Een betere spreiding van kennis, macht en inkomen wilden we vroeger. Maar Joop den Uyl is er niet meer. Volgens Zygmunt Bauman is de situatie paradoxaal: “Nooit waren we zo vrij. Nooit hebben we ons zo machteloos gevoeld.” Daar zit iets in. Nu de SP de grootste partij dreigt te worden, komt de herinnering aan Den Uyl weer boven.
Kent de PvdA nog bevlogen socialisten? Misschien dat Hans Spekman het tij wat kan keren, maar erg positief is het beeld niet, voor traditionele partijen als CDA en PvdA. De VVD en de PVV doen het nog even redelijk, op basis van de neo-liberale winderigheid, maar voor hoe lang? De neo-liberale visie is een mislukking op het economische vlak en sociaal-psychologisch gevaarlijk, dus verandering kan niet uitblijven.
Obama richtte zich in zijn State of the Union bijna exclusief tot de middenklasse in Amerika. Dat is te snappen. Door de combinatie van belastinghaat, afkeer van overheidsuitgaven, stijgende zorgkosten en crisis, komen de middengroepen in Amerika in de knel te zitten. Want zij dragen de gevolgen.
Het is een vreemd schouwspel, ook in Europa: rechts heeft ‘oplossingen’ voor de problemen, maar de gevolgen daarvan komen toch vooral bij Henk en Ingrid terecht. Bezuinigen doen we op de zorg, op de regelingen voor de zwakken en de kwetsbaren, de uitkeringen bij werkeloosheid en invaliditeit. De schulden moeten op orde, maar de beperking van de overheidsuitgaven kost banen. Ook bij ons betalen de middengroepen de prijs voor de crisis. In Engeland worden rellen, gelijkend op die in de Franse voorsteden gezien en Cameron reageert als een neo-liberaal kind van zijn tijd: streng straffen, crimineel gedrag, de zweep er over. “Racaille”zei Sarkozy al.
Enkele weken geleden zat ik bij een presentatie over de Wet Werken naar Vermogen, door een beleidsambtenaar van SZW: afspraak was dat de discussie niet politiek maar technisch zou zijn. Maar toen een opgewekte grafiek over het toenemende verdienvermogen van Wajongers werd getoond, kwam het toch: “Hoezo verdiencapaciteit? Die mensen zitten toch niet voor niks in die regeling? En als we te gemakkelijk toegang verleenden, zou het dan niet zo zijn dat toch minstens 50% een progressieve arbeidsbeperking heeft, waardoor de aangenomen bezuiniging op de Wajong geheel te niet wordt gedaan?” Tja, zei de medewerker: “dat zal in de praktijk moeten blijken”. Het is ideologie, maar ook heel duidelijk: we bezuinigen geld en verzinnen er daarna een verhaal bij.
Het gaat mij niet om de politieke weerzin, die ik overigens wel voel. Ik zoek iets anders: de ideologische of liever intellectuele capaciteit om plannen te ontwikkelen, die echt hervormen en die niet de steun voor het beleid bij de massa der kiezers ondermijnen. Een massale meerderheid van de SP is misschien toch ook niet zo goed voor de ontwikkeling van onze samenleving. Kan rechts en midden anders? “Wij bezuinigen slim”, zei Rutte in Brussel. Als je naar de peilingen kijkt, vreet hij vooral de toch al kleine meerderheid van zijn kabinet aan, met de lopende en nog komende bezuinigingen. En hij vergroot de ongelijkheid. De kiezer is niet gek. De hoop ligt vermoedelijk bij een hernieuwd te mobiliseren midden: het CDA zet daar al op in.
Ik geef een voorbeeld. De film over het leven van Thatcher heeft tot enige polemiek geleid, misschien wel door het voortreffelijke spel van Meryl Streep. Maar deze ‘kruideniersdochter” heeft vooral de middenklasse in de kou gezet met haar beleid. In het boek “The spirit level”, why equality is better for everyone van Richard Wilkinson en Kate Picket staat een historische grafiek. Die toont aan hoezeer “de IJzeren Dame” de ongelijkheid in Engeland heeft bevorderd. Het is de vraag of zij zich volledig bewust was van de gevolgen van haar beleid. Als je Meryl Streep moet geloven heeft zij nooit haar nederige afkomst vergeten. Dat zij in termen van sociaal beleid een gesel was voor haar klasse, mag dan merkwaardig heten. Ik concludeer dat zij ideoloog was, meer dan analyticus.
