De bijbelse traditie heeft ons wijsgemaakt dat we in Gods evenbeeld geschapen zijn en dat we daardoor de kroon op de evolutie vormen. Volgens hoogleraar filosofie Jan Bransen moeten we anders leren denken: niet als heersers, maar als debutanten. Ons brein is het meest ingewikkelde en wonderbaarlijke orgaan dat het leven op aarde heeft voortgebracht. Dit orgaan stelt ons in staat de werkelijkheid te doorgronden en wetenschappelijk te verklaren. Wat kunnen wij anders zijn dan de voltooiing van het leven op aarde, een begeesterd leven dat – aldus de Duitse filosoof Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770 – 1831) – in de mens zijn zelfbegrip en zelfexpressie heeft bereikt. Arrogant en agressief Wat een zelfoverschatting. En wat onvoorstelbaar naïef voor een soort die pas net komt kijken, die niet meer is dan een prille debutant. Het zou van zelfkennis getuigen als wij erkennen dat we debutanten zijn op deze planeet die zich vertwijfeld zal afvragen waar ze ooit aan begonnen is. Waarom ze deze hufters überhaupt op aarde toegelaten heeft. [kader]Alsof het menselijk bestaan slechts om onafhankelijkheid en invloed draait[/kader] Als arrogante, intimiderende en agressieve wezens hebben wij zonder enige gêne de planeet totaal in beslag genomen, zonder aandacht te hebben voor de aanspraak die andere levensvormen zouden kunnen maken op hun deel van de beschikbare ruimte. Alsof onze planeet, in de woorden van de Amerikaanse emeritus-hoogleraar taalkunde Noam Chomsky, niet meer is dan ‘een bodemloze hulpbron en een oneindige afvalbak’. Cockpitdenken Die heerszuchtige houding gaat gepaard met cockpitdenken: het idee dat er ergens een bestuurskamer is waarin zich een dashboard bevindt en een verzameling knoppen. Op dat dashboard is alle relevante informatie gedetailleerd en volledig voorhanden, zodat de juiste koers bepaald kan worden. [kader]Maar cockpit-denken draagt ook bij aan de vernietiging van onze leefomgeving[/kader] Cockpitdenken versterkt de dominante visie op wetenschap als een voorziening die het dashboard met feiten vult, en op beleid als een kwestie van exclusief instrumenteel opgevatte rationaliteit. Maar cockpitdenken draagt ook bij aan de vernietiging van onze leefomgeving. Dat doet het niet alleen op de globale groene thema’s als klimaatcrisis, energiecrisis, teruglopende biodiversiteit en uitputting van de landbouwgrond, maar ook op de even zorgwekkende lokale en sociale thema’s als de toeslagenaffaire, de zorgkosten, het wantrouwen in de overheid en het opkomend populisme. Verandering Echter, we kunnen dit denken kantelen. In mijn boek En nu? De mens als bedreigde diersoort behandel ik elf mentaliteitsveranderingen die ik ons zie voltrekken. Voorop staat de verandering van heerser naar debutant. Hoewel dat nogal wat van ons verwaande zelfbeeld vraagt, ligt het vanuit het perspectief van de geologie voor de hand om ons als debutanten op te stellen. Als wezens die voor het eerst in een bepaald scenario op het toneel verschijnen en die zich moeten inspannen om te achterhalen waar het in dit scenario om draait. Openheid Debutanten hebben maximale openheid nodig voor wat er om hen heen gebeurt en voor wat dat te betekenen heeft. [kader]Waarom doen wij de dingen die we doen op de manier waarop we ze doen?[/kader] Ze lijken nog het meest op peuters van een jaar of drie, die in de gaten hebben gekregen dat scenario’s op verschillende manieren kunnen verlopen en die daarom onverschrokken doorvragen waarom dit scenario hier en nu op precies déze manier verloopt. Waarom doen wij de dingen die we doen op de manier waarop we ze doen? Omdat debutanten nog geen last van de macht der gewoonte hebben, zijn zij bij uitstek in staat om stilzwijgende vanzelfsprekendheden aan het licht te brengen door ze te bevragen. Debutanten weten het best gebruik te maken van wat Aristoteles onze redelijkheid noemt, een vermogen dat ik herinterpreteer als ons vermogen om aan te spreken én aangesproken te worden op wat wij denken en doen. Debutanten plaatsen