Europa

De leiderschapsverkiezing bij de Oostenrijkse sociaaldemocratische SPÖ eindigde onlangs in een bizarre ontknoping.  Een ’technische fout’ in een Excelbestand heeft er volgens de partij toe geleid dat de verkeerde kandidaat als nieuwe leider werd aangekondigd. Niet Hans Peter Doskozil had gewonnen maar Andreas Babler (foto). De stemmen voor de twee eindkandidaten van bijna zeshonderd afgevaardigden op een partijconferentie waren op een of andere manier door elkaar gegooid. Een slimme journalist miste in de uitslag één stem, waarna de fout aan het licht kwam. Doskozil had zijn overwinningsrede al gehouden.

Babler’s kansen om premier te worden na de parlementsverkiezingen in Oostenrijk volgend najaar worden niet hoog ingeschat. Hij behoort tot de uiterst linkse vleugel van de sociaaldemocraten en heeft in het verleden nogal forse uitspraken gedaan over de EU en de NAVO. Babler’s kandidatuur kwam als een verrassing  en is niet los te zien van ontevredenheid aan de basis van de partij over de slechte resultaten bij recente regionale verkiezingen. In Salzburg was de communistische partij de grote winnaar ten koste van de sociaaldemocraten. Babler heeft nu –naar het voorbeeld van Jeremy Corbyn– de grassroots van de sociaaldemocraten weten te mobiliseren voor een nieuwe koers. De oude partijleiding slaagde er niet in een passend antwoord te geven op de politiek van de zittende coalitie van de  conservatieve ÖVP en de Groenen. Babler heeft, anders dan Doskozil een coalitie met de conservatieve ÖVP afgewezen. Zoals de kaarten nu liggen ziet het er naar uit dat de ÖVP wel weer met de extreemrechtse FPÖ in zee zal gaan.

Het onderling vertrouwen tussen de Groenen en de liberale FDP is deze week flink gedaald. Aanleiding is een voor de Groenen cruciale wet over de landelijke invoering van warmtesystemen. In het coalitieakkoord is afgesproken dat een dergelijke wet nog voor de zomer door het parlement wordt behandeld. De FDP ligt nu dwars over specifieke regels voor de invoering van de wet. Uitstel dreigt. De Groenen waarschuwen voor een regeringscrisis. Volgens de groene minister voor Economie en klimaatbeleid Robert Habeck, die de wet heeft ingediend, houdt de FDP zich niet aan haar belofte.  Zijn partijgenoot in de Bondsdag Irene Mihalic: ‘De FDP opereert als een oppositiepartij.’

De omstreden wet bepaalt dat nieuw geïnstalleerde verwarmingssystemen in gebouwen vanaf 2024 minstens voor tweederde klimaatneutraal moeten zijn. In de praktijk betekent dit de verplichte installatie van een (behoorlijk gesubsidieerde) warmtepomp voor iedereen van wie de verwarming aan vervanging toe is. De FDP valt behalve over de kosten ook over de uitvoerbaarheid van het plan. De Groenen hebben al aangeboden over compromissen te willen praten. Maar het is de zoveelste keer dat de verhouding tussen Groenen en FDP onder druk staat. Eerder waren er al conflicten over het sluiten van de kerncentrales en het Europese verbod op verbrandingsmotoren vanaf 2035. Daarbovenop kwam de weigering van Habeck om zijn staatssecretaris Graichen te ontslaan nadat die zijn vriend aan een overheidsbaan had geholpen. Graichen vertrok zelf. Maar de reputatie van de Groenen en in het bijzonder van de vorig jaar nog zo populaire minister Habeck liep een flinke deuk op.

Sinds oktober wordt Zweden geregeerd door een rechtse regering met gedoogsteun van de extreem-rechtse Zweden Democraten, de tweede partij van het land. De nieuwe Zweedse premier Ulf Kristersson beloofde bij zijn aantreden ‘een paradigmaverschuiving’. Dat betekent onder meer een ‘ontmanteling van het klimaatbeleid’, nieuwe kernreactoren en een ‘Deens’ immigratiebeleid. Over sociale ongelijkheid wordt niet meer gesproken. De persvrijheid is inmiddels onder druk gezet door nieuwe wetgeving.

De regering Kristersson blijkt gevoelig voor de dreigementen uit Turkije en Hongarije om het zozeer gewenste NAVO-lidmaatschap van Zweden te blokkeren. Om Erdogan tegemoet te komen heeft het Zweedse parlement deze week een nieuwe, strengere anti-terrorismewet aangenomen. Volgens de wet is het onder meer strafbaar om een terroristische organisatie te financieren, te rekruteren of publiekelijk aan te moedigen. De wet is op de eerste plaats gericht tegen de Turkse Koerden in Zweden die door Erdogan worden gelinkt aan de PKK. Maar ook de Syrische Koerden lopen gevaar. En iedereen die hen een stem geeft. Dat leidt tot grote voorzichtigheid bij de media als het gaat om berichtgeving over Turkije en Syrië. Ook de Zweedse publieke omroep staat al een tijdje onder druk van cricici die journalisten te links vinden. De Zweden Democraten willen de publieke omroep afschaffen. Persoonlijke verdachtmakingen tegen journalisten komen nogal eens voor.