Vorige week vielen twee zeer verschillende zienswijzen op het politieke spel in de media op. De eerste was de door Rita Verdonk aangehangen “Recht door zee” benadering. Niet gekleurd door partijpolitiek een standpunt bepalen op basis van door burgers aangedragen zaken en daar dan keihard op sturen. De tweede was de door Wouter Bos beschreven Compromissen aanpak. Een beschrijving van de noodzaak om tot elkaar te komen middels compromissen om zo een deel van de doelen waar een partij voor staat te kunnen bereiken.
Deze laatste benadering schijnt niet meer bij deze tijd te horen.
Maar beide aanpakken worden momenteel nog wel gehanteerd in de politieke arena. Hoe kunnen we nou bepalen welke aanpak het beste is?
Soms helpt het een beetje als je de wereld wat simpeler weergeeft dan hij in werkelijkheid is. Daartoe aangezet door een artikel waarin de game-theorie achter Mutual Assured Destruction (MAD) wordt toegepast op de huidige economische schuldenproblematiek, heb ik een poging gedaan deze twee opties tegen elkaar af te zetten.
In het plaatje hierboven zie je het resultaat. Laat ik dat wat nader toelichten.
We verengen het speelveld tot twee politieke partij, partij A en partij B.
Beide partijen hebben de keuze om voor ene aanpak (Recht door zee, bij je standpunt blijven) of de andere aanpak (compromissen sluiten) te kiezen. Maar beide partijen weten niet van te voren wat de ander kiest en beide partijen wisselen niet van keuze.
Dan krijg je dus vier mogelijke spelvarianten. Rechtsboven zie je bijvoorbeeld de optie dat partij A gaat voor compromissen sluiten terwijl partij B gaat voor de recht door zee benadering. In dat vlak zie je dan de consequenties voor beide partijen weergegeven. Een recht door zee benadering levert in het huidige tijdsgewricht meer zetels op (groene pijl omhoog) bij de volgende verkiezingen, versus een compromissen benadering. Bovendien levert het ook een beter resultaat in lijn met de idealen (of standpunten). De grote verliezer in dat geval is dus partij A die zowel zetels verliest (rode pijl omlaag) bij de volgende verkiezingen als verder van haar doel is afgekomen.
In sommige gevallen is het resultaat neutraal (een vierkant grijs blokje). Speciale aandacht verdient het kwadrant linksboven waarin beide partijen voor de recht door zee benadering kiezen. Hierbij gaan we er vanuit dat beide wel een ander standpunt hebben (anders had je geen twee verschillende partijen gehad). Door de benadering komt het niet tot een besluit. Qua zetels maakt het niet veel uit, beide partijen komen even stoer over. Maar het resultaat voor het land is wel slecht. Geen besluit nemen betekent de zaak aan de entropie overlaten. De aanname is dat dit uiteindelijk voor iedereen minder goed uitpakt.
Met dit model in de hand is het ook aardig om te kijken naar de huidige politieke verhoudingen. Neem nu het CDA versus de PvdA. De PvdA heeft er duidelijk voor gekozen compromissen te sluiten onder de noemer “regeren doet nou eenmaal pijn”. Het CDA echter heeft, zonder daar veel publiciteit aan te besteden, gekozen voor een recht door zee benadering. Dit is overigens al jaren de aanpak van het CDA. Sinds het verlies dat leidde tot de Paarse kabinetten hebben ze een duidelijke lijn gekozen. Niet publiekelijk op de borst slaan, maar wel iedere keer dreigen met opblazen van het kabinet als ze hun zin niet krijgen (bijvoorbeeld m.b.t. het referendum over de Europese Grondwet). Ze spelen het spel subliem. En zoals het model aangeeft, verliest uiteindelijk de partij die te vaak met de ogen knippert en is het CDA spekkoper. PvdA zou er beter aan doen een keer voet bij stuk te houden.
