ELDERS - Zondag zijn er in Spanje opnieuw verkiezingen. Aftredend premier Pedro Sanchez heeft eens te meer duidelijk gemaakt dat hij geen pardon kent voor de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging.
Zonder goedkeuring van het parlement heeft de demissionaire Spaanse regering een aantal wetswijzigingen doorgevoerd die de totstandkoming van een digitale Catalaanse republiek onmogelijk moet maken. ‘Er komt geen onafhankelijkheid, offline noch online. De rechtsstaat zal online evenzeer worden gehandhaafd als in de echte wereld,’ zei Sánchez. De wetswijziging is een reactie op de plannen van Junts per Catalunya, de partij van de gevluchte voormalige Catalaanse premier Puigdemont, om vooruitlopend op de onafhankelijkheid van de regio alvast een digitale republiek op te richten. De maatregel van de regering impliceert de mogelijkheid digitale communicatie, zonder tussenkomst van een rechter te verwijderen, als dat noodzakelijk wordt geacht ‘voor de openbare veiligheid, bescherming van de burgerbevolking, in noodsituaties, ter verdediging van mensenlevens of interferentie met andere netwerken’. Sanchez’ statement richting de Catalaanse separatisten laat geen twijfel bestaan hoe een dergelijke formule in Madrid wordt uitgelegd.
De socialistische premier hoopt waarschijnlijk op deze manier nog wat extra nationalistische stemmen van zijn concurrenten af te kunnen snoepen. Want zijn partij blijft waarschijnlijk wel de grootste, maar het is allerminst zeker dat hij er na deze verkiezingen wel in zal slagen een regering te vormen.
Koudwatervrees bij coalitievorming
Het belangrijkste doel van deze nieuwe verkiezingen, de vierde in vier jaar, is het doorbreken van de impasse. Sanchez is in juni 2018 aan de macht gekomen na een motie van wantrouwen tegen de vorige premier, Mariano Rajoy van de conservatieve Partido Popular (PP). Maar zijn wankele regering viel nog geen jaar later toen Catalaanse separatisten hun gedoogsteun introkken. Bij verkiezingen in april werd de socialistische PSOE van Sanchez weliswaar de grootste, maar de partij had een coalitiepartner nodig om een regering te kunnen vormen. Coalities sluiten is voor Spaanse politici echter iets nieuws en in september liepen de besprekingen vast en was de termijn verstreken. Er zat niets anders op dan nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Met het risico dat de verhoudingen nauwelijks gewijzigd zijn zodat Spanje opnieuw een moeilijke formatieperiode tegemoet gaat.
Rechts op winst
In april behaalde de PSOE 29% van de stemmen, Podemos 14%. De rechtse partijen PP, Cuidadanos en Vox behaalden samen ongeveer evenveel als de beide linkse partijen. De laatste polls laten een lichte daling zien van de linkse partijen: PSOE 27% en Podemos 12%, terwijl aan de rechterkant de extreem-rechtse Vox stijgt naar 14% en de PP ook op winst staat (21%). Cuidadanos is in de peilingen gezakt van 16% naar 9%. Een coalitie op rechts is waarschijnlijk nog moeilijker dan op links. Maar het is duidelijk dat Sanchez het na zondag niet makkelijker krijgt ondanks zijn dringende oproep aan de kiezers om er toch vooral voor te zorgen dat er nu een einde komt aan de politieke instabiliteit in het land.
Een misdadig referendum
In de strijd om de gunst van de zwevende kiezers (een derde van de stemgerechtigden heeft nog niet besloten aan welke partij zondag de voorkeur wordt gegeven) proberen de kandidaten vooral op het punt van het Catalaanse separatisme te scoren. PP-leider Casado vindt de PSOE te soft voor de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Vox geeft zowel de PP als de PSOE de schuld dat er in Catalonië ‘permanent sprake is van een staatsgreep’. Sanchez beroept zich in zijn harde afwijzing van het separatisme op de constitutie. In The Guardian zette hij gisteren zijn standpunt uiteen:
No state would ever allow the unilateral secession of a territory that forms part of its constitutional order. And no democrat should support the path taken by the separatist leaders, who won less than 48% of the votes cast in regional elections.
En na een veroordeling van het geweld van de afgelopen weken:
I will not allow another extreme nationalist outbreak to undermine the success of Spanish democracy. In the discussion about the future of Catalonia, only the healing and coexistence of the Catalan people and society, not independence, is on the agenda.
In het televisiedebat afgelopen maandag tussen de leiders van de vijf grootste partijen kondigde Sanchez een wet aan waardoor de organisatie van een illegaal onafhankelijkheidsreferendum, zoals de Catalanen dat in oktober 2017 hielden, voortaan als misdaad behandeld kan worden. Een opmerkelijke aankondiging nadat de organisatoren van het referendum van twee jaar terug juist deze maand ook zonder zo’n wet al veroordeeld zijn tot tussen de negen en dertien jaar gevangenisstraf. In het televisiedebat was de leider van Podemos, Pablo Iglesias, de enige die verklaarde dat de dialoog de enige weg is naar een oplossing van de politieke crisis rond Catalonië.
