VVD en PvdA moeten durven experimenteren
OPINIE - De formatie was een ruil van programmapunten in plaats van onderhandelde compromissen. Dat is een riskante depolitisering, want achterbannen zullen ideologischer redeneren dan partijtoppen . Om de risico’s daarvan te vermijden, moet een breed experimentenbeleid worden opgezet.
De formatie is gelukt ‘door elkaar wat te gunnen.’ De peilingen laten een terugval voor VVD en PvdA zien. De muiterij in de VVD lijkt even bezworen, maar nieuwe oproeren, ook bij de PvdA, lijken onvermijdelijk. Goede politiek vereist een heldere en concrete verklaring, verpakt in een hogere bedoeling. Als je het niet eens bent over dat hogere doel, doe je aan incrementalisme. Dat is geen schande: elk stapje naar meer humaniteit of effectiviteit is er één.
Maar het systematisch in stand laten van verschillende hogere doelen is niet verstandig. Voor Rutte is het een spagaat: ‘We gaan niet fuseren met de PvdA, want we zijn heel verschillend, maar het is een betrouwbare coalitiepartner.’ Ik schiet in de lach als ik denk aan het gezicht van Hans Spekman bij het horen van die boodschap.
Ideologische verstarring
De verzuiling kende het pacificatiemodel: tussen de zuilen werden verschillen aangedikt, maar de toppen van de zuilen pacteerden en heersten. D66 zag niets in ideologie, maar het pragmatisme als politiek richtsnoer heeft het niet gered. De Gaulle’s premier Balladur heeft ooit beschaving gedefinieerd als de strijd tegen de markt. Als Spekman hem citeert, zal de VVD hem ongetwijfeld op het matje roepen.