Wat is de wereld toch heerlijk eenvoudig verklaarbaar op deze wijze.
Reacties (53)
Die aanname lijkt me zeer aanvechtbaar.
@bartb: Waarom? Het systeem waarin we nu zitten, heeft als onuitgesproken uitgangspunt dat sturing noodzakelijk is. Geen sturing levert dus een verslechtering op.
Als je dat principe los laat, kunnen we gezellig over op een anarchie (ben helemaal voor overigens!).
Lijkt een beetje op game theory
http://en.wikipedia.org/wiki/Nash_bargaining_game
Volgens deze is deals sluiten beter voor het land, iig voor de buiteland politiek.
Prachtig dit, hulde.
Wel het volgende: er vanuit gaande dat de Recht-door-Zeebenadering pas na Fortuyn in zwang is geraakt, neem ik aan dat de oude politiek, zeg jaren 80-90, dus altijd in het kwadrant rechtonder zat. Al dat grijs stemt niet gelukkig; is dat een ongelukkige kleurkeuze, of was dat inderdaad een onwenselijk politieke situatie?
En beide partijen wisselen niet van keuze klinkt grappig voor een compromissensluiter :)
Dit model laat lange-termijn-feedback effecten natuurlijk helemaal weg. Partijen die erom bekend staan compromisbereid te zijn, trekken vaak aan het kortste eind. Zie bv. D66 in het vorige kabinet of tel de zetels van de PvdA in dit kabinet.
Voorbeelden van compromissen die zo gauw in me opkomen:
– ID-plicht in de vorm van draagplicht,
– Registratie van levensovertuiging in de vorm van Elektronisch Kind Dossier,
– Inval Irak zonder op basis van leugens.
In die drie situaties waren we beter af geweest als er niets gedaan was, niets besloten was en niets veranderd was. Ik durf dan ook niet zonder meer met Steeph mee te gaan en te stellen dat geen sturing per definitie een verslechtering oplevert. Dat laatste is natuurlijk enkel zo als je wetgeving niet toereikend/flexibel genoeg is. En dergelijke wetgeving is weer een direct gevolg van een overdaad aan compromissen en incompetente wetgevers.
Als bewoner van het land dat het politieke compromis tot een kunstvorm heeft verheven kan ik melden.
Compromissen zorgen idd voor zetelverlies.
Daarentegen de groei van de rechtdoorzee politiek is niet onbegrensd. Omdat je met rechtdoorzee standpunten altijd een groep aanspreekt en een groep tegen de borst stoot.
Verder kan het ook niet dat je maar met 2 partijen werkt in je systeem.
Want een compromis is altijd tussen 2 partijen. Bijgevolg kan in je 2 partijensysteem enkel iemand compromissen sluiten als er een 3de partij in het spel is.
Rinnooy Kan heeft in zomergasten ook gesproken over onderhandelingstactieken en uitgelegd waarom het tweede kabinet Den Uyl er niet kwam. Het CDA had een aantal punten op tafel gelegd en gesteld dat deze ononderhandelbaar waren want anders zou de CDA-achterban in ‘opstand’ komen. Het waren natuurlijk punten waar de PvdA het niet mee eens was.
De PvdA vond dat het CDA onredelijk en irrationeel handelde.
@Blammeke: Het model is noodzakelijk een vergaande versimplificering. Maar het twee partijen stuk kan je in ieder geval wel binnen de coalitie toepassen. Daar worden namelijk de meeste besluiten genomen. Ook al zitten er in NL momenteel drie partijen in de coalitie, toch gaat het om twee grote blokken.
@zmc: Tja, zat me af te vragen of ik het lange termijn effect op het zetelaantal moest laten meewegen. Dan was in de huidige situatie rechtsonder het grijze blokje vervangen door een pijl naar beneden.
Maar dan probeer ik weer teveel in één model te vangen.
@Baron E.: Grijs was met opzet :-)
Maar toch ook omdat het voor neutraal stond.
