Kunst op Zondag | Rhinoceros

Alle mensen worden neushoorns. Het had het slotkoor kunnen zijn van een magistraal meesterwerk dat de teloorgang van de mensheid bezingt. Deze evolutionaire ontwikkeling is echter bekend van het toneelstuk Rhinoceros (1959), geschreven door Eugène Ionesco (1909 - 1994). In een Frans dorpje veranderen de inwoners in neushoorns. Uiteindelijk blijft alleen de wat slome en alcoholistische Bérenger als enige niet getransformeerde mens over. Dat vindt hij toch wel erg eenzaam en wil alsnog een neushoorn worden om zich bij de kudde te voegen. Het lukt hem maar niet. Dan besluit hij te blijven wie hij is: “Ik capituleer niet!” Deze bizarre klucht wordt gezien als een metafoor voor de volgzaamheid van mensen waarmee fascisme heeft kunnen bloeien. Het kan ook worden gelezen als een ode aan mensen die niet in clichés, stereotypen en conservatieve rolpatronen willen blijven hangen. Waar in de hedendaagse werkelijkheid er mensen zijn die figuurlijk in quasi fascistoïde beesten veranderen, zijn de neushoorns figuurlijk gesproken het haasje. De rhinoceros staat in de top tien bedreigde diersoorten. Juist vanwege de ivoren neushoorn. Blijkbaar mist de rhinoceros het aanpassingsvermogen dat de Afrikaanse olifant wel heeft. Evolutiebiologen schreven in Science over hun ontdekking dat steeds meer vrouwtjesolifanten zonder slagtanden geboren worden. Conclusie: de soort heeft zich in korte tijd aangepast om zodoende niet aan stroperij ten onder te gaan. Om nog maar eens te wijzen op het noodlot van de rhinoceros een ode aan het beest dat alleen maar neus heeft als er een hoorn op zit. Het diertje leeft al minstens zolang als mensen konden tekenen. Bewijs: de ‘murals’ in de grot van Chauvet. Anoniem - Rhinoceros, muurtekening la Grotte Chauvet (ca. 15.000 – 10.000 v.Chr.) Een heel bekende houtdruk is de rhinoceros van Albrecht Dürer. Naar verluidt heeft hij de prent gemaakt zonder het dier ooit zelf gezien te hebben. Louter op grond van beschrijvingen van anderen kwam hij tot deze weergave. Albrecht Dürer ((1471 - 1528) - Rhinoceros, 1515. Gemaakt voor de Wereldtentoonstelling van 1878 in Parijs: Henri-Alfred Jacquemart (1824-1896) -  Rhinoceros, 1878. Salvador Dali was aardig onder de indruk van de rhinoceros. Het dier komt dan ook op verschillende manieren voor in zijn werk. Hij zag in de gepantserde huid overeenkomsten met kantwerk. In 1954 kreeg hij van het Louvre toestemming een kopie te tekenen van ‘De kantwerkster’ van Vermeer. Hij maakte er een geheel eigen interpretatie van: ‘Paranoiakritische studie van De Kantwerkster van Vermeer’.  De Kantwerkster had volgens Dali “een maximale biologische dynamiek bereikt dankzij de logaritmische krommen van neushoornhoorns”. Alles goed en wel, maar waarom hangt hij zelf de neushoorn uit en vernielt hij daarbij het werk van Vermeer? https://www.youtube.com/watch?v=lyPtU8WZD3M In het Spaanse Marbella staat een door Dali ontworpen sculptuur met wederom een verwijzing naar kantwerk. Salvador Dali (1904 - 1989) - Rinoceronte vestido con puntillas (Neushoorn gekleed in kant) 1956. Het is niet van vandaag of gisteren dat de rhinoceros met uitsterven wordt bedreigd. Dat was al jaren aan de hand vooraleer de VN met de ‘Endagered Species Act’ (1973) een aanzet gaf om bedreigde soorten en ecosystemen te beschermen en mogelijk te herstellen. Andy Warhol wilde een bijdrage leveren aan de bewustwording van deze problematiek en portretteerde tien van die bedreigde diersoorten. De zwarte neushoorn is er een van. Andy Warhol (1928 - 1987) - Black Rhinoceros, from Endangered Species, 1983. Xavier Veilhan maakt een speeltje van de kolos. De oorspronkelijke gepantserde en geribbelde huid huid vervangen door het gladde, gepolijste oppervlak alsof het een glimmend luxe auto is. Xavier Veilhan (1963 - heden) Le Rhinocéros, 1999 – 2000. Het RAQS Media Collective (India) grijpt met onderstaand beeld terug op de houtsnede van Albrecht Dürer en de neushoornsculptuur van Salvador Dali. Het staat in Lissabon op een plek waar ooit ter vermaak exotische dieren werden getoond. In een stad waar waarschijnlijk de neushoorn die Dürer tekende, geïmporteerd werd met de bedoeling die kado te doen aan de paus. RAQS Media Collective (1992 - heden)  - However Incongruous, 2007. In de familie strandbeesten van Theo Jansen zit een 2,8 ton wegende figuur. Die kan door één persoon worden voortgetrokken, mits er handig van de wind gebruik wordt gemaakt. Theo Jansen -  Animaris Rhinoceros Transport, 2014. https://www.youtube.com/watch?v=MYGJ9jrbpvg&t=3m41s Het duo Gillie and Marc Schattner maakt sculpturen van allerlei dieren, vaak in een setting waar een verhaaltje achter zit. Gillie and Marc Schattner (1965, 1962 – heden) -  Shandu the buried rhino, 2016. Opgedragen aan de laatste drie noordelijke ‘witte’ neushoorns: Gillie and Marc Schattner - Last Three, 2018. Tot slot: Ondanks de schoonheid van de ‘pracht en kracht’ van de rhinoceros, is het dier toch regelmatig verbonden met desastreuse gebeurtenissen. In een film van Fellini overleeft het dier wel, maar wat een treurigheid om zo alleen… Federico Fellini (1920 - 1993) - E la Nave Va (En het schip vaart…), 1983. https://www.youtube.com/watch?v=sfMiS9NPj7k Prettige zondag verder.

