Zijlstra waarschuwde voor al te uitbundig enthousiasme. Het woord hosanna is doorgaans een aanduiding van triomfantelijke blijheid. De uitdrukking blijft standaard onvertaald in de bijbel, wat dit misverstand in stand houdt.

Want hosanna is de Griekse weergave van het Hebreeuws hosjia-na of hosja-na, dat ‘red toch’, of ‘red ons’, betekent. Het woord is – net als de naam ‘Jezus’ trouwens – afgeleid van het werkwoord jasja. Het moet wel leuk blijven, dus ik zal u de ingewikkelde Hebreeuwse werkwoordsafleidingen besparen. Belangrijk om te onthouden is dat dit werkwoord in de Hebreeuwse bijbel wordt gebruikt bij gebeurtenissen die voor het Joodse volk van centraal belang zijn. Bijvoorbeeld wanneer na de doortocht door de Rietzee – onder leiding van Mozes – het verzopen Egyptische leger op het strand ligt en de Israëlieten gered blijken te zijn. Bij dat ‘redden’ moet u dan ook beslist denken aan de connotatie ‘verlossen’, ‘bevrijden’.

Foto: Raj (cc)

De dwaas van Gerasa

5 april 2014 , 10:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Als iemand me zou vragen wat het mooiste verhaal uit de oude wereld is, dan zou ik niet weten welk dat is, maar het verhaal van de dwaas van Gerasa uit Evangelie van Marcus scoort in elk geval hoog. Hier is het, in de Nieuwe Bijbelvertaling:

Ze kwamen aan de overkant van het meer, in het gebied van de Gerasenen. Toen Jezus uit de boot gestapt was, kwam hem meteen vanuit de grafspelonken een man tegemoet die door een onreine geest bezeten was en in de spelonken woonde. Zelfs als hij vastgebonden was met een ketting kon niemand hem in bedwang houden. Hij was al dikwijls aan handen en voeten geketend geweest, maar dan trok hij de kettingen los en sloeg hij de boeien stuk, en niemand was sterk genoeg om hem te bedwingen. En altijd, dag en nacht, liep hij schreeuwend tussen de rotsgraven en door de bergen en sloeg hij zichzelf met stenen.

Ik vind dit een aangrijpend portret en ik denk dat menigeen die werkzaam is in de geestelijke gezondheidszorg, weet dat zulke mensen echt bestaan. Het verhaal geeft ook een ontluisterend beeld van de wijze waarop men destijds in het Midden-Oosten omging met geesteszieken.

Ik zal zo meteen uitleggen dat het verhaal zich eigenlijk afspeelt in Gadara. Daar zijn de grafspelonken ook opgegraven. Ik schreef er al eens over.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Zionistische archeologie

4 november 2013 , 15:30 , door Jona Lendering

COLUMN - Het berichtje was even onopvallend als curieus: de grafkamer van de Joodse koning Herodes, waarvan Israëlische archeologen vijf jaar geleden met veel bombarie de ontdekking aankondigden, bleek bij nader inzien geen graf te zijn. Het gebeurt niet vaak dat men in Israël een archeologische vergissing erkent.

Er is daar namelijk iets vreemds aan de hand met de archeologie. Neem de huidige opgraving in Khirbet Qeiyafa, een heuvelfort uit de Vroege IJzertijd dat uitziet over de Vallei van Elah: de plaats waar David zou hebben gestreden met Goliath. Ik schrijf ‘zou hebben gestreden’, want de heldendaad wordt in de Bijbel ook toegeschreven aan een zekere Elhanan (2 Samuël 21.19). Aangezien men in de Oudheid de neiging had bijzondere daden toe te schrijven aan beroemde mensen, is het aannemelijker dat Elhanan dan David de eigenlijke held geweest. Dat weet elke oudheidkundige, dus ook de opgravers van Khirbet Qeiyafa.

Het onderzoek bracht een monumentalere nederzetting aan het licht dan was verwacht. Je kunt hier de mensen prachtig uitleggen hoe de archeologische puzzel werkt, maar dat is niet hoe de opgravers het presenteren: ze brengen het als een fort dat door koning David is gebouwd – hoewel dus onbewezen is dat hij hier ooit is geweest.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Hollywood en de Bijbel

21 oktober 2013 , 15:30 , door Jona Lendering

COLUMN - Er is een relletje in Hollywood, waar Paramount werkt aan een speelfilm over de Zondvloed, Noah. Een project dat niet mislukken kán: de wereldomvattende watersnood biedt de spanning van een rampenfilm, het redden van een complete dierentuin garandeert een hoge aaibaarheidfactor, het kleine aantal mensen dat moet overleven roept Apollo-13 in gedachten en Russell Crowe, Emma Watson en Anthony Hopkins weten wat acteren is. Voeg toe dat het onderwerp zich leent voor goedkoop moralisme en voilà: een geheide kaskraker.

