Kunst op zondag Archives - Page 38 of 57

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Dies Sanctificatus

27 december 2015 , 08:00 , door Richard Kroes

Er zijn maar weinig musici die zullen ontkennen dat het gregoriaans de basis vormt van de westerse muziek en nog minder die zullen ontkennen dat het gregoriaans er een belangrijke rol in heeft gespeeld. Vandaag als voorbeeld het Alleluia (dat is het gezang dat men voorafgaand aan de evangelielezing aanheft) van de dagmis van Kerstmis.

Dies sanctificatus illuxit nobis: Venite gentes, et adorate Dominum. Quia hodie descendit lux magna super terram. Alleluia.
Een geheiligde dag heeft ons verlicht: komt, volken en aanbidt de Heer, want heden is een groot licht over de aarde neergedaald, alleluia.

Om te beginnen hoe men tegenwoordig wel denkt dat het gezang geklonken heeft vóórdat het een ‘oorspronkelijk gezang’ werd.

Dit is een reconstructie van hoe het geklonken zou kunnen hebben in de fase dat men nog niet van ‘gregoriaans’ kon spreken.

Dan het ‘oorspronkelijke gezang’, zoals de westerse traditie het al eeuwen kent, gebaseerd op een moderne interpretatie van de oudste manuscripten (uit de negende eeuw) die ook iets noteerden van de melodie.

Een iets oudere, conservatievere reconstructie, de verschillen met de vorige zijn goed te horen. Dit is het gregoriaans zoals de meeste mensen het kennen.

Een opname uit 1955 van de monniken van Solesmes, die aan de basis stonden van de revival van het gregoriaans eind 19e eeuw. Veel gregoriaanse koren zingen nog steeds naar ‘de school van Solesmes’.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Iraanse muren

20 december 2015 , 08:00 , door Jona Lendering

Voor mijn werk moet ik regelmatig in Iran zijn en ik kijk al jaren gefascineerd naar de enorme muurschilderingen. Het is vaak politieke kunst, propaganda dus van de islamitische republiek, maar er zijn ook andere schilderingen. Ik heb er verschillende gefotografeerd.

De eerste vergt een korte toelichting. In 1980 verklaarde Irak de oorlog aan het revolutionaire Iran. De strijd eindigde na acht jaar en kostte, volgens Iraanse opgaven, zo’n 150.000 soldaten het leven. Om de gevallenen te eren, heeft elk van de gesneuvelden ergens een geschilderd portret gekregen. Als je een stad een dorp binnenrijdt, word je begroet door wat Gerard Reve zou hebben omschreven als “bedrukte en stille gezichten” en “strijdbare opschriften die van alles roepen”. Deze muurschildering is in Teheran.

Drie volwassen mannen en een jongen. De zeven rode tulpen, die zo lijken op bloeddruppels, symboliseren het martelaarschap, en zoals u ziet is het bloed der martelaren het zaad van een veelkleurige boom.

Een vergelijkbare thematiek zien we op de schildering hieronder, die is te zien bij een kantoor van de Revolutionaire Garde in Teheran, maar in feite vrij universeel is: twee lege soldatenkistjes en de ziel van de gesneuvelde die opstijgt ten hemel. De wervende woorden bovenaan betekenen dat de profeet ooit heeft gezegd dat martelaren de eersten zullen zijn die het paradijs betreden.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Rijksmuseum van Oudheden

13 december 2015 , 08:00 , door Jona Lendering

Ik weet niet hoe het u vergaat, maar als ik een aardige vriend heb, wil ik die aan mijn andere vrienden voorstellen. Met het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, waaraan ik deze Kunst op Zondag wijd, ben ik al vijfendertig jaar bevriend. Dan leer je elkaars sterke punten kennen en vergeef je elkaars zwakke kanten

Zwakke kanten? Ja. Eerlijk is eerlijk, het was de laatste jaren wel tijd voor een facelift. Het museum is al bijna tweehonderd jaar oud en niet alle verbouwingen blijken even verstandig te zijn geweest. Er moest bijvoorbeeld asbest worden verwijderd. Daarom is het museum enkele maanden gesloten geweest. Verschillende afdelingen zijn opnieuw ingericht, waardoor de ruimte voor tijdelijke exposities is vergroot. Dinsdag wordt het museum heropend en ik neem de gelegenheid te baat u enkele van mijn favoriete voorwerpen te tonen.

