serie

Kunst op zondag

Foto: Joan (cc)

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.


Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Straatmeubilair

In de vorige artikelen ging het over museale kunst die op verschillende manieren de deur uit gaat. Hoe zit dat met kunst in het grootste openluchtmuseum, de openbare ruimte? Neem bijvoorbeeld kunst als straatmeubilair. Kun je dat zomaar als grof vuil aan de kant van de weg zetten?

Sommige publieke uitingen worden ronduit verboden, bronzen en koperen beelden worden soms door dieven aan het oog van het publiek onttrokken. Maar slordigheid en vergeetachtigheid kan ook de oorzaak zijn van ‘verdwenen kunst’. 

In Utrecht verdween bijna de helft van kunstwerken die de laatste decennia in de openbare ruimte zijn geplaatst. Van de 150 verdwenen werken ging 57 procent verloren bij het slopen van verouderde gebouwen en 14 procent is verloren gegaan aan criminaliteit. Van 29 procent weet de gemeente niet waar de kunstwerken zijn. 

Kunst dat dienst doet als straatmeubilair dreigde in Amsterdam ineens als grof vuil te  worden weggewerkt. In de nieuwe verkeersplannen van de gemeente passen de in 1990 geplaatste verkeerspaaltjes, bankjes en lantarenpalen van Alexander Schabracq en Tom Postma niet meer. Het ijzerwerk dreigde in de Hoogovens gestort te worden. Nu wordt een deel toch behouden en gaat naar het Groninger Museum en het IJzermuseum in Ulft.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Erfgoed geveild

Wij hebben recht op ons openbaar kunstbezit. Zo eindigde Kunst op Zondag vorige week in het artikel over plannen van minister Bussemaker betreffende het beheer van het cultureel erfgoed.

Grofweg gezegd komen die plannen er op neer dat kunstwerken van nationaal belang behouden moeten blijven en dat musea meer ruimte krijgen “minder belangrijke stukken” te verkopen. We lanceerden de stelling dat die kunst eerst aan het publiek aangeboden zou moeten worden.

Volgens de nu geldende spelregels komt het publiek pas als laatste aan bod. Afgelopen week kwam een voorbeeld van de huidige praktijk in het nieuws. De provincie Utrecht schoont haar collectie op.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) helpt een handje door via de herplaatsingsdatabase de  173 beschikbare stukken tentoon te stellen. Blijkbaar hebben musea of andere collectiehoudende instellingen weinig  belangstelling getoond, want 30 juni zal een deel van de werken beschikbaar komen voor het publiek via een online veiling.

Museumveiling.nl is één van de online veilingen die Veilet BV uit Nijmegen via Veilingen van Kunst organiseert. Op 23 juni zal op museumveiling.nl een preview te zien zijn van werken uit de collectie van de provincie Utrecht.
De provincie had natuurlijk meteen de kunst op de publieksveiling kunnen gooien. Zoals eerder de gemeenten Nijmegen (in 2011) en Velsen (in 2012) deden. De burgers van die gemeenten konden via een besloten veiling bieden op kunst waar de gemeenten van af wilden.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Outlet

Musea krijgen meer ruimte om delen van hun collectie in de uitverkoop te gooien. Een museum als outlet van kunst?

Outlets zijn winkels die  aan uitverkoop in het groot doen. Ze slijten behoorlijke hoeveelheden restpartijen, soms ook van zeer gerenommeerde merken. Musea krijgen de kans hun B-garnituur in de ramsj te gooien. De opbrengst moet ten goede komen aan het behoud van erfgoed van nationaal belang. 

Zo kun je de brief van minister Bussemaker lezen, die zij deze week naar de Tweede Kamer stuurde. Ze wil een erfgoedwet opstellen, waarin de bescherming van collecties van nationaal belang mede gefinancierd worden door het musea makkelijker te maken om minder belangrijke stukken af te stoten.