In Amerika zie je in de verkiezingsstrijd een soortgelijke effect ontstaan. Obama gaat voor sociaal beleid, want daar zijn de stemmen te halen. Romney en Gingrich moeten daardoor hakken op de inkomensoverdrachten, de gezondheidszorg en het sociaal beleid. De Republikeinen wilden zelfs de verzekering van de gezondheidszorgkosten als ongrondwettig proberen af te schieten. Gingrich liet zich verleiden tot de aankondiging van een permanent station op de maan, aan het einde van zijn tweede periode als president. Alsof de geteisterde Amerikaanse belastingbetaler op die uitgaven zit te wachten. Maar een serieuze visie op de samenleving of het ontstaan van de crisis heeft rechts niet. Ook de Amerikaanse kiezer is niet gek.
Kortom, welke denkbeelden kunnen tot hervormingen uitgroeien? Kunnen we vermijden dat de kiezer de ene gedachtenloze regering inruilt voor een nieuwe, zonder dat er iets van betekenis verandert? Het lijkt er op dat wij in een ideologische fuik zijn gezwommen, waaruit niet valt te ontsnappen. De vraag is: “wat is nog van waarde”? Het antwoord dat de PvdA en WBS daarop geven is een stroom van woorden en papier. Zoals Judt opmerkte: ”we hebben een discursief probleem”.
Laten we ergens beginnen met de vraag wat nog van waarde is: Den Uyl’s ” spreiding van kennis, macht en inkomen” dan maar? Ik wil een poging doen een thematische reeks te maken.
Om te beginnen een paar simpele werkhypothesen over de ontwikkeling:
Spreiding van kennis
Sinds Den Uyl heeft internet voor een mooie spreiding van informatie gezorgd. Ook verbeterde druk- en reproductietechnieken hebben daar aan bijgedragen. Maar zonder problemen is de gratis en onbelemmerde toegang tot informatie allerminst. De strijd rond belangen en auteursrecht woedt. En informatie is nog geen kennis. Want die informatie verwerken tot bruikbare kennis veronderstelt een getraind verstand en goed onderwijs; of dat beter loopt dan vroeger is nog maar de vraag; is de kwaliteit van het onderwijs verbeterd?
Bovendien lijkt de confrontatie met kennis, die strijdig is met je voorkeur door Google te worden beperkt. De selectietechniek van Google is immers gebaseerd op eenvoudige denkbeelden over jouw aandacht, die voor adverteerders en commerciële doeleinden moet worden getrokken.
Kortom: de situatie rond de spreiding van kennis is ernstig, maar niet hopeloos.
Spreiding van macht
Op mondiaal niveau is er veel aan het veranderen. In de tijd van Den Uyl leek vooral de OPEC de uitdaging, maar inmiddels ontwikkelen China, India en Brazilië zich tot economische grootmachten van niveau. De Pax Americana blijkt te kostbaar. Het voedselprobleem is wat afgenomen. Dat is positief. Veel zorgelijker is het gesteld in de verhouding tussen politiek en markten: door de ICT revolutie en de snelheid van handelen, lijkt het financieel-economisch beleid van regeringen per definitie te traag; de problemen rond de euro zijn er een illustratie van.
Binnen landen is het beeld diffuus: de politieke macht concentreert zich niet meer zo sterk bij nationale regeringen, maar meer bij bureaucratische samenwerkingsverbanden en grote internationale instituties: bij ons de discussie over Brussel en de ECB. Ook op kleinere schaal versmelten politiek en bestuur en wordt de democratische macht een marginale farce.
Kortom: de situatie rond de spreiding van macht is ernstig, maar niet hopeloos.
Spreiding van inkomen
De gegevens die hierover zijn te vinden passen bij de verwachting, maar zijn daarom niet minder opmerkelijk. De rechtse presidenten in Amerika hebben een anti-egalitair effect op de gelijkheid, de nivellerende effecten van de periode Clinton zijn beperkt en tijdelijk. Krugman heeft daarvan scherpe analyses gemaakt, zowel over inkomen als over bezittingen en de ongelijke verdelingen daarvan.
En hoe zit de ontwikkeling van de ongelijkheid in Nederland?