Maya en Merit

De dame en heer hierboven, Merit en Maya, waren niet de geringsten. Maya begon zijn carrière ten tijde van Echnaton (r.1353-1336), de “ketter-farao” die alleen de verering van de zonnegod Aton toestond, en was de Egyptische minister van Binnenlandse Zaken en Financiën ten tijde van farao Toetanchamon (r.1336-1327). (Maya was verantwoordelijk voor de uitvaart van deze vorst en heeft het beroemde graf dus ingericht.) Later diende hij Horemheb, de generaal die, na de chaotische laatste jaren van de Achttiende Dynastie, orde op zaken stelde en de Negentiende Dynastie stichtte.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Sinterklaas

6 december 2015 , 08:00 , door Jona Lendering

Het is 6 december, de dag waarop in het jaar 343 een einde kwam aan het aardse bestaan van Nikolaas, bisschop van Myra. Als u mocht willen weten wat de historische kern is van de legende, dan kunt u – schaamteloze verwijzing naar eigen werk – hier terecht. Nu zal het u niet onbekend zijn dat de goedheiligman ook na zijn verscheiden nog regelmatig is gesignaleerd, en daardoor is er genoeg stof voor een lange Kunst op Zondag.

Eerst wat architectuur, namelijk de plek waar het allemaal is begonnen: het graf van de heilige in de basiliek in Myra. Hier (of hier in de buurt) rustte zijn gebeente tot 1087, toen het door zeelieden uit Bari werd meegenomen. Naar eigen zeggen om het te beschermen tegen de Turken, die in die jaren het naar hen genoemde land veroverden, maar als u het wil aanduiden als “roof”, dan mag u.

De grafschenners vrome christelijke zeelieden hadden haast – er was nog een andere groep lijkenpikkers vrome christelijke zeelieden in de buurt – en hebben wat botten laten liggen. Die zijn later teruggevonden en liggen nu in het Archeologisch Museum van Antalya.

Het doosje hierboven is niet zo heel erg oud, maar het type afbeelding is dat wel. In de orthodoxe traditie wordt de heilige steeds op ongeveer dezelfde manier geschilderd. Dit is een fresco uit de elfde eeuw in het Byzantijnse Museum in Thessaloniki.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tussen kunst en terrorisme

29 november 2015 , 08:00 , door Max Molovich

“De meest zuivere surrealistische daad bestaat eruit met een geladen geweer in een menigte te wandelen en willekeurig rond te schieten”, schijnt André Breton, voorman van de surrealisten, ooit te hebben gezegd in het Surrealistisch Manifest. Choqueren was een belangrijk surrealistisch principe.

In Mijn Laatste Snik van filmer Luis Buñuel las ik een anekdote over Salvador Dalí die was uitgenodigd voor een gekostumeerd bal in hoge Amerikaanse kringen. Dalí ging toen verkleed als de vermoorde baby van Charles Lindberg. De medegasten waren hierover zo verbolgen (het nieuws was nog vrij vers) dat ze Dalí dwongen excuses te maken. Die excuses kregen ze (Dalí hield teveel van het high society-leventje), waarna Dalí uit de surrealistische beweging werd gekickt. Overigens deed Breton dat nogal graag, leden excommuniceren wanneer ze niet in het surrealistische gareel liepen.

]

Die meest zuivere surrealistische daad werd in 1998 verfilmd door Todd Solondz in het misantropische meesterwerkje Happiness. In de bewuste scene schiet een man lukraak mensen neer in een park. Dit blijkt een fantasie te zijn. Van een psychiater die later in de film een vriendje van zijn zoontje seksueel zou misbruiken. Freud en Breton kunnen trots zijn op Solondz.

]

Happiness verscheen een jaar voor de moordpartij in Columbine, waar die meest zuivere surrealistische daad daadwerkelijk werd uitgevoerd (hallucinant verfilmd door Gus van Sant in Elephant). Sindsdien werd het leegschieten van je mitrailleur een beproefde methode om met een gewelddadige einde het leven te wreken en zo op de valreep net iets meer te worden dan een anonieme passant. Tot voor kort werd deze methode vooral gebruikt door gefrustreerde adolescenten, sinds Anders Breivik hebben ook terroristen het surrealisme ontdekt. Zie ook Tunesië en Parijs, waar ze het strand, een terrasje en een concertzaal in de ergst denkbare nachtmerrie transformeerden.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Kunst volgens Google

22 november 2015 , 08:00 , door Max Molovich

COLUMN - Ik had het beloofd aan de man die deze rubriek nu al meer dan 25 jaar (of zoiets) verzorgt. Ik had P.J. Cokema beloofd hem uit de brand te helpen. Ik had hem beloofd dat ik twee zondagen op rij Kunst op Zondag zal verzorgen. Deze zondag was de eerste. Ik heb gefaald. Althans, ik heb in die zin gefaald dat het mij niet gaat lukken om deze rubriek op een volwaardige manier te vullen. Op een halfslachtige manier gaat het overigens wel lukken. Daar bent u nu getuige van, mocht u nog niet zijn afgehaakt.