Hebben games dus wel invloed op het gedrag van mensen, in dit geval politici? Ben ineens benieuwd welke spelletjes bij de dames en heren politici thuis favoriet zijn.
In ieder geval is duidelijk dat de tijd voorbij is, dat je gezellig met elkaar ging ganzenborden onder het genot van een kop warme chocolademelk.
Ik ben het overigens eens met een enkele reaguurder hier dat niets doen soms wel een prima optie is. In menig spelletje kan je ook “passen”. Dat moet wel verantwoord gebeuren. In situaties waar geen overduidelijke betere altertatieven zijn, kun je wellicht beter “passen”, dan een halfbakken compromis of een slecht recht-door-zee oplossing forceren.
Gaat je model wel op steeph? volgens mij zit er wat fout in je basisaannames:
bv: “chicken” Mark Rutte koos voor de “straight benadering” door Rita Verdonk uit de partij te zetten..
Dat heeft hem (groot) zetelverlies opgeleverd terwijl Rita Verdonk (die bereid was comprommissen te sluiten) winst heeft geboekt
@sikbock: Je kan het model niet te breed inzetten. Ik heb het geschreven voor beleidskeuzes die politieke partijen samenmaken.
Dat is iets anders dan inhoudelijke politieke partij organisatie keuzes.
Maar feel free om een variant van het model te maken volgens welke duidelijk wordt dat Rutte altijd verloren zou hebben in deze zaak :-)
precies andersom dan je op grond van jouw model zou voorspellen dus
@ Steeph: hmm, je basisaanname dat de inhoud van de boodschap een minder grote rol speelt dan de wijze waarop die gebracht wordt roept bij mij twijfel op.. ik denk dat de inhoud en de boodschap moeten congrueren
Ik denk dat je dus nog een congruentiecoefficient moet inbouwen… ;-)
ik bedoel dus de inhoud van de booodschap en de benadering
ik bedoel dus: als je de samenleving op een ingewikkelde manier bekijkt en ingewikkelde standpunten inneemt zul je vaker de compromisbenadering kiezen en dus minder stemmen trekken + alle varianten daarop
@sikbock: Tenzij alle partijen dat doen dus.
@steeph inderdaad: maar gelukkig zijn de “politieke talenten” niet gelijkelijk verdeeld over het speelveld.. dat houdt het interessant toch?
@Steeph: Ik doelde naast de langetermijn invloed op zetelverdeling ook de langetermijn invloed op je onderhandelingspositie in het algemeen. Maar ik had gewoon de laatste zin van je betoog even moeten lezen:-)
Ik vertrouw Rita verdonk niet .
Tony Blair bijvoorbeeld ,die vertrouwde ik wel ,tot hij zich in zijn kont liet neuken door Bush
@10: Ik geloof niet dat Verdonk bereid was compromissen te sluiten (op enig moment gedurende haar politieke carrierre).
Sorry ik mis het even, wat zijn de Nash equilibria (if any) ? ?? Ben ubuntu guitige gibbon installeren dus ik wil graag meer voorgekauwd.
Alles is opgebouwd uit 3 ;Het zou in een democratie moeten zijn; idealen verwerven ->vertrouwen winnen ->zetels binnenhalen
Compromissen sluiten doe je zodra je tussen twee strijdende partijen moet bemiddelen.Daar win je geen zetels mee . Mensen hebben iets nodig om naar toe te leven en draaikonten zijn mensen die noodgedwongen, onder druk ,reageren op situaties ,waarin ze tussen twee strijdende partijen een uitweg proberen te vinden .Soms dan is het maar beter om “to go with the flow” tot je in wat rustiger zeewater terrecht komt.De grootste draaikonten zitten bij de VVD .Bye bye verdonk
Ieder persoon of land is verantwoordelijk voor zijn eigen omgeving .