hun eigen opvoedbaarheid op de voorgrond. In het huidige tijdsgewricht lijkt dat meer dan terecht. Want laten we eerlijk zijn, we weten eigenlijk helemaal niet zo goed wat er om ons heen gebeurt en wat dat te betekenen heeft. [kader]Die empowerment kunnen we onze volgende generaties bieden, door ander onderwijs te organiseren[/kader] Er is wel empowerment nodig om de rol van debutant op ons te kunnen nemen, om op een onverschrokken manier bescheiden te kunnen zijn. Gesocialiseerd als we zijn in het verticale denken dat ons huidige onderwijsbestel doordrenkt, zijn we geneigd te menen dat we als debutanten helemaal geen recht van spreken hebben. Die empowerment kunnen we onze volgende generaties bieden, door ander onderwijs te organiseren. Door het enthousiasme van onze driejarige peuters te bemoedigen, en vooral door in hen een voorbeeld voor ons allen te zien van de ‘ontmoetingsreizigers’ die wij hadden kunnen worden. Ontmoetingsreizigers Ontmoetingsreizigers verkennen de ruimte van de taal, de ruimte van stemmen, van andere stemmen, stemmen die gehoord, verstaan en begrepen kunnen worden. Voorwaarde is wel dat ze luisteren. Als je luistert, verken je het leven in jouw leefomgeving en betreed je een ander speelveld dat primair van anderen is. Je hebt vertrouwen nodig in de gastvrijheid van de ander en je moet maar hopen dat jouw improvisatietalent groot genoeg is om die gastvrijheid samen met die ander te kunnen realiseren. [kader]Ontmoetingsreizigers blijven niet hangen in het ‘wij’ van de ingroup[/kader] Ontmoetingsreizigers zijn debutanten die het avontuur van het medemenselijke leven aan willen gaan. Ze vertrekken van huis, op weg naar de onbekenden, omdat ze thuis zijn waar hun hart is. Ontmoetingsreizigers blijven niet hangen in het ‘wij’ van de ingroup. Ze zoeken de ander omdat ze gefascineerd zijn door de onbegrensdheid van het leven en de onbegrensdheid van hun leefomgeving. Onbegrensdheid Voor de ontmoetingsreizigers telt niet zozeer de onbegrensdheid van het heelal, van de oneindige ruimte en de oneindige tijd, maar de onbegrensdheid van de sociale relaties, van onze interdependentie met al wat leeft. Het is voorbij de horizon van de zeven generaties die voor ons nog te behappen zijn. In het licht van die oneindigheid opent een toekomst die iedereen kent, die stilstaat bij het besef dat het nog maar een paar seconden voor twaalf is. Want wat gebeurt er om twaalf uur? Niets. Het uurwerk is een uitvinding van de mens en daar trekken zon, maan en aarde zich helemaal niets van aan. Na twaalf uur begint er vanzelfsprekend een nieuwe dag, en als je geen klok bij je hebt, zul je niet eens in de gaten hebben dat het al over twaalven is, dat de toekomst allang begonnen is. Een nieuwe dag voor ons, de debutanten. Want debutanten blijven we, zo lang als we leven. En als we eerlijk zijn, weten we ook dat allang. Om het met de Tsjechische auteur en winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur Milan Kundera (1929-2023) te zeggen: de eerste repetitie voor het leven is het leven zelf al. Dit artikel verscheen eerder bij Sociale Vraagstukken. Jan Bransen is hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit en Academisch leider van het Radboud Teaching and Learning Centre. Zijn recentste boek En nu? De mens als bedreigde diersoort is uitgegeven door ISVW Uitgevers in Leusden.
Streets of Fire is een geflopte actiethriller uit 1984 over een zangeres die wordt ontvoerd door een geschifte leider van een motorbende (gespeeld door Willem Dafoe)
Bij een zangeres hoort natuurlijk muziek. Stevie Nicks (van Fleetwood Mac) schreef dit nummer, maar het werd gezongen door Marilyn Martin. Die zou een jaar later bekendheid verwerven door een duet met Phil Collins, ook weer voor de soundtrack van een film.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
OPINIE - Zonder gedragsverandering gaat technologie ons niet redden. Simon van Teutems techno-optimisme is misplaatst. Een gastbijdrage van Frans Kuijpers, eerder verschenen op zijn eigen weblog.