Het zit zo. Ik kwam met m’n planning in de knoei. Alhoewel, ik doe eigenlijk nooit aan planningen. Dan kun je er ook niet mee in de knoei komen. Het was dan ook bij manier van spreken. Het komt er in het kort op neer dat ik woensdagavond mij ineens herinnerde dat ik P.J. Cokema had beloofd om op twee zondagen zijn rubriek te verzorgen. Het loopt wel los, dacht ik bij m’n eigen, ik heb nog meer dan genoeg avonden om iets in elkaar te flansen. Maar ik was vergeten dat ik nog een ander stuk moest schrijven. En dat ik de meeste avonden niet in de gelegenheid zou zijn om achter mijn computer te kruipen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | 200

8 november 2015 , 08:00 , door P.J. Cokema

Dit is het 200e stukje in Kunst op Zondag (KoZ) dat door ondergetekende is samengesteld. Anders geformuleerd: 54,5 % van alle KoZ staat nu op naam van P.J. Cokema.

Zonder collega Steeph was het nooit wat geworden met de langstlopende serie op Sargasso. Van 2006 tot in 2011 vulde hij Sargasso’s virtuele kunstgalerie met 133 exposities. Met ‘de kunst van het weglaten’ bestaat deze wekelijkse rubriek zelfs 10 jaar, waarin 369 stukjes zijn geproduceerd.

17 november 2005: Een eerste poging was ‘Kunst op Donderdag’ van Degtyarev Pekhotny, met een schilderij van Elvis en Jezus. Kunst, camp of kitsch?

Op The World of Kitsch meer Jesus Elvis Mash-ups en wie vergeten is welke keiharde bewijzen er zijn dat Elvis wel degelijk de echte Koning is leze dit hier of snuffelt op boekenmarkten naar The Shocking Scriptural and Scientific Evidence That Elvis Presley Could Be The Messiah Anticipated Throughout History.

Allemaal alu-hoedjes gedoe natuurlijk. Er is maar één echte Jezus en dat is John Lennon.

De lezers wilden er echter niet aan dat kitsch ook kunst was.

Sargasso’s kunstrubriek was nog niet begonnen, of al weer afgeserveerd door de reaguurders. Nu zijn bloggers minsten zo eigenwijs als hun schare volgers. Steeph pakte het idee op, deze keer met meer succes. Van 2 april 2006 tot en met 22 mei 2011 houdt hij het vol, met behulp van een aantal andere auteurs en met hier en daar een adempauze.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Reizigers

1 november 2015 , 08:00 , door P.J. Cokema

Reizigers: mensen die onderweg zijn met een doel. In die zin zijn vluchtelingen reizigers. Of reizigers zich overal thuis voelen, hangt deels af van de ontvangst. En van een gezonde reizigersmentaliteit.

Er is een wat al te romantisch beeld dat elke reis een belofte inhoudt. Terwijl het ook wachten, sjouwen en zere voeten betekent. Eén ding staat vast: zolang de mens bestaat, zolang reist zij.

Jan Brueghel de Oude – De karavaan, 1607.

Reislustigen hebben regelmatig trek. Wegrestaurants zijn zo oud als de weg naar Rome.

Isaac van Ostade – Reizigers bij een herberg, 1645.

Waar anders dan bij openbaar vervoer stations, vind je drommen reizigers? Waaronder dit trio in Venlo.
Piet Killaars – De Reizigers, 1960, station Venlo.

Of deze ‘backpacker’ van Paul Gees.
Paul Gees – De reiziger, 1999, station Tunrhout (Be).

De Spaanse schilder/beeldhouwer Eduardo Úrculo was in zijn laatste jaren veel met het thema reizen bezig. In Madrid staat ‘El viajero’ (de reiziger), een stilleven van koffers, een hoed, een paraplu en een jas. De reiziger is nergens te zien. In Oviedo wel. Daar staat de geheimzinnige reiziger (hij heeft een naam, maar niemand weet wie het is), leunend tegen zijn bagage.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Het beloofde land

25 oktober 2015 , 08:00 , door P.J. Cokema

Het beloofde land is een idee fixe.