Gaat dit model ook op voor confrontaties met rechts-. moslim- of dierenbevrijdings-extremisten?
—- Redactie: Uit spamfilter gehaald. Struikelde waarschijnlijk over woord “video” —-
(MAD) wordt toegepast op de huidige economische schuldenproblematiek, heb ik een poging gedaan deze twee opties tegen elkaar af te zetten.
In het plaatje hierboven zie je het resultaat. Laat ik dat wat nader toelichten.
We verengen het speelveld tot twee politieke partij, partij A en partij B.
http://video.google.com/videoplay?docid=-9050474362583451279&hl=en
Snappen we nog wat geld is?
3bis : deed mij ook denken aan “game theory” (aka “f*ck you buddy”, weten we sinds Adam Curtis’ “The Trap” – klikmelink).
Tja, polarisatie he. Nergens goed voor. Enkel dialoog brengt vrede ; het steeds meer splitsen van partijen zelden…
27bis : klikmelink werkt niet goed, moet zijn
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Trap_(television_documentary_series)#1._.22F.2A.2Ak_You_Buddy.22_.2811_March_2007.29
of anders http://en.wikipedia.org/wiki/The_Trap_(television_documentary_series) > 2.1.1
@S’z China komt na Iran ; http://chinadocs.blogspot.com/2007/10/china-vs-us-battle-for-oil.html
Als ik Chavez was dan zou ik Rusland en Iran boven China kiezen ,maarja de VSA wil dat niet .
Amerikanen zijn net als chinezen ,of het nou mensenrechten of dictators zijn ,het interesseert ze geen ene fuck ,zolang ze er maar aan verdienen .
@kim: Kan je een beetje on-topic blijven please?
Zelden iemand zo aan de reactiediarree gezien als Kim. Het spat alle kanten op! :-)
Maar on-topic: Leuk om over na te denken, maar te simpel om echt nuttig te zijn. Je gaat er overigens vanuit dat het loslaten van je idealen per definitie slecht is voor de partij, en dat alle partijen sommige idealen niet zullen opgeven. Zodra een partij aan de macht heeft geroken wordt dat helaas vaak toch vaak anders.
De aanname van Steeph (of: de implicatie van zijn aannames) is dat recht-door-zee de ‘dominante strategie’ is. Dat betwijfel ik, er zijn nog altijd kiezers als Steeph (en ik), niet heel Nederland is Geenstijl.
“game-theory” > “speltheorie”
“Regeren is halveren.”
en ten overvloede: http://en.wikipedia.org/wiki/Game_of_chicken
@Spuyt12: Tuurlijk is het een simplificatie. Maar het is wel een aardig model om de beslissingen te bestuderen. Kennelijk kiest CDA (in jouw lijn) meer voor de macht en PvdA meer voor de idealen. Die laatste verliezen dus (ook in dit model).
@JSK: Niet helemaal correct. Ik zeg dat de recht-door-zee in het publieke domein nu kennelijk de gewenste benadering is. Zie de zetel (groei) van de partijen die dat aanhangen (CDA+SP+PVV+TON=89 zetels volgens peil.nl).
En godzijdank zijn er nog andere kiezers. En draaien veel kiezers bij een echte verkiezing nog bij.
Was dit niet zo, dan had ik hier niet meer gezeten.
@Kristian: Correct. te snel.
@JSK: dat durf ik dan toch weer te betwijfelen, uiteraard zijn er ook ‘Steeph’s , Drs. B’s en JSK’s’, maar het lijkt er toch zeer sterk op dat de (populistische) geenstijl-groep de grootste is. Zeiken is nu eenmaal makkelijker dan constructief meedenken.
Ik vind het een interessant model Steeph, uiteraard vangt het nooit de gehele waarheid (waar is bijvoorbeeld de invloed van de media gebleven die partijen neer kan zetten als ‘recht door zee’ en/of ‘draaikont’.) Het geeft wel aan op welke manier je als partij ‘een slim spelletje kan spelen’.
