Post-atheïst | Onmogelijke humor

Komt een moslim bij een christen. Vraagt ’ie: ‘Hoe komt het toch dat jullie zo rijk zijn?’

Antwoordt die christen: ‘Ach, God heeft een cheque uitgeschreven aan Maria, die heeft hem doorgegeven aan Jezus en die betaalt hem uit aan ons.’

Vervolgt die christen: ‘Hoe komt het eigenlijk dat jullie zo arm zijn?’

Zegt die moslim: ‘Wij kregen ook een cheque, maar God gaf die eerst aan Mohammed, die gaf hem aan Ali, die gaf hem aan Hasan, die gaf hem aan Huseyn, die gaf hem aan Ali, die gaf hem aan Mohammed, die gaf hem aan Jafar, die gaf hem aan Musa, die gaf hem aan Reza, die gaf hem aan Mohammed, die gaf hem aan Ali, die gaf hem aan Hasan en die gaf hem weer aan iemand die ermee is verdwenen.’

Vult een andere moslim aan: ‘Ze zeggen dat die laatste nog eens terugkomt, maar je zult zien dat het op vrijdag is en dan zijn de banken gesloten.’

Ik beken dat ik dit niet het hoogtepunt van humor vind. Dat ligt niet aan de pointe: de islamitische cheque wordt doorgegeven in de rij van de twaalf imams, de sjiieten verwachten de terugkeer van de verdwenen laatste imam en het is een grappig contrast de verheven imams te presenteren als mensen die een cheque zoekmaken. Het feitelijke probleem is dat ik dit contrast wel herken maar geen dijenkletser vind. Humor is cultureel bepaald. De Irakees die me de geciteerde mop vertelde, begrijpt weer niet wat zo grappig is aan een Wiedergutmachungsschnitzel.

In de Arabische wereld steekt men momenteel stevig de draak met ISIS. Ook daarbij geldt: je begrijpt wel waarom het grappig is, maar schuddebuiken van de lach doen wij Hollanders er niet om. In dit filmpje wordt een zelfmoordterrorist het slachtoffer van zijn eigen geilheid. Ik heb een week of twee geleden op een Speld-achtige website (die ik niet meer terug kan vinden) het ‘officiële’ communiqué gelezen waarmee ISIS uitlegt dat het Libanon niet komt onderwerpen. Men heeft namelijk nog niet ontdekt hoe men een niet-bestaande regering omver moet werpen – ‘en trouwens, het verkeer is bij jullie veel te gevaarlijk’.

Om het laatste heb ik moeten grinniken maar een daverende grap is het niet. En toch. Onze Nederlandse discussie over de islam zou anders verlopen als Europeanen de humor zouden kennen waarmee moslims spreken over geestelijken en terroristen. Ze – misschien niet allemaal, maar toch zeker een groot aantal – maken grappen over de geestelijkheid en weten met spot de geloofwaardigheid van terroristen te ondermijnen. Die hebben hun mond vol van het martelaarschap maar het zijn geile boeren die al bang zijn van het verkeer in Beiroet.

Afgelopen week, toen Geert Wilders weer eens probeerde ‘de’ islam in het verdomhoekje te plaatsen, wilde ik dat die man ook dit aspect van de islam kende. Ik vrees echter dat Wilders, die in de persoonlijke sfeer een hoge prijs betaalt voor zijn standpunten en van huis uit een belegen soort humor heeft, niet langer de verbeeldingskracht heeft om te zien dat humor die niet de zijne is, eveneens humor kan zijn. Dat bemoeilijkt een eerlijke discussie en dat is niet om te lachen.