Open brief voor gesloten ogen

Wie zou er iets tegen De Jonge Akademie kunnen inbrengen? Het is een club van 50 jonge aanstormende onderzoekers uit zo’n beetje alle wetenschappelijke disciplines; dertigers en een enkele twintiger die hun leven geven voor de wetenschap en daar ook al hun sporen in hebben verdiend. Ze zijn al professor of ze worden het binnenkort. En juist door lid te worden van De Jonge Akademie laten ze zien dat het ze niet alleen te doen is om hun eigen carrière: ze offeren een deel van hun tijd zonder substantiële vergoeding op om  zich in te zetten voor de maatschappij. Sommigen van hen toeren door Nederland met een bus om scholieren voor te lichten over de magie van de wetenschap, anderen vergaderen met rectoren, ondernemers, staatssecretarissen en andere hoogwaardigheidsbekleders.

Wie zou er iets tegen zo’n idealistische club kunnen hebben? Nou, minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, natuurlijk. Toen de leden van De Jonge Akademie een paar maanden geleden een brandbrief aan NRC Handelsblad stuurden, waarin ze uitlegden dat het huidige kabinetsbeleid zeer gevaarlijk is voor al het fundamentele wetenschappelijke onderzoek in Nederland, en daarbij zorgvuldig argumenteerden voor dat fundamentele onderzoek, werden hun argumenten een paar dagen later door Verhagen met minachting en ongekend cynisme aan de kant geschoven: allemaal ‘angst voor verandering’. Angst voor verandering! Alsof die mensen niet overal terecht kunnen!

Geweld, angst of seksueel misbruik

Gisteravond probeerde De Jonge Akademie het opnieuw, in een alweer volkomen redelijk ingezonden stuk waarin ze reageren op het rapport van het Rathenau Instituut van vorige week. Uit dat rapport blijkt, opnieuw, dat zeer veel onderzoek in de knel komt doordat de regering zich bijna exclusief richt op onderzoek binnen een van de zogenoemde ’topsectoren’ van de Nederlandse industrie:  “Onderzoek naar klimaatverandering valt niet onder de topsectoren,” schrijven de Jonge Onderzoekers:

“Onderzoek naar sociaal-economische verhoudingen, armoede of veiligheid evenmin, of het functioneren van recht en rechtspraak. Om nog maar te zwijgen over studies naar geweld, angst of seksueel misbruik, of naar gedragstherapie voor mensen die aan depressie lijden, wat toch dertig procent van de uitval in de WAO veroorzaakt en de samenleving jaarlijks één miljard kost”.

Te vrezen valt dat ook deze argumenten door Verhagen niet gelezen worden, of althans dat er op dezelfde volkomen wezenloze, zelfingenomen manier op wordt gereageerd: die lui zijn alleen maar bang voor hun eigen hachje. Dat het gemiddelde lid van de Jonge Akademie makkelijker elders in de wereld een baan vindt dan een CDA-minister, nee, dat iemand zich misschien weleens om dit soort zaken zou kunnen opwinden omdat ze hem of haar aan het hart gaan en niet alleen om de centjes, dat dringt helaas niet door in het verzuurde hart van de machtspoliticus.

Braindrain

Het is moeilijk om zelf niet cynisch te worden. Ach, jongens en meisjes!, zou je bijna willen roepen. Nederland is verloren, zie je dat dan niet? Er moeten toch nog landen zijn waar kennis niet alleen cynisme en minachting oproept – échte, diepgravende kennis en geen slimmigheidjes over het doorvoeren van bezuinigingen. Laat ons, de oudere garde, hier maar verder tobben, maar zoek je heil ergens anders. Die braindrain, die zal binnenkort toch beginnen en alles alleen maar moeilijker maken.

Tegelijkertijd: dat we in ons midden nog steeds zo’n Jonge Akademie hebben, waarin een jonge hoogleraar medicijnen die er, topsectoren of niet, ook inzet voor het behoud van de geesteswetenschappen en de psychologie, dat geeft toch wel weer hoop. Ooit waait de cynische wind van Verhagen hopelijk nog weer over. En hopelijk zijn er dan nog een paar kandidaat-ministers over die wel begrijpen wat kennis is, en wetenschap.