Interessant uit het model vind ik dat “de compromis-manier” in alle gevallen of grijs of een verslechtering betekent. Zou Bos dan toch gelijk hebben?
[quote] Het hart van onze parlementaire democratie is op compromisbereidheid gestoeld. Ik zie dat dat in het ongerede aan het raken is. Zorgelijk, vind ik dat. Als je een compromis sluit, wordt dat niet meer als teken van politieke beschaving gezien maar als slapheid, als draaien. Als dát beeld gaat beklijven, dat elke keer als je niet waarmaakt wat er in je verkiezingsprogramma staat gelijk is aan het breken van een belofte aan de kiezer, dan steek je echt het mes in het hart van de parlementaire democratie.
@s’z #27 en #28:
http://www.indybay.org/newsitems/2007/03/11/18375640.php
@Dr B.: Het is natuurlijk een aparte discussie over het gebruiken van compromissen in het sturen van een land. Je krijgt daardoor vaak zeer uitgebreide regelingen waar alle partijen zich mee kunnen verenigen. Dat is vaak niet de efficiëntste manier om iets aan te pakken. Maar dan geldt ook hier weer het lange termijn effect van het bij elkaar houden versus het voorrang geven aan een van de hoofdstromen.
@#40 : da’s voor de downloads. Maar wie zoekt naar info over de reeks, kan een zeer goede Wiki vinden door te zoeken op “Adam Curtis The Trap” …
Overigens voordat gametheory hip werd, heette het bovenstaande schema gewoon prisoners-dilemma.
Leuk dat The Trap voorbij komt @41. Op het einde van de discussie die je geeft (in #41 dus) staat:
And the answer to why it [gametheory HR] is not correct is also given. This is really nothing new. Social scientists have been saying similar things for something like 50 years…
Ik heb The Trap te lang geleden gezien om het argument dat gebruikt wordt nog voor de geest te halen. Maar het staat me inderdaad wel bij dat het allemaal achterhaald is. Het staat me ook bij, dat Nash zelf in een aflevering aangeeft dat het – gametheory dus – onjuist is en waarom dat zo is.
@#45 wel het bleek in de praktijk dat gewone mensen (bv. de secretaresses die voor Rand werkten) elkaar best wel wilden helpen, en dus een stuk van hun ‘winst’ wilden opgeven uit intermenselijke solidariteit, of om simpele sociale redenen als elkaar de volgende dag opnieuw in de ogen kunnen kijken. Zo hard speelt men het dus niet, of toch niet zo hard als de fundi’s en de parano’s of de politici die doen alsof er niets te verliezen valt en er alleen maar heel hard aan Normen en Waarden en Ordehandhaving moet worden gewerkt.
Bij elke Wilders en Verdonk en Dedecker en co. moet ik denken aan die uitspraak dat hard rechts heel patriottisch is maar toch vooral op eigen burgers schiet of eigen jongens het front instuurt.
Om maar te zeggen : zwart wit is gevaarlijk, polariseren is onzin en oogst alleen maar meer wantrouwen en negativiteit.
@Steeph: dank voor het promoveren ;)
Volgens je analyse in 42 blijkt wederom dat ‘recht door zee’-methode (dan) de meest succesvolle is (op de lange termijn).
Als je echt alleen met compromissen werkt, dan bestaat er idd de mogelijkheid op een té uitgebreide regelgeving, maar dat was niet wat ik (en bos) bedoelde. Zoals je in je analyse aangeeft is de ‘recht door zee’-methode (publicitair) het meest succesvol.
Wil je dit in een politiek stelsel gieten, kom je m.i. uit bij een twee partijenstelsel waarin de ene partij, na verkiezingswinst, het merendeel kan uitvoeren en lekker ‘recht door zee’ kan zijn.