Gemiste kans. Want reken maar dat als het Rijksmuseum de Nachtwacht op de markt mag gooien, op het  museum fiks meer bezuinigd kan worden. Maar dat doekje zal wel op de lijst van nationaal belang staan.
Het is nog maar de vraag of het Rijksmuseum iets te verpatsen heeft. Je mag er immers vanuit gaan dat in een Rijksmuseum alleen maar spulletjes van nationaal belang staan. Zo niet, dan is het museum de naam niet waard.

Minister Bussemaker volgt de adviezen die de commissie Asscher-Vonk en de Raad voor Cultuur (beiden in pdf)  hebben opgesteld.  Beide adviezen gaan over een nieuw museumbestel. Musea moeten nog meer bezoekers trekken, zelf nog meer inkomsten genereren en meer met hun collecties doen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Opgeblazen

Kunst een opgeblazen gedoe? Ach, er zijn nu eenmaal dingen in het leven die je moet opblazen, wil je er wat aan hebben.

Bij opblaasbare kunst denken we meteen aan de grapjassen die met ballonnen figuren in elkaar knutselen op kinderpartijtjes en braderieën. Of springkussenarchitectuur in de meest fantastische vormen.

Laat kunstenaars op zo’n concept los en het krijgt “heel andere dimensies”. Dat zou zomaar uit een museumcatalogus of kunstrecensie kunnen komen en afgedaan kunnen worden met ’In geouwehoer huist geen kunst’. In de virtuele expositie van vandaag is de beschrijving echter volkomen terecht.

Choreograaf William Forsythe – ‘Scattered Crowd’.
[kliktv nr=1]

Meer ballonnen en andere ‘inflatables’…..

Jason Hackenwerth – Megamite, 2009. Meer op zijn youtube-kanaal, waaronder deze gigant en de vernietiging van één van zijn werken.
cc Flickr Fellowship of the Rich Jason Hackenwerth

De ballon voorbij.
Michael SailstorferTornado.
cc Flickr vpickery photostream Michael Sailstorfer 7644708694

Nils VölkerEighty Eight.
[kliktv nr=3]

Max StreicherSleeping Giants. (filmpje).
cc Flickr Aidan McMichael photostream Max Streicher moving man

Kirsten PierothInflated Dinghy.
© mixedmedia-berling.com Kirsten Pieroth Inflated Dinghy

Sabina Lang en Daniel BaumannComfort “Focus Switzerland”, Barcelona.
© LangBaumann Comfort 3 Barcelona

Tomas SaracenoBicocca.

Joshua Allen HarrisAir bear.

Tot slot: het “dat kan mijn kind ook”, een belediging naar zowel de kunst als uw kind, kunt u in praktijk brengen. Volg deze mini-kursus.
[kliktv nr=2]

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Voedselbank Cultuur

Kunst in tijden van crisis: drie musea hebben zich aangesloten bij Voedselbank Cultuur. Wat begon als een initiatief om lege theaterstoelen aan voedselbankklanten te slijten, krijgt nu dus uitbreiding met musea.

Voedselbank Cultuur is een initiatief van theatergezelschap Orkater. Aanvankelijk was de bedoeling dat cliënten van de Voedselbank bij theaters terecht konden voor de onverkochte plaatsen. Maar, zo liet Orkater-directeur Marc van Warmerdam, weten: “Het zou natuurlijk nog mooier zijn als ook concertzalen, poppodia, bioscopen en musea zich aansluiten”.

Filmmusuem EYE was de eerste. Ik kan me voorstellen dat de overige musea aarzelen. Je ziet het al voor je: hongerend Nederland, kwijlend voor stillevens met allerlei heerlijke versnaperingen. Niet zo gek dat museum Boijmans nog niet in het rijtje staat. Dat museum heeft na de pindkaasvloer van Wim T. Schippers misschien nog meer eetbare plannen en zijn wellicht bang dat Neerlands hongerigen de boel opvreten.

