Het gaat hier heel essentieel om de rechtsstaat. Het Ministerie van Justitie, dat is een heel apart ministerie, het is iets anders dan Verkeer & Waterstaat of Onderwijs ofzo, omdat ook de politiek onderworpen is aan de rechtsstaat.
En dat Ministerie van Justitie verbindt als het ware de politiek met de rechtsstaat. Daar moet je dus op een aparte manier mee omgaan. In sommige landen heeft die minister van justitie ook een aparte status. In Engeland is het The Lord Chancellor, en in Amerika The Attorney General. Niet zomaar een minister maar een heel specifieke magistratelijke positie.
Maar in Nederland hebben kabinetten dat omgebouwd tot een Ministerie van Veiligheid en Justitie, veiligheid voorop en de rechtsstaat ondergeschikt aan de veiligheid, en dat zie je ook op de manier waarop daar beleid wordt gevoerd. Dat gaat nu over ‘boeven vangen’, met allerlei stoere praat en stevige inzet, en de zorgvuldigheid van de procedures wordt ondergeschikt gemaakt aan de efficiëntie van de criminaliteitsbestrijding.
En dat komt hier samen. Dat ook op een gewone politieke manier, zoals dat ook bij andere departementen gebeurt, Kamerleden daar in contact treden met partijgenoot-ministers en mee gaan helpen beleid te voeren. Terwijl dat hier juist niet zou moeten, en je juist dáár vanaf zou moeten blijven.
Nu het stof rond de Teevendeal en de daarop volgende doofpot over de bonnetjesaffaire wat begint neer te dwarrelen is het wel raadzaam eens kritisch te kijken wat het voor de rechtsstaat betekent dat het Ministerie van Justitie jarenlang heeft gefungeerd als VVD-honk.
In het Oog op Morgen (start op 27:05) van afgelopen Woensdag kraken Rudy Andeweg (hoogleraar politicologie te Leiden) en Sidney Smeets (strafrechtadvocaat, VVD-lid) harde noten over de huidige VVD-wind die op het ministerie waait.
Bovenstaande analyse is van Andeweg, en deze sluit af met de vaststelling:
Je ziet ook dat dat veranderd is, dat een ander type politici daar optreden, een ander type ministers. Waar je vroeger meer hoogleraren rechtsgeleerdheid had, of mensen uit de magistratuur – de Job de Ruiters, de Hirsch-Ballins; ook uit de VVD: Polak, Korthals-Altes; of Van Oven, Samkalden uit de Partij van de Arbeid – zie je dat dit nu is vervangen door echte carrièrepolitici, die hard willen ingrijpen en inderdaad willen scoren.
Sidney Smeets, die zelf een aantal jaar terug parlementair fractiemedewerker van de VVD was, is nog veel scherper. Hij haalt instemmend een kantoorgenoot aan, die over het Kamerdebat rond de doofpotaffaire had opgemerkt: “Voor onze ogen wordt de rechtsstaat verkracht, in de Tweede Kamer.”
Op de vraag van Rob Trip of dat niet wat al te straf is geformuleerd, houdt Smeets staande:
Dat gebeurt niet alleen vanavond, maar dat gebeurt eigenlijk al vijf jaar lang. Vanaf het moment dat deze heren aangetreden zijn, althans de vorige minister en staatssecretaris, vanaf het moment dat het ministerie geen Ministerie van Justitie meer is maar een Ministerie van Veiligheid, vanaf het moment dat al die populistische stoere taal de boventoon is gaan voeren, gaat het niet meer om een rechtsstaat maar gaat het om verkiezingen, gaat het om zetels winnen, gaat het om de PVV de wind uit de zeilen te houden.
Dit is geen Ministerie van Justitie, dit is een ministerie van populisme, en een ministerie om VVD-mensen een leuk baantje te bezorgen.