Door: Foto: Loco Steve (cc)

Closing Time | I‘ll Be Your Mirror

, door

Art Brut, heet dat in de kunstwereld, ongeschoolde, primitieve kunst. Kunst met ruwe randjes, beetje kinderlijk op het doek gebracht, gemaakt door outsiders, autodidacten die zich weinig aantrekken van de regels, de mode of de trends: ze doen precies wat ze zelf willen. En dat kunnen ze heel gedreven, volhardend en hartstochtelijk doen. En zo kunnen ze soms behoorlijk afwijken van wat gangbaar is. Soms wordt hun werk dan ook ‘gek’ gevonden. Niet zelden dat er een psychische stoornis is bij de maker. Of een sociale. Maar dan wel een die kunst oplevert. Even voor de duidelijkheid, voordat ik mensen kwets: ik hou er van, van Art Brut. Van die primaire kleuren, van die kinderlijke beelden, van die tot in de hoekjes volgekrabbelde tekeningen, fascinerend.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Closing Time | Nico

, door

Christa Päffgen (1938–1988) had alles in zich om een wereldberoemd fotomodel en filmster te worden. Ze was lang, blond, gracieus, een klassieke schoonheid; mannen vielen voor haar als een blok. Ze deed fotoshoots voor modebladen als Vogue en Elle, een rolletje in Fellini’s La Dolce Vita (1959) kreeg een kind met de Franse acteur Alain Delon: kortom, ze was goed op weg om haar dromen waar te maken.

In het New York van 1965 koos ze voor een andere carrière, die van alternatieve rockzangeres. Ze leerde Andy Warhol kennen, zong als Nico een aantal nummers op de eerste plaat in van de Velvet Underground, verfde haar haar bruin, raakte verslaafd aan heroïne, begon een solocarrière en maakte een aantal experimentele avant-garde platen.

Laten we het er maar op houden dat je het moet horen om hetzij betoverd, hetzij voor altijd afgeschrokken te worden.

Op haar negenenveertigste brak haar excessieve drugsgebruik en bohemienne levensstijl haar op. Päffgen kreeg een hartaanval tijdens het fietsen, viel op haar hoofd, hield er een hersenbloeding aan over, werd verkeerd gediagnosticeerd met een zonnesteek, en overleed.

In 1995 verscheen de iets meer dan een uur durende documentaire Nico/Icon van Simone Ofteringer. Die is nog altijd de moeite waard:

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.