Vorige week ontsloeg de extreemrechtse minister van Cultuur van Slowakije, Martina Šimkovičová zowel de directeur van het Slowaakse Nationale Theater (foto) als die van de Slowaakse Nationale Galerie, het belangrijkste museum van het land. Maandag demonstreerden zo'n negenduizend mensen in Bratislava tegen deze maatregel bij het Nationale Theater en het ministerie van Cultuur. Dinsdagavond verdubbelde het aantal demonstranten zich in een demonstratie waarin het aftreden van de minister werd geëist. In buurland Tsjechië toonden artiesten hun solidariteit met een petitie waarin ook wordt voorgesteld een gezamenlijk Tsjechisch-Slowaaks fonds op te richten voor de getroffen collega's. De vrees is dat dergelijke zuiveringen naar het voorbeeld van Hongarije ook andere landen in de regio gaan treffen. Radicaal rechts bedreigt de vrijheid en onafhankelijkheid van de kunst en de media. Televisie presentatrice Martina Šimkovičová maakt sinds vorig najaar namens de nationalistische partij SNS als minister van Cultuur deel uitmaakt van het kabinet-Fico. De redenen die ze opgaf voor het ontslag van Matej Drlička, de directeur van het Nationale Theater, waren naast 'politiek activisme', zijn voorkeur voor buitenlandse operazangers en -heel bizar- een ongelukje met een kandelaar. Šimkovičová was in het verleden tv presentatrice maar werd ontslagen vanwege anti-immigratie uitspraken op sociale media. Het Slowaakse mensenrechteninstituut riep haar in 2018 uit tot de 'homofoob van het jaar'. Een van haar eerste daden als minister was weer contact opnemen met Moskou. Sinds de inval van Rusland in Oekraïne waren de banden met dat land verbroken. 'Er zijn tientallen militaire conflicten in de wereld en wij zijn van mening dat kunstenaars en cultuur daar niet onder mogen lijden, ' zo luidde het verweer van Šimkovičová. Ook premier Fico wil die banden weer aanhalen, zo liet hij weten bij zijn eerste publieke optreden na de mislukte aanslag op zijn leven in mei. Fico zei dat hij graag met Orbán was meegereisd naar Moskou, als zijn gezondheid het had toegelaten. Hij keerde zich ook tegen de 'onzinnige progressieve ideologieën die zich verspreiden als kanker' en zei dat hij niet wilde dat Slowakije een 'karikatuur van de westerse beschaving' zou worden. Als vervanger van Alexandra Kusá, de ontslagen directeur van de Nationale Galerie, heeft minister Šimkovičová Anton Bittner benoemd. Met musea heeft hij niets. Hij werkte als projectmanager bij een bedrijf dat betrokken was bij een van de grootste corruptieschandalen uit de Slowaakse geschiedenis. Daarnaast beoefent hij tao-healing, een traditionele Chinese geneeswijze. Regeringsomroep De nieuwe Slowaakse regering heeft ook de publieke omroep al aan banden gelegd. De onafhankelijke Slowaakse Radio en TV is vervangen door een orgaan dat in grote mate afhankelijk is van de regering. Dit voorjaar riepen de plannen daarvoor al veel protest op, ook van journalisten in het buitenland. Pavol Szalai, hoofd van de EU-desk bij Reporters Without Borders, zei: “Fico heeft besloten de oorlog te verklaren aan onafhankelijke media. Net als zijn Hongaarse rolmodel Viktor Orbán portretteert Robert Fico de kritische private media als vijandig, zodat hij een extra voorwendsel heeft voor een politieke overname van de publieke media.” De aantasting van de onafhankelijke media zou ook meegespeeld hebben als motief voor de aanslag op de premier door de dichter Juraj Cintula. De Tsjechische radio kondigde deze week aan de samenwerking met publieke omroep van het buurland stop te zetten nu deze onder het beheer van de regering is geplaatst. Tsjechische journalisten waarschuwen voor aantasting van de vrijheid van de media in hun eigen land. De internetkrant Visegrad Insight wijst op het verdwijnen van de printeditie van Lidové noviny, het oudste Tsjechische dagblad. De media zouden ook in de Tsjechische Republiek steeds meer worden beïnvloed door 'zakenmagnaten en oligarchen met belangen die verder gaan dan de journalistiek'. Boycot Het culturele klimaat van Slowakije komt in extreem conservatief vaarwater onder de nieuwe regering-Fico. Vice-premier Tomas Taraba, partijgenoot van Šimkovičová, bevestigde dat nog eens met zijn boycot van de slotceremonie van de Olympische Spelen vanwege een omstreden scene op een van de boten tijdens de opening van de Spelen op 26 juli. Een 'Laatste Avondmaal' met dragqueens zou een belediging zijn aan alle christenen. "Ik zou Slowakije vertegenwoordigen bij de sluitingsceremonie, maar deze Olympische Spelen zullen voor altijd herinnerd worden als een weerzinwekkend symbool van ontaarde decadentie," zei Taraba.
