Overzicht

serie

Vaste Gasten

Foto: daisy.images (cc)

Net als je even inkakt, prikken onze Vaste Gasten je weer wakker met hun scherpe pen.


Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | The act of killing

, door

COLUMN - Anwar Congo is een preman. Een verbastering van ‘free man’. Een vrije jongen. Hij verkoopt bioscoopkaartjes op de zwarte markt en spiegelt zich aan Elvis en John Wayne. Maar dan vindt er een coup plaats in de Indonesische legertop. Soekarno Soeharto komt aan de macht. Anwar Congo wordt leider van een Indonesisch doodseskader dat in 1965 meehielp aan de dood van naar schatting 1 miljoen communisten, Chinezen en intellectuelen. De moordenaars zijn nooit voor hun daden veroordeeld. Integendeel. Ze wonen tussen de mensen wier ouders en grootouders ze hebben vermoord. Ze persen de Chinese middenstand af. Ze worden nog steeds gevreesd. Ze zijn nog steeds preman.

In één van de eerste scènes van The Act of Killing, zien we Anwar de cha-cha-cha doen op de plek waar hij in de jaren ’60 honderden slachtoffers heeft vermoord. Een minuut daarvoor liet hij nog zien hoe hij zijn slachtoffers met behulp van ijzerdraad keelde. Anwar doet het dansje om te illustreren hoe hij zijn demonen probeert te vergeten: alcohol drinken, marihuana roken en dansen.

De truc die regisseur Joshua Oppenheimer bedacht: hij laat Anwar en zijn medebeulen een film maken over hun daden. Tijdens het bespreken van de film, bespreken ze hun daden. Ze halen herinneringen op. Soms in alle ernst, soms tussen neus en lippen door. We zien Anwar achterin een citroën Mehari zitten, naast Adi Zulkadry (oprichter van de Pancasila Jeugd, een paramilitaire organisatie die nog steeds bestaat en de bevolking intimideert als dat nodig is). Adi vraagt aan Anwar of hij zich de campagne ‘vernietig de Chinezen’ nog kan herinneren. Tijdens een lange voettocht stak Adi toen tientallen Chinezen neer, totdat hij op een gegeven moment de vader van zijn Chinese vriendin tegenkwam en ‘Vernietig de Chinezen’ veranderde in ‘Vernietig de Chinese vader van mijn vriendin’. Adi vertelt hoe hij zijn schoonvader doodstak. Anwar glimlacht. Alsof ze herinneringen ophalen aan hun studententijd, toen ze soms uit dronken baldadigheid autospiegeltjes van auto’s trapten op weg naar huis.

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Kerstmis in Isfahan

, door

COLUMN - Het was de ochtend voor kerstmis en ik liep over straat met over mijn schouder een sporttas, over de ene arm een colbertje, onder de andere arm drie kerststollen en in de rechterhand een tasje met chocoladekerstkransjes. Het was duidelijk dat ik iets ging vieren en dat trok de aandacht: een voorbijganger vroeg me of ik wel wijn had kunnen kopen.

In één seconde had ik drie verschillende reacties. Eerst was ik uit het veld geslagen door de bizarre vraag. Daarna hervond ik mezelf: ik was in Iran, waar niemand de verleiding kan weerstaan een praatje aan te knopen met een vreemdeling. Je moet als Europeaan niet opkijken van curieuze vragen, zelfs niet van een aanbod je te helpen zoeken naar iets wat eigenlijk niet is toegestaan. En tot slot begreep ik wat de man had gebracht tot zijn opmerkelijke vraag: hij had uit mijn kerststollen en -kransen afgeleid dat ik kerstmis kwam vieren, wist dat christenen daarbij een ritueel hebben met brood en wijn, maar wist niet dat ze niet hun eigen drank naar de kerk meenemen.

Ik schoot in de lach om het misverstand en vertelde de man dat ik weliswaar over straat ging met kerstattributen, maar dat ik in Isfahan was voor een verlovingsfeest en wat lekkernijen had meegenomen uit eigen land. Om er zeker van te zijn dat ik niet verstrikt zou raken in een langer gesprek dan me op dat moment lief was, vervolgde ik dat ik nu op weg was naar mijn hotel om slaap in te halen na een nachtvlucht. De man begreep de hint, informeerde nog waar ik vandaan kwam, schudde me de hand – ik had alleen de linker vrij – en verzocht me de verloofden zijn gelukwensen over te brengen.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Newspeak

, door

COLUMN - Werklozen zijn ziek. Maar ziek waarvan? (Of: hoe de politiek aan constante taalvernieuwing doet.)