Impasse
Podemos was medeverantwoordelijk voor deze nieuwe stemronde. Een coalitieregering met de PSOE kwam er niet omdat de PSOE Podemos te weinig tegemoet kwam bij de verdeling van ministersposten. Volgens Podemos was de PSOE niet bereid om de regeringsverantwoordelijkheid serieus te delen. En volgens PSOE eiste Podemos veel te veel macht. De onderlinge sfeer was in elk geval volledig verpest. Een nieuwe coalitieregering van deze twee partijen ligt dan ook niet voor de hand. Die zou zoals de verhoudingen nu liggen ook de steun moeten krijgen van regionale partijen, waaronder die van de Catalaanse separatisten. Dat lijkt een onbegaanbare weg. Ook een ‘grote coalitie’ is door zowel PP als PSOE op voorhand uitgesloten, al moeten onderlinge deals om een minderheidsregering in het zadel te helpen niet worden uitgesloten.
Onregeerbaar
Ondertussen blijven de separatisten zich roeren in Catalonië. Er wordt gesproken over het boycotten van de verkiezingen, ook al doen er partijen van separatisten mee. De politie rekent ook op acties om de verkiezingen te verstoren. Spaanse media komen met alarmerende berichten. “Het belangrijkst voor ons is dat Spanje onregeerbaar wordt”, zegt een separatist in Trouw. “Als er frictie blijft met Catalonië, kunnen wij druk houden op onze zaak.”
Reacties (13)
Het praalgraf van Franco mag dan leeggehaald zijn, zijn streken leven voort.
De socialistische premier hoopt waarschijnlijk op deze manier nog wat extra nationalistische stemmen van zijn concurrenten af te kunnen snoepen.
Ik kan natuurlijk niet in het hoofd van premier Sanchez kijken, maar als dit pas sinds kort zijn standpunt is, zal hij er niet veel mensen mee overtuigen.
@1: Inderdaad!
@1: Uit de laatste alinea zou je kunnen afleiden dat het anarchisme in Catalonië ook nog springlevend is
En over een paar jaar is het janken omdat er een nieuwe ETA is ontstaan.
D’r is hier toch wel een hoop “jouw nationalisme is slecht, het mijne is goed”.
@5: In Spanje is dat al heel lang (ongeveer 80 jaar) standard practice.
Dat ze in Madrid weinig ophebben met een groep ‘eigenvolk-eerst’drammers die geen meerderheid van de bevolking vertegenwoordigen kan ik mij goed voorstellen. Omdat met Franco te vergelijken is een pure Godwin. Hetzelfde geldt voor het tussenzinnetje dat geprobeerd wordt ‘nationalistische stemmen te snoepen’.
@7:
Zie o.a. Barcelona tijdens Franco.
@8: Ja. En? De president is niet vermoord en de taal is sinds de dood van Franco niet langer verboden. Vind je de vergelijking nog zinvol?
@7: Sanchez krijgt van rechts het verwijt dat hij te soft is tegenover de separatisten. Daar moet hij rekening mee houden als hij stemmen wil winnen bij mensen die twijfelen of ze hem opnieuw zullen steunen of hun stem aan rechts geven. Ook moet hij rekening houden met het feit dat de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging het nationalisme in de rest van Spanje aangewakkerd. Ik geloof niet dat we kunnen spreken van een terugkeer van de tijden van Franco. Maar de Spaanse staat vertoont in het oplossen van deze crisis wel autoritaire trekjes en het is niet ondenkbaar dat reactionairen hiervan profiteren.
@7: “Dat ze in Madrid weinig ophebben met een groep ‘eigenvolk-eerst’drammers die geen meerderheid van de bevolking vertegenwoordigen kan ik mij goed voorstellen.”
Gekozen volksvertegenwoordigers die op geweldloze wijze streven naar onafhankelijkheid veroordelen tot gevangenisstraffen van meer dan tien jaar (en een Berufsverbot) is anders een heel erg forse stap in de richting van Franco, net als het vervolgen van artsen en advocaten om het simpele feit dat ze ETA-gevangenen bijstaan. Ik proef van jouw kant wel erg veel vergoeilijking van de wijze waarop uit Spaans nationalisme om wordt gegaan met iedereen die het waagt een andere mening te hebben over de eeuwige ondeelbaarheid van de Spaanse staat. Sanchez en zijn PSOE maken zich hier bijna even zeer schuldig aan als Rajoy en de PP deden.
@11: Het was niet “streven naar”, het was uitroepen. Ze hebben de onafhankelijkheid daadwerkelijk uitgeroepen. Dat is echt niet te vergoeilijken met zo’n slappe fame. Het was inpikken voor eigen gewin, niet meer en niet minder.
@12: Sommigen van de veroordeelde politici hebben de onafhankelijkheid inderdaad uitgeroepen, maar niet alle. Anderen zijn veroordeeld voor het organiseren van pro-onafhankelijkheidsdemonstraties, of het organiseren van het onafhankelijkheidsreferendum. Dat valt allemaal samen wel degelijk te vatten onder de noemer streven naar onafhankelijkheid (en niet onder de noemer de onafhankelijkheid daadwerkelijk uitroepen). Verder blijft staan dat ze alles geweldloos hebben gedaan (en waar het het uitroepen van de onafhankelijkheid betreft, ook nogal consequentieloos, bij gebrek aan middelen om de Catalaanse soevereiniteit te verdedigen) en dat de bestraffing voor deze “misdaden” (en ook het staatsgeweld tijdens het referendum) elke proportionaliteit heeft gemist. We hebben derhalve te maken met autoritaire repressie van politieke meningen, net als in de tijd van Franco.