Kunst op Zondag | Textiel Biënnale – Beelden van macht

Er gaat het verhaal dat het paradijs ergens in Afrika gelegen zou hebben. Heden ten dage denken nogal wat Afrikanen dat het paradijs in Europa ligt. Qua kunst zou dat Venetië moeten zijn.

In het vorige artikel zagen we al dat op de Biënnale in Venetië maar weinig Afrikaanse kunstenaars te zien zijn: 22 kunstenaars uit 9 Afrikaanse landen.

Daarmee is ruim 16 procent van het Afrikaanse werelddeel vertegenwoordigd. Azië heeft ruim 33 procent op de biënnale staan, Latijns Amerika 24 procent, Oceanië 25 procent en Noord-Amerika scoort makkelijk 100 procent door de aanwezigheid van de V.S. en Canada..

De Venetiaanse biënnale is uiteraard vooral een Europese aangelegenheid. Dik 89 procent van de Europese landen is met een nationale inzending aanwezig.

Vanaf de eerste biënnale in 1895 tot nu toe, 57 edities later, hebben 19 van de 54 Afrikaanse landen zich er wel eens gepresenteerd. Naast de landenexposities zijn via galeries ook individuele kunstenaars te zien. Dit jaar zijn van de 120 kunstenaars die langs deze weg worden gepresenteerd, slechts 6 van Afrikaanse origine. Wat nog stukken beter is dan die ene, sinds 1975 vermiste Nederlander.

Nu is de situatie in veel Afrikaanse landen van dien aard, dat je je kunt voorstellen dat kunst wel het laatste is waar men zich druk om maakt. Misschien verklaart dat waarom er op zo’n prestigieuze biënnale weinig Afrikaanse kunst is te zien. En het verklaart wellicht ook dat een groot deel van de kunstenaars buiten Afrika woonachtig en werkzaam is.

Het raadseltje van vorige week had moeten uitkomen bij de Biënnale in Venetië en werk van Afrikaanse kunstenaars.

Michaël Borrmeans was genomineerd, maar werd niet gekozen om België op de Biënnale te vertegenwoordigen. Hij was wel één van de kunstenaars die vier keer eerder in parallele tentoonstelingen in Palazzo Fortuny was te zien.
De andere drie genoemde kunstenaars hebben wel op de Venetiaanse Beinnale gestaan. Daniël Buren in 1986, Thomas Hirschhorn in 2011 en dit jaar is Jelili Atiku één van de Nigeriaanse kunstenaars er te gast.

Wendelien van Oldenborgh verzorgt de Nederlandse inzending op de Venetiaanse Biënnale. Haar bijdrage focussed op Neerlands koloniale verleden. In een interview met dagblad Trouw zegt ze daarover:

Als het gaat om de koloniale tijd, komen we niet verder dan het begrip schuld. Maar schuld heeft geen productieve uitwerking. Je moet ook bereid zijn de verantwoordelijkheid op je te nemen en er iets mee doen: de lijn van het verleden doortrekken naar het nu. En daar probeer ik een steentje aan bij te dragen.

Het zou dus voor de hand liggen om vandaag in Kunst op Zondag uit te pakken met werk van Surinaamse, Antilliaanse, Indonesische en Molukse kunstenaars. Daar komen we zeker nog eens op terug, maar we kwamen in Afrika uit omdat Neerlands historische bijdrage aan het kolonialisme ook bestond uit het op gang brengen van migratiestromen, die Afrikanen over de hele wereld verspreidden.