Jetta Klijnsma legde het afgelopen week het nog één keer uit. Mensen die hun baan verliezen, kunnen nog wel enkele maanden goed functioneren, daarna worden ze ‘ziek’.

Volgens Jetta zijn wij collectief namelijk veel te infantiel om zonder de strakke regelmaat van een vaste werkweek normaal te blijven functioneren. Wie lang thuiszit zonder de heilzame knoet van de werkgever vervreemdt van het verschijnsel collega’s, en verandert vanzelf in een onhandelbaar individu dat nooit meer de weg naar regulier werk weet te vinden. Een zieke man (m/v).

Daar dient de overheid dus in te grijpen met landelijk opgelegde disciplineringstrajecten.

En toevallig snijdt dat mes aan twee kanten. De therapeutisch werkende ‘vrijwilligers’ verrichten immers allerlei nuttige taken, in de mantelzorg of anders als straatveger. En hiermee helpt Jetta haar collega’s weer, die zodoende op allerlei zorg- en andere gemeentelijke taken kunnen bezuinigen door nog meer personeel te ontslaan.

‘Vrijwillig’, dat is newspeak voor dwangarbeid. Dat u de taalvernieuwing maar even bijhoudt.

Wat we hier zien is de giftige cocktail van de ideologieën van de VVD en de PvdA. De VVD houdt ondanks de crisis vol dat de markt perfect is en dat er daarom niet zoiets kan zijn als werkloosheid buiten de schuld van werklozen om, terwijl het betuttelende socialisme van de PvdA ervan uit gaat dat de staat er is om mensen op te voeden.

Foto: daisy.images (cc)

#Dezeweek | Asha’s oksel

, door

COLUMN - Toen het warme, half vochtige bosje haar werd gefatsoeneerd voor een selfie, hadden ze waarschijnlijk nog geen idee wat hen te wachten stond. Echter, niet veel later zou blijken dat zelfs de Instagramfilter het weerzinwekkend aanzien niet had kunnen verhullen. En wat was dat bruine stipje? Een pukkel? Een koekkruimel van vorige week? Een opgedroogd stukje poep?

Terwijl de Van Dale traditioneel begon met het opwarmen van afgekoelde woorden als selfie, was de wereld alweer een stap verder. Kees van Kooten opteerde voor de term otofoto, terwijl een stukje verderop de komische variatie okselfie werd geboren. Dat laatste komt neer op een selfie, maar dan met je oksel erbij. Eigenlijk voor de ironische hype goed en wel op gang was gekomen, had Asha ten Broeke ‘m al kapotgemaakt.

Asha ten Broeke, de vrouw die een broodje kaas nog van seksisme zou beschuldigen, wist immers ook deze lolligheid voor haar karretje te spannen. De foto van haar tamelijk vieze oksel riep logischerwijs het één en ander aan reacties op. Maar nee, aldus Asha, dit waren geen mensen die zomaar iets vies vonden, dit waren de zoveelste figuren die haar hun eigen normen en waarden op wilden leggen. ‘Of als je okselhaar hebt, moet je daar dan geheimzinnig over doen?’ Geheimzinnig doen en er een foto van maken, het ligt nogal ver uit elkaar. Gelukkig hield ze gauw op met deze onzin. ‘Zo genoeg geprovoceerd voor nu.‘ Maar daarmee begon de onzin eigenlijk pas echt.

Foto: daisy.images (cc)

Duopolie | Gokje

, door

COLUMN - Kerstmis is de tijd van familie, bezinning en vrede. Maar omdat dat wel eens saai kan worden, organiseren de meeste landen in deze periode ook enorme gokfestijnen. In Nederland heeft de Staatsloterij een trekking van 30 miljoen en de Postcodeloterij van bijna 50 miljoen. Voor de meeste deelnemers is de trekking het einde van de pret, maar voor sociale wetenschappers begint het dan pas.