Toch zijn er, zo meldt The Hollywood Reporter, problemen. Omdat het testpubliek ontevreden was wil Paramount dat regisseur Darren Aronofsky het resultaat opnieuw monteert. Verder hebben christelijke groeperingen laten weten het oneens te zijn met de afloop. Ik kan me daarbij weinig voorstellen: het is althans niet aannemelijk dat in Noah de Ark alle stormen doorstaat om uiteindelijk, juist als de verlossende bergen van het land Ararat in zicht komen, op de klippen te lopen en met man en muis te vergaan.

Ondertussen was de kritiek voorspelbaar. Elke filmregisseur die zich waagt aan een Bijbelverhaal krijgt kritische vragen. Dat is ook logisch: wat voor de een amusement is, is voor de ander onderdeel van zijn levensovertuiging. Het is moeilijk én een bijbels verhaal te verfilmen én je artistieke integriteit te bewaren én alle gelovigen te vriend te houden.

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Niek Sprakel (cc)

Een brood stelen

18 april 2013 , 19:00 , door Gastauteur

COLUMN - Woensdag overleed bisschop Tini Muskens. In 1996 sloeg Frits Bolkestein hem met een bijbelcitaat om de oren, maar dat was misplaatst, vindt Les Clochards.

Op 2 oktober 1996 haalde bisschop Tini Muskens van Breda de landelijke pers met zijn uitspraak dat iemand die te arm is om een brood te kopen het recht heeft om het te stelen. Politici van links tot rechts lieten hun afkeuring horen.

Eén van hen was Frits Bolkestein. Hij gaf zijn verontwaardiging nog een extraatje mee door de bisschop met zijn eigen wapen te bestrijden: de bijbel. Wie uit honger stal, moest dat zevenvoudig terug betalen, aldus de Heilige Schrift zélf. De kerkvorst uit Breda kreeg een koekje van eigen deeg.

Het staat er inderdaad, in Spreuken hoofdstuk 6, vers 30 en 31:

ze verachten een dief niet wanneer hij steelt,-
om zijn lege keel te vullen
wanneer hij honger lijdt;
is hij betrapt
dan moet hij zevenvoudig vergoeden,-
al het geld bij hem in huis moet hij afgeven;
(Naardense vertaling)

Ik weet niet of iemand Frits Bolkestein ooit heeft uitgelegd dat hij met deze tekst de bisschop helemaal niet kapittelde over stelen, maar over vreemdgaan. Dat zie je als je de tekst eromheen leest:

Zal iemand vuur in zijn boezem nemen,
dat zijn klederen niet verbrand worden?
Zal iemand op kolen gaan,
dat zijn voeten niet branden?
Alzo die tot zijns naasten huisvrouw ingaat;
al wie haar aanroert, zal niet onschuldig gehouden worden.
Men doet een dief geen verachting aan,
als hij steelt om zijn ziel te vullen, dewijl hij honger heeft;
En gevonden zijnde, vergeldt hij het zevenvoudig;
hij geeft al het goed van zijn huis.
Maar die met een vrouw overspel doet, is verstandeloos;
hij verderft zijn ziel, die dat doet;
Plage en schande zal hij vinden,
en zijn smaad zal niet uitgewist worden.
Want jaloersheid is een grimmigheid des mans;
en in den dag der wraak zal hij niet verschonen.
Hij zal geen verzoening aannemen;
en hij zal niet bewilligen, ofschoon gij het geschenk vergroot.
(vers 27 t/m 35 in de Statenvertaling)

Hans Wiegel als moderne Jephta

30 mei 2012 , 20:30 , door Gastauteur

Volgens Les Clochards is Hans Wiegel een moderne Jephta. Een wat?

VVD-erelid Hans Wiegel is van mening dat zijn partij een strategische fout heeft gemaakt bij het lenteakkoord. U kunt er elders alles over lezen, die kwestie ga ik hier niet bespreken. Wel een andere opmerking uit het AD artikel gisteren.

We moeten de PVV ook zeker niet uitsluiten als regeringspartner. Dan lever je jezelf over aan links. Waarom zouden we dat doen?

Waarom zou de VVD in zee willen gaan met een politieke partij man die bewezen heeft uitsluitend geinteresseerd te zijn in standpunten die hem kiezerswinst opleveren, die zich niet aan zijn beloften houdt, die liegt en die de rechtsstaat wil afbreken? Ik zou het niet weten, maar Wiegel wel: anders lever je je uit aan links. The horror!

Het liberalisme was ooit een groot goed, maar de secularisatie die ermee gepaard ging, heeft een boel mensen toch afgesloten van een aantal wijze lessen. Het antwoord op de vraag van Wiegel is al een paar duizend jaar oud.

Wiegel oppert wat Jephta deed. Jephta is de grootste religieuze sukkel uit de bijbel. Hij is commandant van het leger der Israelieten en vecht een oorlog uit met de koning van Ammon. Hij vertrouwt het niet en om zeker te zijn van de overwinning doet hij zijn God een belofte:

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

Vorige Volgende