Na het lezen van een artikel van Simon van Teutem met als titel Degrowth: op papier een oplossing voor bijna alles, in praktijk een dwaalspoor, moest ik denken aan een van de grootste economen uit de geschiedenis, bekend van het meesterwerk The general Theory of Employment, Interest, and Money, John Maynard Keynes. In 1930 schreef Keynes een essay met als titel Economic possibilities for our Grandchildren waarin hij vooruitkeek naar de wereld van zijn kleinkinderen. Ik moest eraan denken omdat zowel van Teutem als Keynes in dezelfde val trappen. Van Teutem bekritiseert de degrowth beweging en pleit voor decoupling, het los koppelen van CO2-uitstoot en economische groei: “méér produceren, maar steeds mínder uitstoten,” als oplossing voor het klimaatprobleem.
Eerst de bijzondere kritiek op degrowth. “Degrowthers zijn ervan overtuigd dat de wereldwijde economische activiteit moet krimpen in plaats van groeien en dat we welzijn boven winst moeten plaatsen. Zodoende gebruiken we minder grondstoffen en energie. De beweging is dan ook pleitbezorger van ‘consuminderen’; het bewust begrenzen van onze consumptie als samenleving.” Maar, zo betoogt Van Teutem: “wie er langer over nadenkt, ontdekt dat het in praktijk ingewikkelder is dan de beweging het doet lijken. Minder werken en minder kopen betekent immers ook: minder belastinginkomsten voor de overheid.” Dit gat dichten met hogere belastingen zal lastig worden want: “vind dan maar eens steun voor hogere belastingen: als je al minder betaald krijgt, wil je over dat lagere salaris niet ook nog eens meer belasting betalen.” Minder werken mag dan wel betekenen dat: “jij meer tijd hebt voor vrienden en mantelzorg, maar ook dat de overheid minder geld heeft voor verpleeghuizen, leraren, openbaar vervoer, sociale woningbouw, warmtepompen, zonnepanelen, isolatie, en ga zo maar door. Anders gezegd: luxe kost geld, maar een duurzame verzorgingsstaat ook.” Stoppen met groeien betekent het opblazen van de economie zo betoogt Van Teutem. Logisch toch?
ANALYSE - Een nieuwe lente, een nieuw kiesstelsel van Pieter Omtzigt. Dit keer voor de Europese verkiezingen. NSC wil een regionale component invoeren bij de Europese verkiezingen. Hoe zal dit uitpakken? Een gastbijdrage van Simon Otjes, eerder verschenen bij Stuk Rood Vlees.
In het NSC-programma staat het volgende voorstel: “Wij willen een nieuw kiesstelsel waarin de band tussen kiezer en gekozene sterker wordt. Er komen regionale kiesdistricten per land, zoals Nieuw Sociaal Contract die in Nederland ook voor de Tweede Kamer wil invoeren. Dat vergroot de lokale herkenbaarheid in Europa. In Nederland zou bijvoorbeeld Noord-Holland 3 vertegenwoordigers krijgen, Noord-Brabant 2, Overijssel 1, Zeeland 1, Friesland 1, en verder. Een vijftal leden zou volgens nationale telling kunnen worden aangewezen om te zorgen voor voldoende bijkomende representativiteit van de verkiezingsuitslag.”
Hoe zou de Nederlandse delegatie eruitzien als we dit kiesstelsel zouden toepassen? Ik heb de volgende procedure gevolgd: ik heb districten op het provincieniveau gemaakt die de groottes volgen zoals hierboven omschreven is. Noord-Holland met bijna drie miljoen inwoners krijgt drie zetels. Noord-Brabant met ruim twee-en-een-half miljoen inwoners twee. De provincies met minder dan twee miljoen inwoners één. De twee andere provincies met meer dan twee miljoen inwoners (Gelderland en Zuid-Holland) volgen dit patroon: twee voor Gelderland en drie voor Zuid-Holland. Daarnaast zijn er vijf vereffeningszetels. Deze worden zo verdeeld dat uiteindelijke uitslag het meest proportioneel is. Ik gebruik hiervoor het stelsel van grootste gemiddelden. Dat komt in totaal uit op 23. Dat is minder dan de 31 die in juni verdeeld worden. Dat is in lijn met het elders door NSC-programma gepropageerde reductie van het aantal Europarlementariërs.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
RECENSIE - Je hebt vast wel eens met je handen in de klei gezeten. Niet de vette, zwart glanzende Zeeuwse klei maar de bruine of grijze klei met chamotte. De klei die tijdens handvaardigheid op school wordt gebruik. Kunstenaar Koos Buster is er op de Rietveld Academie op afgestudeerd en noemt zichzelf de Minister van Keramische Zaken. De eerste museale solotentoonstelling van deze artistieke minister is tot en met 20 mei te zien in Museum MORE Kasteel Ruurlo.