Loterijwinnaars zijn namelijk perfect geschikt om het effect van rijkdom op van alles en nog wat te meten, van huwelijksgeluk tot gezondheid tot politieke voorkeur. In dit soort onderzoek speelt normaal gesproken een causaliteitsprobleem: worden rijke mensen gelukkiger/gezonder/conservatiever of worden gelukkige/gezonde/conservatieve mensen sneller rijk? Bij een loterij speelt dit probleem niet omdat de zakken met geld toevallig verdeeld worden, onafhankelijk van leefgedrag of achtergrond.Dus, wat is het effect van een zak geld? Ten eerste betekent meer geld meer spullen. Nederlands onderzoek naar winnaars van de Postcode-loterij laat onder meer zien dat de winnaars neigen vaker uit eten te gaan, enkele honderden euro’s meer per maand uitgeven aan duurzame goederen zoals meubels en auto’s en vaker hun huis verbouwen. Interessant genoeg doen de niet-winnende buren dat ook, in poging niet achter te blijven. Een Amerikaanse studie laat zien dat winnaars gemiddeld 11% minder gaan werken (vooral wanneer ze laag opgeleid zijn) en ongeveer 16% van hun prijs sparen. Wat  Amerikaanse winnaars niet doen is schulden terugbetalen. Ze gaan daarom net zo vaak failliet als andere mensen, ze stellen het alleen een tijdje uit.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | Op zoek naar Mohamed Rasoel

, door

COLUMN - In de vierdelige documentaireserie Zwart Wit blikt journalist Marco de Vries terug op ‘het integratiedebat’. In aflevering 2 gaat hij Op zoek naar Mohamed Rasoel, de mysterieuze schrijver van De Ondergang van Nederland.

Mohamed Rasoel. Wie kent ‘m nog? De Boywonder van de PVV schijnt er een groot fan van te zijn. Een paar jaar geleden heeft hij de staatssecretaris van Onderwijs zelfs nog voorgesteld om Rasoels boek ‘De Ondergang van Nederland, land der naïevve dwazen’ (PDF alert!) gratis op alle scholen te verspreiden. De ganse PVV-fractie stemde voor. De rest van de Kamer tegen.

Mohamed Rasoel en zijn boekje zorgden in de jaren ’90 voor de nodige ophef. Niet dat ik daar destijds ook maar iets van heb meegekregen (ik was bezig mijn schaamharen te tellen, drie in totaal),  maar later, in de nasleep van de moord op Theo van Gogh heb ik mij een heel klein beetje in de affaire verdiept. Ik las een aantal bladzijden uit het boekje, vooral om te kijken of ik er ook de stijl van Gerrit Komrij in herkende, zoals taalwetenschapper Teun van Dijk in volle overtuiging beweerde. Wat ik mij herinner was dat nooit met zekerheid is achterhaald wie er nu schuilging achter Mohamed Rasoel.

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Alva en de Spaanse Inquisitie

, door

COLUMN - Ik begrijp daar dus niets van: dat je een rechtbank begint om de religieuze meningen van anderen te beoordelen en dat je daarna, als je vaststelt dat er aan iemand een vlekje zit, zo iemand overlevert aan de wereldse autoriteiten om hem levend te laten verbranden. Het verontrustende van de Spaanse Inquisitie is niet – om de obligate grap maar meteen te maken, dan hebben we dat ook gehad – dat niemand haar verwacht, maar dat niemand haar begrijpt of begrijpen kan.

Dat ligt aan ons. Wij zijn gewend aan de godsdienstvrijheid en vinden dat de gedachten vrij zijn. Misschien vinden Nederlanders dat nog wel meer dan anderen: onze voorouders kwamen in opstand tegen de koning van Spanje omwille van de ‘liberteyt van conscientie’. Maar wij zijn de uitzonderingen: religieuze intolerantie is van alle tijden en plaatsen. De Romeinse Senaat legde de Bacchuscultus aan banden, Karel de Grote gaf de Saksen de keuze tussen doopvont en schavot, hindoes slaan islamitische heiligdommen kort en klein. De causaliteitsvraag, of intolerantie voortkomt uit religiositeit, is volgens mij onbeantwoordbaar, maar de stelling valt in elk geval te illustreren met een hoop naargeestigheden.

Misschien moeten we, om godsdienstige intolerantie te begrijpen, de verklaring ook niet zoeken in religiositeit zelf, maar ons verplaatsen in de vervolgers. Ik heb de laatste dagen gefascineerd gelezen in een pas verschenen boek over de hertog van Alva: Alba. General and Servant to the Crown.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Politiek correct

, door

COLUMN - De moderne angst voor het ‘politiek correct zijn’ houdt de integratie tegen.