Bos heeft het over ons partijenstelsel en dat dit nu eenmaal gepaard gaat met compromissen tussen partijen. Doordat de ‘recht door zee’-methode de laatste tijd vaak wordt gehanteerd (en klaarblijkelijk ook meteen synoniem staat voor ‘goed politiek bedrijven’) wordt een compromis gezien als ‘zwak’. (aub zonder verder in discussie te gaan over bos zelf).
Het model versterkt dit beeld m.i. alleen maar, recht door zee is dan ‘op de winnende hand’, maar maakt een land niet bestuurbaarder.
Drs. B is right on target; zo werkt ons systeem nu eenmaal niet, wij hebben geen 2 partijenstelsel.
Het model gaat ook uit van 2 spelers, terwijl er bij ons nagenoeg altijd 3 spelers zijn. En dan komen de verhoudingen weer anders te liggen.
Als er bv. 3 partijen zijn die tot een meerderheid moeten komen om een besluit te nemen, heeft elk van de 2 grote spelers de kleinste nodig. Zo heeft de kleinste partij meer macht dan op grond van het aantal zetels verwacht zou mogen. Zie CU in het huidige kabinet (en het falen van D66 om dit begrip te gebruiken in het kabinet daarvoor).
Het compromis wordt nu als teveel middelen gezien, en als 1.
Maar het compromis kan ook gevonden worden door bij 4 problemen er 2 recht door zee te eisen, en 2 aan de andere partij te gunnen. BIjv.: 1. zorg, 2. arbeid, 3. ethisch, 4. jeugd.
Daarmee behouden spelers profiel, wordt regelgeving niet nodeloos grijs en kan de macht wel gedeeld.
Nash voor alfa’s (uit het boek over hem):
Wanneer 5 mannen in een cafe zitten, en er een mooie vrouw binnenkomt. Zouden zij in klassieke speltheorie allemaal ‘aanvallen’ . Gevolg is dat iedereen zal verliezen.
Ervan uitgaande dat er vaker een vrouw zal binnenkomen loont het de moeite om elkaar om en om te steunen in het versieren.
In situatie 1 scoort doorgaans niemand, in situatie 2 scoort uiteindelijk iedereen.
Deze opstelling vereist wel een basis van vertrouwen onderling. 5 vijanden zullen dit niet snel realiseren.
Terug naar het mooie basismodel bovenaan.
Er moeten minstens 3 partijen zijn
Er moeten iteratief problemen voorkomen.
Volgens mij winnen 2 compromispartijen dan altijd van (recht) door zee.
@49: Daar staat tegenover dat er meer dan 3 spelers zijn. Afhankelijk van de situatie kan de kleinste partner dus uitgewisseld worden tegen 1 of 2 andere alternatieven. In theorie is zelfs elke speler behalve de grootste niet zeker van deelname en dus gedwongen tot toegeven. Uiteraard worden door verkiezingsuitslagen sommige combinaties onmogelijk, waardoor een situatie kan ontstaan zoals jij beschrijft.
Overigens naar aantal ministers bekeken geldt (redelijk logisch) altijd hoe kleiner de regeringsdeelnemer hoe meer oververtegenwoordigd zijn minister-aandeel. Daar staat tegenover dat de grootste partij deze keer de helft van de ministers (incluis premier) heeft, met als gevolg uiteindelijk een overaandeel van de macht.
—- Redactie: Wederom uit spamfilter gehaald. Je moet de website nog ff veranderen —
@26 Tja kan gebeuren, Bedankt Steeph @41
Eens met @50. Compromissen binnen een dossier pakken vaak slechter uit dan tussen dossiers. Bovendien kun je dan zien wat partijen het belangrijkst vinden.
Ik denk dat het bijvoorbeeld slim is van de PvdA om het referendum over de EU-grondwet duidelijk in te leveren en in ruil daarvoor niet toe te geven op het dossier ontslagversoepeling. Maar daarmee spreek je uiteraard niet de mensen achter de 89 zetels van @39 aan.