Planning van de expositie Het had ook anders kunnen zijn © foto Wilma Lankhorst.
Koos Buster Stroucken (Amsterdam, 1991) heeft op de basisschool leren kleien. Hij was er toen niet goed in en vond het ook niet leuk. De grote omslag kwam toen hij op de Rietveld Academy zijn eigen voet moest kleien. Het eindresultaat was verbluffend goed. Klei kun je goed nat houden waardoor je er steeds mee verder kunt gaan. Terugkijkend op deze ervaringen concludeert Buster dat hij inmiddels behoorlijk goed kan kleien. Zo goed zelfs dat hij zichzelf Minister van Keramische Zaken noemt.
Collage met sfeerbeelden expositie © foto Wilma Lankhorst.
Dagelijkse dingen
Na zijn studie werkt Buster tijdelijk als kunsttransporteur. In de musea en galerieën ziet hij objecten waarvan hij vindt dat ze meer aandacht verdienen. Museumbezoekers zien geen trappen en/of rollen tape, maar deze hulpmiddelen zijn wel nodig bij de opbouw van een tentoonstelling. Koos Buster geeft deze en andere alledaagse objecten een podium. Hij werkt zowel in keramiek als met glas. In Ruurlo zie ik flessen met schoonmaakmiddelen, een Slush-machine, grote waterflessen -koelers met kraantjes, limonadekoelers en kauwgomballenautomaten. En uiteraard mag de brandblusser niet ontbreken voor het geval dat.
De vorige keer behandelden we het mogelijke belang van het boeddhisme voor de hellenistische filosofie en het leven van zijn grondlegger, Boeddha. Het is niet helemaal duidelijk wanneer deze wijsheidsleraar precies leefde, maar schattingen lopen uiteen tussen de de zesde eeuw v.Chr. (‘Achsenzeit’) en de vierde eeuw v.Chr. Dat sommige Grieken, zoals Pyrrhon van Elis, in India in de leer zouden zijn gegaan bij Boeddha, is onbewijsbaar, en het klinkt ook niet waarschijnlijk. De zogenaamde Indiase ‘naaktfilosofen’ waarnaar Pyrrhon volgens getuigenissen zou hebben verwezen doen niet erg Boeddhistisch aan. Zij zouden eerder behoord kunnen hebben tot het Jaïnisme of een andere spirituele sekte. We zullen het er daarom maar op houden dat eventuele beïnvloeding niet rechtstreeks is geweest. Het Perzische Rijk kan echter een doorgeefluik zijn geweest.
Ook de andere kant op trouwens. Maar terwijl er intrigerende aanwijzingen zijn voor Indische invloed op een Hegesias en de voornoemde Pyrrhon en het bij hem beginnende Grieks/Romeinse scepticisme, ontbreken zulke aanwijzingen voor Griekse of Hellenistische invloed op het Boeddhisme. Die levensbeschouwing is dan ook prima te duiden als een product van de Indiase cultuur.
Het boeddhisme neemt immers kernbegrippen uit de traditionele Indiase godsdienst over, zoals karma en samsara. Volgens Boeddha staat het leven in samsara gelijk aan lijden en wordt dit lijden veroorzaakt door verlangen. Hier tegenover staat nirwana. Het nirwana is een hogere staat van bewustzijn die we bereiken door te leven als boeddhisten, en ons af te keren van het verlangen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Toen Anneke van Giersbergen nog een broekie van begin 20 was, maakte ze briljante epic doom metal met The Gathering. Het was 1995 en ze blies me volledig omver.
En ik ben bepaald geen metalhead, kan ik u vertellen. Al dat gegrom en geschreeuw is aan mij niet besteed. Maar Van Giersbergen kan zingen. Dat scheelt.
Dhafer Youssef is een Tunesische jazzmuzikant en oud-speler met een fluwelen stem en een zeer respectabele staat van dienst.
Komende juli komt hij naar Rotterdam voor het North Sea Jazz Festival.
Ook blanke soulzangers leren zingen in de kerk, zo bewijst Allen Stone. Hij begon daar volgens Wikipedia al op z’n derde mee, en leidde vanaf z’n veertiende de worship met de gitaar in de kerk van z’n vader.
Tegenwoordig maakt hij maatschappijkritische liedjes. En die worden retegoed bekeken als we Youtube mogen geloven.