Over de VVD stelt Smeets:
Dit is geen liberale partij meer, dit is gewoon een conservatieve partij geworden van mensen zoals mijnheer Teeven, die natuurlijk überhaupt nooit staatssecretaris had mogen worden. Iemand die vanuit zijn [voormalige] functie informatie heeft die hij niet kán delen vanuit zijn functie als staatssecretaris, terwijl hij verantwoordelijk is over dat onderwerp, die hoort helemaal geen staatssecretaris te zijn. En dat Rutte dat heeft toegelaten, dat is zo’n gebrek aan regie, dat de premier gewoon had moeten aftreden.
Kijk, daar is geen woord Frans bij.
Reacties (18)
En wij laten de VVD een loopje nemen met normen en waarden..
Vooral deze simpele analyse vind ik het meest angstige: “gaat het niet meer om een rechtsstaat maar gaat het om verkiezingen”. Dan is het einde toch echt zoek?
Ik heb het hele debat zitten volgen en dat was geen pretje.
Maar de opmerking dat Teeven helemaal niet kon, omdat hij verantwoordelijk werd voor activiteiten, waarover hij zwijgplicht had, terwijl hij parlementair informatieplicht heeft, lijkt mij een rechtstatelijke spijker vol op zijn kop.
Dat had nooit gemoeten en de eenvoudige alpha Rutte weet dat heel goed. Hij had inderdaad moeten vertrekken, want zulke fouten kun je niet maken als eindverantwoordelijke.
Het nieuwe VVD werkwoord is het Teeven .
Teeven = Een liberaal die zich boven de wet heeft verheven …
@4: de VVD is al een flinke tijd niet meer liberaal te noemen. En Teeven komt dan ook nog eens uit de conservatieve, populistische hoek.
@5:
*applaus*
Als de pers hier eerlijker over zou zijn ,zou dat de VVD flink wat zetels kosten. De pers is de laatste jaren wel heel erg pro-VVD. Dit is goed te zien aan het overnemen van het neoliberale jargon “noodzakelijke hervormingen” en de paniekschopperij over de “stroom” van vluchtelingen.
@5 Klopt, ik kan me nog herinneren hoe hij bij Leefbaar Nederland werd binnengehaald als lijsttrekker, na de breuk van die partij met Pim Fortuyn. Tjerk Westerterp glimde dat ze maar wat trots mochten zijn op deze ‘crimefighter’ als aanvoerder.
Met Leefbaar Nederland werd het niet zoveel, Fred werd uiteindelijk gewisseld voor het niet al te snuggere zusje van LN-spindokter Kay van de Linde (die later weer aangetrokken werd door Verdonk als campagneleider in de race om het partijleiderschap).
Maar die positionering van ‘stoere’ officieren van justitie die het opnamen tegen drugsbaronnen en andere grote criminelen als ‘crimefighters’ stamt al uit de jaren negentig. U herinnert zich naast Fred Teeven wellicht Koos Plooij nog wel.
Vrij Nederland heeft daar een aardig artikel over, waarin de richtingenstrijd binnen justititie tussen de jongens van de straat en de corpsballen (al dan niet met adellijke wortels) in de jaren negentig wordt beschreven. Crimefighters versus steile magistraten, die weten ‘hoe het heurt’.
Voor de VVD is zo’n stoer imago natuurlijk electoraal wel interessant. Dat zie je ook aan hun campagneposters (meer blauw op straat, criminelen verdienen straf, etc). Het bijt hen nu in de staart dat ze ‘crimefighter’ Teeven tot staatssecretaris hebben gebombardeerd.
Buma had aanzienlijk minder woorden nodig: MVJV wordt in werkelijkheid gerund als VVD-partijkantoor gericht op chocoladeletters in de krant.”
@8 Ja, maar dan krijg je er dus niet de analyse bij waarom het principieel kwalijk is dat het Ministerie van Justitie wordt omgebouwd tot Ministerie van Veiligheid en Misdaadbestrijding.
Dat begint al bij de positie van de magistraat. Als de officier van justitie een ‘crimefighter’ wordt, een misdaadbestrijder, dan is zijn taak niet langer primair waarheidsvinding, maar het aanwijzen en veroordeeld krijgen van verdachten.