Bij het overlijden van Nelson Mandela wist Nederlands grootste roddelblad de associatie met zwarte piet weer snel te leggen. Het zoveelste incident in een lange reeks. Gordon, Jack Spijkerman, Daphne Bunskoek, allemaal deden ze eerder een duit in het grappenzakje.

Daar moet je maar tegen kunnen, is een veel gehoorde reactie. Thierry Baudet legde het ons een paar weken terug nog uit: racistische grappen mogen hier, juist omdat het in Nederland voor de rest ‘wel goed zit’.

Maar dat is juist het probleem. Het zit hier helemaal niet goed.

Mensen met een andere kleur ervaren  met grote regelmaat dat heel veel mensen ‘net zo grappig zijn als Gordon’. Zangeres Anouk gaf ons een inkijkje: telkens als er een kind geboren wordt uit haar ‘gemengde relatie’ stroomt er hatemail bij haar binnen die alles behalve grappig overkomt.

Daar blijft het helaas niet bij. Een bedrijf als Mike de Wilde Electronics grapte onlangs vrolijk mee. Een geintje? Misschien. Maar uit recente onderzoeken wordt duidelijk dat in het Nederland ‘waar alles wel goed zit’ sollicitanten met een buitenlandse achternaam twintig tot zestig procent minder kans hebben uitgenodigd te worden voor een sollicitatiegesprek. Daarnaast worden mensen met een buitenlands uiterlijk door de politie extra vaak gecontroleerd.

Foto: daisy.images (cc)

#Dezeweek | Zwalkende doventolken

, door

In een overvol stadion in Johannesburg tekende een man met zijn handen figuurtjes in de lucht. Een leek zou die figuurtjes niet herkennen, maar wellicht zou het hem troosten dat ook een ingewijdene ze niet begreep. “Verbinden” klonk het door de speakers, en de man sloot zonder aarzelen zijn eigen handen in elkander. Zo ver kwam hij nog, in het spreken van een taal die hij niet kende.

Een dag na de Mandela-memorial was immers niet de handdruk tussen Obama en Castro, niet het uitfluiten van Zuma het nieuws van de dag, maar een zwalkende doventolk. De man stond dan wel druk te gebaren, maar het was Zuid-Afrikaans en bovendien wees doof parlementslid Wilma Newhoudt er via Twitter op dat de man ‘gewoon maar wat gebaren aan het verzinnen was’. Toen naar buiten werd gebracht dat de man inderdaad een ‘neptolk’ was, ontstond er enige commotie. Onterecht naar mijn idee, want door ‘maar wat gebaren te verzinnen’ deed hij niets anders dan veel anderen deze week.

Gisteren nog, toen AC Milan spelers voor de wedstrijd nog een shirt met ‘Mandela’ omhoog hielden, en poseerden achter een groot spandoek ter ere van hem. Om zich vervolgens negentig minuten lang te misdragen, en met onsportief spel Ajax uit het toernooi te knikkeren. Het deed denken aan de beschamende kwartminuut stilte bij de WK-loting eerder deze week. Waar ze wel graag de naam Mandela noemden om zijn grootsheid op zich te laten afstralen, maar waar ze hem ook net zo snel weer vergeten als hen dat uitkomt. Dat zijn nog eens gebaren die niets betekenen.

Foto: daisy.images (cc)

Duopolie | Onafhankelijk

, door

COLUMN - In een speech stelt Charles Plosser, directeur van de Fed van Philadelphia, dat de Federal Reserve zich voornamelijk met prijsstabiliteit moet bezighouden en niet met financiële stabiliteit. De speech komt op een mooi moment, omdat de ECB en Duitsland op ramkoers liggen over de invulling van de bankenunie. De ECB wil één onafhankelijke autoriteit voor het afhandelen van failliete banken, terwijl Duitsland een netwerk van gezamenlijke lidstaten wil.