Overigens is na de expositie van de vloer ruim vierhonderd kilo niet gebruikte pindakaas aan de Voedselbank en de Pauluskerk in Rotterdam gegeven. Boijmansdirecteur Sjarel Ex liet na het ruimen van de smeerboel in dagblad Trouw weten dat er ook drie emmers achterbleven om later “soep te koken voor behoeftige kunstenaars, die in dit naargeestige Nederlandse klimaat zo langzamerhand omkomen van de honger”.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Workshop Excel

Sommigen hebben het misschien al op internet voorbij zien komen: de Japanse kunstenaar Tatsuo Horiuchi maakt kunst met Excel. Digitale kunst met een goedkoop middel. Op zijn website kun je een paar voorbeelden zien en als je de kunst van het Japans verstaat kom je er misschien achter hoe deze oude meester het flikt.

Het wordt geëtaleerd als digitale kunst. Daarbij denk je eerder aan complexe rekenprogramma’s die fraaie beelden produceren of intrigerende installaties in beweging zetten. Excel is dan hooguit een onderdeeltje in de voorbereiding, maar niet in de uitvoering.

De Japanner is niet de enige. Danielle Aubert deed het (filmpje) en op internet circuleren kunststukjes van vele huis, tuin en keukenkunstenaars. Daar gaan we vandaag niet verder op in, maar nodigen je uit voor de workshop “Kunst met Excel”.
Gewoonlijk bestaat uw interactiviteit hier uit het vullen van de reactievelden met uw nuttige commentaar. Deze keer zien we graag jouw Excelkunst verschijnen.

Er is één spelregel:

gebruik alleen Excel. Je kunt natuurlijk vals spelen door bijvoorbeeld ExcelArt in te zetten, maar dat is niet de bedoeling. Je mag alleen een of ander “plaatjesprogramma” gebruiken om van je Excelkunstwerk een afbeelding te maken, die je in de reacties zet.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Lachen

Mensen zijn van nature chagrijnig. Dat moet de verklaring zijn waarom altijd overduidelijk wordt gemaakt wanneer iets om te lachen is. Op televisie: bloopers, lachen om home-video’s. Op het podium: komedie, komische opera’s cabaret en stand-up comedians. In boekvorm: de comics.

In al het andere dat een “lach-label” ontbeert wordt humor zeer wisselend ontvangen. Humor in een serieuze context wordt niet altijd als zodanig herkend. En als de humor wordt gezien, maakt het gerede kans afgeserveerd te worden: ‘hier maak je geen grappen over’.

In de beeldende kunst is humor altijd aanwezig geweest en heeft door Dada en Fluxus, gezien als stromingen die een aanval op de ernst van kunst deden, misschien een flinke boost gekend, maar nog steeds zul je in een museum of galerie geen schaterlachende menigten tegenkomen.

Hoe dat zo komt?

Kunsthistoricus Rob Perrée schreef in 2007: “Humor heeft geen status in de kunst” en vond het tijd dat worden “dat de kunst de humor serieus gaat nemen”.
De Belgische cultuurfilosoof Lieve De Cauter schreef dit jaar echter: “De grap in de kunst lijkt in een doodlopend straatje beland”. Zijn artikel lijkt een verwijt aan wat het Dadaïsme van Marcel Duchamp teweeg heeft gebracht. De Cauter: “Misschien wordt het tijd dat de kunst het Duchamp-paradigma achter zich laat en weer op een nieuwe manier ernstig wordt”.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Janneke van Loon

Kunst op Zondag nodigt af en toe kunstenaars uit een gastbijdrage te leveren. Vandaag een artikel van Janneke van Loon, één van de kunstenaars die we in Citaten en Covers presenteerden. Op haar weblog Coverstories laat ze zien hoe ze, geïnspireerd door andere kunstwerken, tot haar eigen “citaten” komt. In haar gastbijdrage reageert Janneke van Loon op ‘In geouwehoer huist geen kunst’, een stelling die in januari door Kunst op Zondag werd gelanceerd in het artikel ‘Woorden’.