Och ja, verbroken relaties. Dat je dan denkt er overheen te zijn. Maar er desondanks nog mee bezig bent. Hoeveel zangers haalden daar al niet hun inspiratie uit?
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Zoals jullie weten (ik heb er namelijk al een en ander over geschreven hier op Sargasso) heb ik de afgelopen jaren onderzoek mogen doen naar de effecten van een wat ruimhartige vorm van bijstand. Uiteindelijk leidde dat tot een proefschrift over een experiment dat de gemeente Nijmegen hier mee deed. Een mooie bijvangst van promoveren is (naast de status, de loonsverhoging en de mensen op straat die je handtekening willen natuurlijk /s) is dat je, eenmaal gepromoveerd, gevraagd kan worden om zelf in de corona te gaan zitten om anderen die hun proefschrift verdedigen moeilijke vragen te stellen. En zo leer je nog eens wat nieuws!
Enkele maanden terug was ik uitgenodigd om deel te nemen aan de oppositie bij de promotie van Sandra Schel, die een uitermate boeiend proefschrift over Nederlanders die dakloos zijn en/of die leven in langdurige armoede: Towards understanding what Dutch people in a socio-economically disadvantaged position need to enhance their living conditions.
Het hier helemaal bespreken voert te ver: het proefschrift bestaat (zoals dat vaak gaat bij proefschriften) uit vier deelonderzoeken, die een samenhangend thema hebben (mensen in zeer ongunstige sociaaleconomische omstandigheden, te weten daklozen en mensen in langdurige armoede). Eén specifieke passage wil ik echter graag met jullie delen, omdat hij volgens mij essentieel is voor het verbeteren van het sociale stelsel in Nederland. Maar ook omdat hij goed aansluit bij waar hier op Sargasso vaker over geschreven is. Het gaat hier om:
ONDERZOEK - Flexwerk komt het vaakst voor onder mensen jonger dan 35 jaar. Lin Rouvroye toont in haar proefschrift aan dat jongvolwassenen hier niet uit zichzelf voor kiezen. Sterker nog, ze wijzen onzekere arbeidscontracten juist af.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek houdt gegevens bij over het aantal flexibele arbeidsrelaties onder de beroepsbevolking. De meest voorkomende vormen van flexwerk zijn: een tijdelijk contract voor bepaalde tijd (al dan niet met ‘uitzicht op vast’), een arbeidsovereenkomst via een uitzendbureau en een oproepcontract zonder een vaststaand aantal werkuren. Van de werkenden jonger dan 35 jaar had in 2023 iets meer dan de helft, 51 procent, een flexibel contract. Daarnaast werkte 8 procent van hen als zzp’er.
Je loopbaan beginnen met een flexibel arbeidscontract is in korte tijd een nieuwe norm geworden
Een flexibele start van het werkzame leven is een relatief nieuw gegeven. Figuur 1 toont het aandeel werknemers met een flexibele arbeidsrelatie per leeftijd in jaren, uitgesplitst naar verschillende geboortecohorten. Van de mensen die tussen 1965 en 1970 zijn geboren, had iets minder dan een kwart (24 procent) op 23-jarige leeftijd een flexibel arbeidscontract. Van diegenen die tussen 1990 en 1995 geboren zijn, slechts een paar decennia later, had de meerderheid op 23-jarige leeftijd (56 procent) een flexibele arbeidsrelatie. Je loopbaan beginnen op basis van een flexibel arbeidscontract is dus in relatief korte tijd een nieuwe norm geworden.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Naar verluid werd er midden jaren tachtig nogal geleurd met dit nummer, maar wilde geen artiest de handen er aan branden.
Het zou zelfs – in een Franse versie – zijn aangeboden aan Céline Dion, maar de Canadese zangeres was bang dat haar brave imago een deuk zou oplopen.
Uiteindelijk werd het ingezongen door een de vergetelheid geraakte zangeres ‘Jessica’. Dankzij deze met kunstmatige intelligentie gereconstrueerde versie krijgen we een idee van hoe het geklonken moet hebben.
OPINIE - een gastbijdrgae van Frans Kuijpers, eerder verschenen op zijn eigen weblog.