En dan wordt het natuurlijk wel heel verleidelijk bepaalde ontlastende verklaringen uit het dossier weg te laten. Het doel heiligt dan al gauw de middelen.
Laat dat nu precies zijn hoe Teeven te werk ging als officier van justitie. Harde resultaten boeken, daar gaat het om. En dat je daarbij de grenzen van de wet opzoekt of zelfs overschrijdt, ach nou ja, dat zij dan maar zo – zolang het niet aan het licht komt kraait er geen haan naar.
Dat heeft allemaal op zich nog niets uit te staan met de vraag of het departement functioneert als partijkantoor van de VVD. Dat komt er pas in tweede instantie bij, als de VVD-mannetjesputters daar goede sier willen maken met dat crimefightersbeleid én uit dreigt te lekken dat dit eerder schone schijn dan werkelijkheid is.
@9: het eerste stadium hebben we al jaren geleden achter ons gelaten.
Straffeloos wapengebruik door de politie is schering en inslag. Advocaten worden regelmatig straffeloos afgeluisterd. De aivd Kan haar gang gaan. Etc. Toezicht door het parlement is een wasseN neus.
Vergeet vooral de steeds verdergaande inbreuk op de privacy die onder Opstelten is doorgevoerd niet. Opstelten weg, wetgeving niet teruggedraaid. Sterker nog, die tendens gaat gewoon door.
Wat ook hier weer door het kabaal naar de achtergrond verdwijnt is dat al die tijd de rechtsstaat achteruit gaat door de structurele bezuiniging op rechterlijke macht en politie. Dat de politie daarom veel zaken laat liggen. En dat dat imago van crimefighters behoorlijk onderuit gehaald mag worden door de journalistiek en politieke tegenstanders. En als “veiligheid” alleen betekent “geen terrorist in je land” maar geen adequate reddingshelicopters of goede opvang voor mishandelde kinderen, alleen maar omdat het poen kost, dan neemt die partij dat begrip ook niet bepaald serieus. Kakkers.
Traumahelikopters en opvang van mishandelde kinderen valt onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), en geld daarvoor komt dus ook uit het budget van VWS, niet uit het budget van het Ministerie van Veiligheid en Justitie.
Dat geld voor terreurbestrijding of meer blauw op straat ten koste zou gaan van traumahelikopters of jeugdzorg is dus in principe al net zo’n misleidend frame als dat de kosten van asielopvang ten koste zou gaan van ouderenzorg.
@13:
Al die budgetten komen uiteindelijk van de “bankrekening” van de staat. Hoe de budgetten verdeeld worden, dat zijn politieke keuzes.
@14 Dat klopt inderdaad. Maar het is iets te simpel om te doen alsof geld meer geld naar de AIVD of bestrijding van harde criminaliteit direct correleert met minder geld naar traumahelikopters en opvang van mishandelde kinderen.
Want in eerste instantie wordt er geschoven binnen budgetten van ministers zelf, in tweede instantie zal het begrotingstekort eenvoudigweg oplopen, in derde instantie gaan er op allerlei manieren belastingen omhoog, en pas in vierde instantie, en in de loop van een aantal kabinetten zul je verschuivingen kunnen constateren van de hoeveelheid middelen die bepaalde beleidsterreinen krijgen ten opzichte van andere.
@15: We zitten nu in de 4e instantie, want de laatste 15 jaar zijn de belastingen verlaagd.
De hoogste schijf is nu 52%, dat was 25 jaar geleden 70%.
En de Eerste Kamer heeft net een nieuwe verlaging goedgekeurd.
@15:
Gelul. Kan je gewoon elk jaar bij de begroting zien.
Nochtans blijft het zo dat de keuze van de VVD justitie te belasten met een kat-en-muisspel met softdrugstelers en steeds hardere straffen afgaat van de capaciteit om bijvoorbeeld gewone woninginbraken op te lossen en de Veel effectievere reclassering.