Je kunt je afvragen wat eigenlijk het voordeel is van onafhankelijkheid. Dit vindt zijn oorsprong in een idee waar Finn Kydland  en Edward Prescott in 2004 de Nobelprijs voor ontvingen. Zij betogen dat onverwachte inflatie voor werkgelegenheid zorgt doordat arbeid goedkoper wordt door onverwachte inflatie. Dit geeft prikkels aan politici om de geldkraan flink open te draaien: meer geld is meer inflatie, wat meer werkgelegenheid oplevert en hopelijk extra stemmen.

Tot zover gaat alles goed: als de werknemers maar gewoon een laag loon zetten, en de politici de geldkraan flink opendraaien, dan komt het wel goed met de werkgelegenheid. De toevoeging van Kydland en Prescott is nu dat werknemers de prikkels van politici anticiperen, en een hoger loon eisen om te compenseren voor de verwachte inflatie. Nu zitten de politici gevangen: inflatieverwachtingen zijn hoger, en het creëren van inflatie verlaagt de werkgelegenheid hierdoor niet. De oplossing is het oprichten van een onafhankelijke centrale bank die geen stemmen hoeft te werven en geen prikkel heeft om extra geld bij te drukken.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | Madiba

, door

COLUMN - Schaamte is een begrip dat aan het uitsterven is. Dat bleek maar weer toen Nelson Mandela vorige week stierf en rouwend Nederland alles uit de kast trok om hem te herdenken.

Madiba. Ik had de naam nog nooit gehoord, zal ik u eerlijk zeggen. Maar het nieuws dat Nelson Mandela op 95-jarige leeftijd het tijdelijke met het eeuwige had verwisseld was nog geen half uur oud of half Nederland gebruikte Mandela’s Xhosa-naam alsof ze hoogstpersoonlijk aanwezig waren geweest bij zijn besnijdenis.

Neem Gordon. Had het gelukkige toeval aan tafel te zitten bij Humberto en diens gelijknamige talkshow toen het nieuws bekend werd. Ik had de stiekeme hoop dat Gordon zich niet zou kunnen inhouden en een misplaatste zwartepietengrap uit de mouw zou toveren. Het was immers op pakjesavond dat Mandela met de stoomboot naar de eeuwige jachtvelden vertrok. Maar het mocht niet zo zijn. Een aangeslagen Humberto Tan memoreerde Mandela aan de hand van wat typerende verhalen. Toen hij heel even midden in een verhaal stopte om de juiste woorden te vinden, kreeg hij een hand van Gordon op zijn hand. Gordon begreep de pijn van Humberto. Na afloop van Humberto zou Gordon twitteren: “Madiba is niet meer, hij leeft voort in onze idealen! Een mens om nooit te vergeten!!” Gordon doet het gewoon. Net zoals Gordon er niet voor terugdeinst om zijn solidariteit met zijn Zuid-Afrikaanse vrienden te tonen door zijn Twitter-account op te sieren met een Zuid-Afrikaanse vlag.

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Is religie waardevol?

, door

COLUMN - Aan het begin van de Bijbel valt te lezen dat God de eerste mensen verbiedt te eten van de vrucht van de ‘boom van kennis van goed en kwaad’ in de Tuin van Eden. Zoals bekend doen ze het toch en betalen ze daarvoor een hoge prijs: ze moeten het paradijs verlaten.

Het verhaal wordt al sinds mensenheugenis uitgelegd als een zondeval, maar het is de vraag of dat ook is wat de auteur ermee bedoelde, want die schrijft dat de ogen van de mensen opengingen. Wellicht wilde hij zeggen dat iemand pas echt mens is als hij morele vraagstukken begrijpt en dat zulk inzicht onherroepelijk leidt tot het verlies van de paradijselijke onbedorvenheid.

Het doet niet ter zake dat Adam en Eva geen historische personen zijn. Het bestaan van God is nu evenmin belangrijk. Het gaat erom dat de auteur wilde aangeven dat moralisme biologische wezens maakt tot mensen. Ik kan tegenargumenten noemen – ook ik heb wel eens iets gelezen van Frans de Waal – maar het standpunt is de moeite van het overwegen waard.

Anders gezegd, in ficties kan iets van waarde liggen en het kan zinvol zijn daarvan kennis te nemen, zelfs (of juist) als zulke ideeën je schokken. Ik vind het volstrekt verwerpelijk als ouders hun kind om religieuze redenen niet laten inenten tegen polio, maar het zet me wel aan het denken over de beslissingen die ik zou nemen namens mijn kinderen.

Vorige Volgende