Daarvoor zoeken we bij de OECD. In een rapport over ongelijkheid en economische groei , dat dit jaar zal verschijnen, vindt de belangstellende lezer dat de meeste landen op zijn minst toenemende inkomensongelijkheid kent. Nederland komt daar niet slecht uit, maar dat heeft misschien toch meer te maken met de geschiedenis van de sociaal-democratie in ons land, dan wij graag erkennen.
Kortom: de situatie rond inkomensverdeling is ernstig, maar niet hopeloos.
De trits “kennis, macht en inkomen” lijkt belegen maar is nog boeiend genoeg.
En die inkomensongelijkheid is slecht: we doen het beter als we gelijker zijn. Het boek van Wilkinson en Picket dat ik eerder noemde, geeft daarvoor verbluffend sterke aanwijzingen. Gezondheid, criminaliteit, overgewicht, veel problemen zijn minder in landen met een grotere gelijkheid.
Het neo-liberale vertoog hoeft door Sargasso niet ten grave te worden gedragen. Maar in tijden waarin wij ons minder vrij voelen dan ooit, terwijl we meer middelen hebben dan ooit om ons lot te verbeteren, mogen wij ons ideologisch “vals bewustzijn” wel eens testen.
Het lijkt er op dat onze ideologische reflexen, meer problemen veroorzaken dan oplossen. Vanuit die gedachte proberen wij dit thema verder vorm te geven. Wie wil, denkt mee.
Reacties (35)
Het lijkt er op dat Tom van Doormaal in een ideologische fuik is gezwommen, waar hij maar niet uit weet te ontsnappen.
PS: het rijtje moet luiden: ernstig, maar niet hopeloos, hopeloos, hopeloos.
“Het lijkt er op dat onze ideologische reflexen, meer problemen veroorzaken dan oplossen.”
Dat geldt natuurlijk op de eerste plaats voor de ideologische reflex die sommige mensen ten onrechte “pragmatisch denken” noemen en die feitelijk tevredenheid met de bestaande situatie en gebrek aan creativiteit en durf moet maskeren.
Laten we eerlijk zijn het socialisme is al lang en ernstiger mislukt. Het klassieke den Uyl socialisme is failliet gegaan met de val van de muur. Gelukkig heeft Thatcher Europa nog net op tijd kunnen redden, anders waren we in een voortdurende crisis beland. Toen de crisis uitbrak waren er in veel belangrijke landen links georiënteerde regeringen, Labour in Engeland, centrum links/PvdA her, etc.
Om het (neo) socialisme nu als de enige oorzaak van de crisis aan te wijzen gaat mij te ver, maar zij hebben het duidelijk ook niet helpen voorkomen. Ook nu nog staan socialistische landen er veruit het slechtst voor, Griekenland, Spanje, Portugal, je moet wel heel erg grote oogkleppen op hebben als je denkt dat deze politieke stroming nog een toekomst heeft.
De grootste ingeweven fout van het socialisme is het niet inzien dat een verzorgingsstaat draait op een goedlopende economie. Heb je het huishoud boekje niet op orde, dan ga je uiteindelijk failliet en dan valt er niets sociaals meer te doen. Bezuinigen is de enige mogelijkheid om dit te bereiken, het geld groeit niet aan bomen. Gaat het weer goed met de economie dan komt er weer geld vrij om leuke dingen van te doen. Natuurlijk kan je het populistisch halen bij de “rijken” maar dat lukt maar 1 keer, daarna is de pot leeg. De enige oplossing is een verstandig economisch beleid te voeren, waarbij de nationale inkomsten in verhouding staat tot de mate van luxe van de verzorgingsstaat. Welke naam je dat beestje ook wilt geven.
Laten we eerlijk zijn, Brazilie doet het anders goed, nu pas,
sinds het een socialistische regering heeft.
De PT heeft anders best vaak samengewerkt met de liberalen in Brazilië. Maar daarnaast is de wereld zo geglobaliseerd, dat je niet kunt claimen dat de staat van het land heel erg beïnvloed wordt. De prijs van olie is net zo belangrijk als bijna welke maatregel dan ook voor de bevolking. (Gekke dictaturen daargelaten natuurlijk.)
heeft de PT best vaak samengewerkt met de liberalen in Brazilië?
Wanneer was dat en met welke partij precies?
laten we eerlijk zijn, de enige reden dat Europa er beter aan toe is dan de VS en Rusland zowel in sociaal als economisch opzicht, is dat de sociaaldemocratische beweging altijd en overal een belangrijke stem heeft gehad in de politiek op ons continent.