Woorden

De uitspraak ‘In geouwehoer huist geen kunst’ vind ik een vrij groffelijk geformuleerde stelling die wat mij betreft eerder op een seksuele frustratie dan op nieuwsgierigheid naar wat kunst is duidt. Je zou ook kunnen zeggen: in woorden huist geen kunst of in letters/tekst huist geen kunst. Of: praten over kunst is iets anders dan kunst zelf. Met dit laatste ben ik het wel eens.

Taal is behalve betekenis ook vorm. Mijn idee is dat een kunstenaar zich van alle mogelijk denkbare vormen mag bedienen.

Taal en letters zijn bij uitstek geschikt voor de beeldende kunst. Woorden kunnen zowel in beeld als in de titels van kunstwerken  een cruciale rol spelen. Denk aan Paul van Ostaijen of René Daniëls. Ook in de hedendaagse gevestigde kunst is de taal niet meer weg te denken, zoals bijvoorbeeld in Tracy Emin’s ‘Everyone I Have Ever Slept With’.
cc Wikimedia Commons Tracey Emin Tent Exterior

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De Dam

Misschien heeft u de Dam nu wel meer gezien dan u lief is. De locatie was van kroning tot en met de Dodenherenking niet uit het nieuws te branden. Toch is de komende maand de Dam een bezoek waard. Op 7 mei start een kunstproject dat er aan herinnert hoe in 1945 op de Dam het bevrijdingfeest dramatisch uit de hand liep.

Eigenlijk zou 5 mei geen Bevrijdingsdag moeten heten, maar Capitulatiedag. En zelfs die benaming is weinig correct. Op 4 mei 1945 capituleerde de bezetter en op 5 mei zou in Wageningen de capitulatie worden uitgewerkt en ondetekend. De Duiste opperbevelhebber vroeg echter 24 uur bedenktijd en pas op 6 mei was de officiële capitulatie een feit.

De ontwapening en verplaatsing van het Duitse leger nam wat meer tijd in beslag. Zo werd Amsterdam pas op 8 mei 1945 bevrijd. De dag ervoor vond er een dramatische gebeurtenis plaats.
[kliktv]

Met het project 07:05:1945: reconstrueert kunstenaar Ronald van Tienhoven de schietpartij die op 7 mei 1945 op de Dam plaatsvond. Het project wordt geopend met een “re-enactment” van één van de taferelen zich destijds in de paniek op de Dam  afspeelden.

Nadat Duitse soldaten rond 15.00 uur het vuur openden op de menigte, vluchtten mensen alle kanten op of zochten, waar mogelijk, dekking. Onder andere achter het draaiorgel ‘Het Snotneusje’.
© Ronald van Tienhoven foto Willem Leijns 2

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Station

ProRail en de NS liggen regelmatig onder vuur als er een trein te laat is of een wissel niet werkt. Maar over het station hoor je amper geweeklaag. Eendrachtig steken de spoorbedrijven, Rijks- en lokale overheden miljoenen euro’s steken in megalomane ‘spoorzones’.

Het  treinstation is niet langer een punt van aankomst en vertrek. Dat is op zich al dynamiek genoeg, zo schilderde Umberto Boccioni het in 1911.
cc Wikimedia Commons States of Mind The Farewells by Umberto Boccioni 1911

Het station en de hele wijde omgeving moet een dynamische spoorzone worden, waar reizen slechts een vluchtig onderdeel zal zijn van wonen, werken, winkelen en uitgaan. Dat wordt de komende dertig jaar afzien voor reizigers en omwonenden. In gigantische bouwputten veranderen continu de routes naar de perrons en liggen omwonenden wakker van de bouwactiviteiten.

De ellende wordt niet gecompenseerd met een gratis treinkaartje, maar de boel wordt af en toe ‘opgeleukt’. En u raadt het al: daar komt soms kunst bij te pas.