“Wij zouden graag zien dat gemeenten en verzekeraars nadenken hoe ze de instroom van malafide zorgbedrijven kunnen verlagen.” Het antwoord van officier van justitie Marjolein Verwiel en beleidsmedewerker bij het Openbaar Ministerie Timon van de Kraats op de vraag wat er gedaan kan worden om de zorgfraude te verminderen. Beiden staan: “bekend als de zorgfraudejagers van het OM”, zo lees ik in een artikel (betaalmuur) van Judith Spanjers en Klaas den Tek bij Follow the Money. Ik moest weer denken aan een passage uit het boek De steden de Mensen. Nederland 1850-1900 van Auke van der Woud.
Wat is er aan de hand? “Een berg geld, een versnipperde structuur, gebrekkig toezicht en onervaren bestuurders. Het is een ideale cocktail voor kwaadwillenden om hun slag in de zorg te slaan,” zo lees ik. En dat zien ze ook bij het Openbaar Ministerie. “We gaan ervan uit dat er met 10 procent van de 100 miljard euro die jaarlijks in de zorg omgaat, wordt gefraudeerd. Tien miljard euro op jaarbasis dus,” zo betoogt Van de Kraats.
Hoe die fraude werkt? “De hoofddaders maken gebruik van stromannen om zelf buiten beeld te blijven. Crimineel A – die wij kennen – schakelt persoon B, C en D in, die wij nog niet in beeld hebben. Die gaan naar de Kamer van Koophandel en starten zonder probleem een nieuw zorgbedrijf, dat vervolgens gaat declareren. Pas als de fraude aan het licht komt en we onderzoek gaan doen, merken we dat B, C en D door crimineel A worden aangestuurd.” Daarbij worden geregeld: “criminelen op de loonlijst (…) gezet (die) vervolgens krijgen uitbetaald, terwijl ze niet werken. Het contante geld van een criminele activiteit wordt daarmee legaal gemaakt.”
RECENSIE - Je zal maar een buitenlandse queer-vrouw zijn in China. Groot, blond, rebels en uiterst nieuwsgierig. En dat 40 jaar volhouden. Ik buig mijn hoofd in diep respect. Ik heb 4 kantjes vol getypt over deze Zomergasten-avond, omdat ik geen detail wilde missen. Ik zal proberen me te beperken tot de hoofdlijnen.
Janine opent de avond met een zin uit het laatste boek van Garrie van Pinxteren (Verplicht gelukkig) die haar is bijgebleven: [het land] waar vrijwel alle zuurstof uit is verdwenen. Hoe zorgt zij ervoor dat ze daar zelf niet stikt?
Garrie vertelt dat ze eigenlijk pas sinds de corona-periode snapt hoe het voor de Chinezen is, toen ze zelf te maken kreeg met verstikkende regels en verboden. Daarvoor was ze vooral toeschouwer. Omdat je als buitenlandse toch al niet binnen de norm valt, heb je meer vrijheid om buiten de gebaande paden te treden. Een thema dat als een rode draad door de avond loopt. Is ze niet bang dat de Chinese ambassade vanavond meekijkt? Dat zal waarschijnlijk wel zo zijn, maar Garrie is niet van plan daar rekening mee te houden. Dat doet ze in China wel; als ze iets gevoeligs wil bespreken legt ze haar telefoon weg, laat soms zelfs de kraan lopen en voert het gesprek fluisterend.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
The pony’s, the pony’s! Eh, nou ja, even een keer helemaal wat anders voor de Closing Time. Maar dit (grotendeels) ook een liedje, dus het mag vast. Terzijde, ik heb deze cartoonversie van The Hobbit nooit in zijn geheel gezien, maar op basis hiervan vermoed ik dat het een stuk vermakelijker is dan de versie van Peter Jackson. Hoe mooi de Nieuw-Zeelandse landschappen van die laatste ook zijn.
De verkiezingen komen er weer aan in de Duitse deelstaat Thüringen en vandaar zien we minister-president Bodo Ramelow (Die Linke) hier de aandacht op zich vestigen met een cover van het jaren ’80 hitje Da Da Da.
Ramelow was in een vorige periode al minister-president van Thüringen, van 2014-2020, waarna Thomas Kemmerich van de liberale FDP het stokje overnam. Die werd echter gekozen met behulp van de extreem-rechtse AfD en trok zich al na een dag terug.
De zusjes Lovell hebben een nieuw nummer uit en het klinkt weer lekker rootsy. “I may not be a star, but I can shine like the moon,” is bovendien ook nog eens een rake tekst.