VERSLAG - Minister Stef Blok heeft vrijdag in het Vredespaleis in Den Haag de Free Press Award voor de moedigste en meest vasthoudende journalist van het afgelopen jaar uitgereikt aan de Indiase journaliste Rana Ayyub (Foto v.l.n.r. Stef Blok, Rana Ayyub en moderator Aldith Hunkar).
Rana Ayyub heeft zich onderscheiden door haar moed en vasthoudendheid. Ze onthulde de betrokkenheid van de regering-Modi bij buitengerechtelijke moorden die werden gepleegd op protesterende moslims. Sinds het verschijnen van haar boek over deze zaak wordt Rana via social media, haar telefoon en email continue met de dood en verkrachting bedreigd.
De Nigeriaan Kemi Busari kreeg de Newcomer of the Year-Hans Verploeg Award. Busari (22), ging undercover en onthulde fraude en afpersing bij het uitgeven van paspoorten. Zijn publicaties leidden tot een verbod op contante betaling bij de uitgifte van paspoorten.
De Nederlandse radiomakers Mijke van Wijk en Mirjam van Biemen wonnen de Best Report Award met hun documentaire over de Nederlander Tim Boekhout van Solinge die in het Braziliaanse Amazonegebied strijdt voor behoud van het tropische regenwoud.
Speciale gasten op de bijeenkomst in het Vredespaleis waren Paul Caruana Galizia uit Malta, zoon van een vorig jaar bij een bomaanslag omgekomen journaliste, en Martin Turcek uit Slowakije, collega van Ján Kuciak die in februari met zijn vriendin Martina Kušnírová in koelen bloede werd vermoord. De Nederlandse journalisten Jeroen Akkermand (RTL) en Paul Vugts (Het Parool) kwamen ook aan het woord.
De ‘crooks’ zijn nog steeds actief
Paul Caruana Galizia is verbonden aan de London School of Economics. Hij heeft de bedreigingen, de intimidaties en rechtszaken die vooraf gingen aan de moord op zijn moeder van nabij meegemaakt. De 53-jarige Daphne Caruana Galizia hield een veelgelezen blog bij waarin ze corruptiezaken behandelde, waarbij ze vaak politici beschuldigde. Haar belangrijkste ontdekking was de connectie tussen de vrouw van premier Joseph Muscat en de dochter van de president van Azerbeidzjan via een in Panama geregistreerde onderneming. “There are crooks everywhere you look now. The situation is desperate,” schreef ze als laatste op 16 oktober 2017. Een half uur later ontplofte een bom onder haar auto, net nadat ze van huis was weggereden. Paul was de eerste die haar dood aantrof. Zijn familie wordt nu nog steeds lastig gevallen met anonieme bedreigingen vanwege hun pogingen de daders van de bomaanslag voor het gerecht te krijgen.
In Den Haag vertelde Paul dat het Daphne-project, de samenwerking tussen een aantal Europese onderzoeksjournalisten om het werk van zijn moeder voort te zetten, nog steeds loopt. Dat heeft inmiddels onder andere geleid tot een artikel over de handel in paspoorten door de Zwitserse firma Henley & Partners. Intussen is het onderzoek naar de aanslagplegers op Malta nog niet veel verder. Twee vorig jaar gearresteerde verdachten ontkennen enige betrokkenheid. Achter de moord op zijn moeder zit volgens Paul een veel groter verhaal dat veel te laat is opgepakt en dat nog steeds doorgaat. ‘We kunnen in de strijd tegen corruptie niet alleen op het werk van journalisten vertrouwen’, zei hij. Er is nog een lange weg te gaan.
Slowaakse journalisten gaan door
In Slowakije heeft de moord op Kuciak en zijn vriendin veel in beweging gebracht. De moord leidde tot massale protesten en vervolgens tot het aftreden van premier Fico, zijn minister van Binnenlandse Zaken Kalinak en het hoofd van de politie Gaspar. Direct na de moord werd gewezen op de ‘Ndrangheta Onderzoek van Kuciak leidde naar banden tussen deze Italiaanse maffia-organisatie en hoge regeringskringen. Maar Martin Turcek vertelde vrijdag in zijn bijdrage in het Haagse Vredespaleis dat nu toch meer gedacht wordt aan een intern-Slowaakse aangelegenheid. De moord zou zijn geopleegd door een hitman die betaald is door een Slowaakse zakenman die beschuldigd werd van belastingfraude.
Gevraagd naar het effect van de moord op de journalistiek in Slowakije zei Turcek dat hij en zijn collega’s zeer gemotiveerd zijn om door te gaan met het aan het licht brengen van corruptie en malversaties in de geest van hun omgebrachte vriend Ján Kuciak (foto: moderator Aldith Hunkar, Martin Turcek en op scherm Jan Kuciak)
Oorlogsmisdadigers ontsnappen
Ook de Nederlandse journalist van RTL Jeroen Akkermans is na tien jaar nog steeds gemotiveerd om alles te doen wat mogelijk is om verantwoordelijken voor de clusterbom die zijn collega Stan Storimans op 12 augustus 2008 het leven kostte voor het gerecht te brengen. In een gloedvol betoog liet hij zien hoe Rusland zich op allerlei manieren aan de verantwoordelijkheid probeert te onttrekken, ondanks duidelijke bewijzen van een bom van Russische makelij. Akkermans laakte de trage en lakse reacties van het Internationaal Strafhof en het EHRM. De oorlogsmisdadigers lopen nog steeds vrij rond.
Gewapende escorte
Dat journalisten ook in Nederland, derde op de lijst van landen met de hoogste persvrijheid, problemem kunnen krijgen bewijst misdaadjournalist Paul Vugts van het Parool. Sinds vorig jaar zomer wordt hij na bedreigingen permanent bewaakt, woont hij in een safehouse en reist hij onder gewapende escorte door het land. Vugts vertelde op de bijeenkomst hoe lastig het allemaal is, maar hij heeft zich er bij neergelegd. ‘Het is ontoelaatbaar, maar dit hoort bij het werk’, zei hij een paar maanden geleden in De Volkskrant. Het Parool en uitgever De Persgroep dragen die extra kosten, zonder morren. Dat mag ook wel als je de persvrijheid hoog in het vaandel hebt staan.