Zo was er in 2011 een alleraardigst project in Arnhem. Perron026, was “een plek niet alleen kan reizen, maar tevens kan beleven, verpozen, dwalen, ontmoeten en ervaren”. Leegstaande winkelruimtes werden tijdelijk beschikbaar gesteld aan beeldend kunstenaars, product designers, grafisch vormgevers en studenten van Fine Art Arnhem van ArtEZ.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Natuurhistorische Musea

Uw vaste Kunst op Zondag redacteur neemt twee weken rust en heeft een aantal mensen uitgenodigd gastbijdragen te leveren. Vandaag een bijdrage van één van onze vaste lezers en reacteurs, Frankw. Hij gaf eerder een mooie tip aan Kunst op Zondag, naar aanleiding van een artikel over bijzondere musea. Frank heeft vorig jaar een museum bezocht die zijn beroepsmatige én kunstzinnige interesse combineerde. Hier de gastbijdrage van Frankw.

Cognitieve Dissonantie: kunst in Natuurhistorische Musea

Bovenop een rots torent trots het ruim honderd jaar oude witte paleis boven de Middelandse Zee uit. Het Institute Océanographique in Montecarlo. Het Museum werd na 11 jaar bouwen in 1910 ingewijd door Prins Albert I. De prinselijke familie drukte met het instituut haar maritieme interesses en  aspiraties uit.
2012ladoucefrancemonaco foto Frankw

Er zijn dan ook tal van oude voorwerpen en fotos te vinden van mariene onderzoeksexpedities. Het belangrijkste onderzoeksschip van het instituut was de Pourquoy Pas IV, die twee expedities naar Antarctica en verschillende expedities naar Groenland en de Arctische gebieden voer. Tijdens expedities werd onderzoek gedaan en verzameld: zeeleven, etnografica en fossielen. Van 1957 tot 1988 was Jacques Cousteau de directeur.

Het museum ademt tot in de bizarste details de liefde voor de maritieme levenswereld van honderd jaar terug. Bronzen lampfittingen in de vorm van zeesterren, schitterende glazen kroonluchters in de vorm van radiolarien en kwallen, spotjes in de vorm van poliepen en modellen van reusachtige inktvissen en octopussen geven het gebouw een eigen sfeer, die het midden houdt tussen bewondering, verbazing en frivoliteit.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Giovanni Dalessi

Uw vaste Kunst op Zondag redacteur neemt twee weken rust en heeft een aantal mensen uitgenodigd gastbijdragen te leveren. Vandaag een bijdrage van Giovanni Dalessi, door de Stichting Kunstweek uitgeroepen tot Kunstenaar van het Jaar 2013. Giovanni reageert op de stelling ‘In geouwehoer huist geen kunst’, een stelling die in januari door Kunst op Zondag werd gelanceerd in het artikel ‘Woorden’.

In geouwehoer huist geen kunst – Kunst met een A4tje

Beeldende kunst is een vorm van communicatie en zou vooral, zoals het woord al aangeeft, via het beeld moeten communiceren.

Dat dit lang niet altijd het geval is weten we natuurlijk al heel lang. In mijn academietijd werd er al vaak en veel over gediscussieerd; “Kunst met een A4tje” noemden we het. Refererend aan de stapels A4tjes die bij de ingang van museumzalen netjes in een speciaal daarvoor ontworpen plexiglazen bakje stonden.

Op deze velletjes stond een tekst die altijd precies op het A4tje paste en waar een poging werd ondernomen om het tentoongestelde werk in zeer wollig taalgebruik voor de argeloze toeschouwer te duiden. Bijna altijd waren er na het lezen meer vragen bijgekomen dan beantwoord.

Ik heb het stellige idee dat hier een verwoede poging werd ondernomen om het werk, bij gebrek aan het eigen vermogen tot beeldend communiceren, van inhoud en lading te voorzien. Alle zaken waar de schrijver van dit A4tje zelf tegen aan liep – en dat waren er volgens mij behoorlijk wat – werden weggewerkt met de zin “…en daarbij schuwt de kunstenaar het experiment niet!”

Vorige Volgende