Vincent Adriaenssen – Mozes leidt de Israëlieten naar het beloofde land.

David Manuel – The Promised Land. Een eerbetoon aan de pioniers die via de Oregon Trail van oost naar west trokken. Eén van de vertrekpunten van de Amerikaanse Droom?
Het standbeeld werd in 1994 bekritiseerd: The depiction of the subject matter was found to be an inappropriate and inaccurate representation of the settlers of Oregon, excluding the many other races and religions”.

Ralph Appelbaum Associates – Gate to the National Civil Rights Museum. Hierin een quote uit de speech “I’ve Been to the Mountaintop” van Martin Luther King, Jr. Het zou zijn laatste speech zijn. Een dag erna werd hij vermoord.

Mark Lisser – Mozes en het Beloofde Land, 2014.
Je ziet vruchtbaar land liggen, maar om een of andere reden kan je er niet heen.

Izak Boom – Het beloofde land.
Eén van de schilderijen die, na klachten, werden verwijderd uit een tentoonstelling in het Beatrixziekenhuis te Gorinchem, maar toch weer terug werden genomen.

Jerry Kowalsky – Promised Land.
An installation of drawings, objects and projections. It is about the influence of media and propaganda and the way identity is defined. The questions: How do ideals of great leader scientists and revolutionaries have influence on big groups of people was the starting point for this installation.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Boekenkast

18 oktober 2015 , 08:00 , door P.J. Cokema

Vorige week zagen we hier een (nog) lege bibliotheek van Los Carpinteros. Een enorme boekenkast.

Een kast is pas een boekenkast als er boeken in staan. Dat lijkt vanzelfsprekend, dat is het niet voor kunstenaars, architecten en vormgevers. Om een extreem voorbeeld te geven: U koopt wat boeken in de winkel, bind ze achter op uw fiets en voila! Uw fiets is een boekenkast.

Ook aan boekenkasten wordt wel eens een andere functionaliteit gegeven. Leg er alleen onderbroeken in en de boekenkast is een schijtlollig meubel geworden. U ziet: zo simpel is het een creatieve draai aan een boekenkast te geven.

Genoeg flauwekul. De boekenkast zal een uitstervend fenomeen worden. Uw pc, uw tablet en uw smartphone worden de nieuwe boekenkast. Het e-book rukt op en wie geen zin heeft een hele pil tot zich te nemen, bladert door de Google-bibliotheek. Er zijn vooruitziende kunstenaars die de met boeken gevulde kast alvast een plaatsje in de openbare ruimte geven. Opdat we ons blijven herinneren wat dat ook al weer was?

Om niet te vergeten dat in Capel Street in het Ierse Dublin de eerste gratis bibliotheek stond, beschilderden Cathal McCoy en Holly Johnson een verkeerslichtentrafo.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Los Carpinteros

11 oktober 2015 , 08:00 , door P.J. Cokema

Los Carpinteros, een Cubaans kunstenaarscollectief, in 1992 met drie man begonnen. Marco Antonio Castillo Valdes, Dagoberto Rodríguez Sánchez en Alexandre Arrechea Jesus Zambrano. De laatste begin in 2003 voor zichzelf, dus opereert Los Carpinteros tegenwoordig als duo. In Nederland was hun installatiekunst slechts één keer te zien (in 2003, Den Helder).

Estuche , 1999.

Frío estudio del desastre, 2005.

Free Basket, 2010.

Sala de Lectura Ovalada, 2011.

Clavos Torcidos, 2013.

Candela, 2013.

Cardboard Beach, 2014.

The Globe , 2015.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Onschuld

4 oktober 2015 , 08:00 , door P.J. Cokema

Onschuld bestaat niet meer.

Bernardino Luini – Madonna and Child with St. John and the Lamb, 1480.

Pierre Paul Prud’hon – Vénus au bain ou l’Innocence, 1810.

Leopold Carl Müller – An Innocent Smile, 1885.

Louis Welden Hawkins – Innocence, 1890.

Arthur Hacker – Innocence, 1899.

Mark Tansey – The Innocent Eye Test, 1981.

Berlinde de Bruyckere – Onschuld kan een hel zijn, 1995.

Ron Mueck – Boy, 1999.

Ted Noten – Murdered Innocence, 2005.

Linda Thomas – Innocence, 2006.

Onschuld bestaat niet meer. Vermoord? Of heeft het nooit bestaan? Misschien komt de onschuld terug, als we ophouden alles en iedereen de schuld te geven.