Een belangrijk deel van het gedachtengoed van PvdA, Groen Links, D66, SP, PvDD, CU, VVD, CDA en zelfs PVV, zouden een partij in de VS het stempel “socialistisch”opleveren.
De algemene toegankelijkheid van (hoger) onderwijs, de emancipatie van vrouwen en andere minderheden, de algemene ouderdomswet en andere sociale vangnetten en het solidaire systeem van ziektekostenverzekeren zijn stuk voor stuk verworvenheden die voor onze generaties vanzelfsprekend lijken maar dat niet zijn, gerealiseerd door politieke idealisten van veelal sociaal-democratischen huize.
Je bedoelt de christelijke partijen? De socialisten hebben tot de WO2 weinig bewerkstelligt en daarna altijd nog in samenwerking van christelijke partijen.
Ja, we weten dat de huidige malaise aan rechts te wijten is.
Ik wacht trouwens nog steeds op antwoord (@8)
Je kunt de Nederlandse politiek moeilijk de schuld geven van het omvallen van Amerikaanse banken, het niet aflossen van Griekenland…
Maar het blijft een vreemde wending van je. Eerst hebben we alle zaligheid te danken aan links, en als dat niet uitpakt is de zooi te wijten aan rechts.
PS: christelijke partijen zijn nog niet zo heel lang rechts hoor. Zeker tot aan de jaren 80 kun je ze als behoorlijk sociaal zien.
En om op je vraag terug te komen: Volgens mij in het begin van Lulu’s politieke carrière heeft hij op niet federaal niveau al samengewerkt met de liberalen. Ook heeft hij met hun meegeschreven aan de nieuwe grondwet die ergens in de jaren 90 ingevoerd werd. En om het helemaal compleet te maken: de socialisten regeren sinds 2002/3 (?), en het gaat al bijna 2 decennia goed met Brazilië, zie bijv de term BRIC die in 2001 in zwang raakte.
Beter aan toe? Ik ga liever naar mijn werk in mijn 15 jaar oude Lincoln dan in mijn 15 jaar oude Escort of mijn 15 jaar oude Zhiguli.
En ik word liever in een Den Uyl- dan in een Obama-, Balkenende- of Che-T-shirt gezien.
Dat kan ik me voorstellen, den Uyl is dood en presteert toch niets meer.
Che voelt zich ook niet zo lekker
@3 Griekenland, Portugal en Spanje zuchtten tot ver in de twintigste eeuw onder fascistische kolonelsregimes, maar dat lag waarschijnlijk ook aan de socialisten
De reflex tegen het sociaal-democratisch denken had ik wel verwacht. Maar dit verhaal gaat over de gevolgen van het neo-liberale denken op de klassenstructuur in landen. Thatcher heeft de middenklasse sterk ingekrompen en in Amerika gebeurt nu hetzelfde.
Ik spreek als vermoeden uit dat onze huidige regering zijn steun snel verspeelt, omdat de gevolgen van het beleid bij de kwetsbaren en middengroepen terecht komen.
In komende verkenningen wil ik proberen na te gaan of door andere benaderingen echte hervormingen mogelijk zijn, te bedenken zijn, uit te voeren zijn, in plaats van het visieloze snijden van nu.
Dat er geld verdiend moet worden en het huishoudboekje moet sluiten hoeft mij niet te worden uitgelegd.
Ook ik heb ideologische oordelen, net als iedereen. Maar ik nodig uit tot denken en het ontwikkelen van nieuwe perspectieven op de werkelijkheid. Dat is vruchtbaarder dan vanuit ideologische vooringenomenheid meteen stellingen betrekken.
Dat vermoeden deel ik.
Maar jouw verhaal gaat over meer dan alleen maar “de gevolgen van het neo-liberale denken op de klassenstructuur” en jouw uitnodiging “tot denken en het ontwikkelen van nieuwe perspectieven op de werkelijkheid” is zeker niet vrij van ideologische vóóroordelen. Want waarom zou
“Een massale meerderheid van de SP misschien toch ook niet zo goed voor de ontwikkeling van onze samenleving (zijn)”?
Met zo’n uitspraak doe je namelijk precies dat, waar je je vervolgens tegen afzet:”vanuit ideologische vooringenomenheid meteen stellingen betrekken”.
Ik ben netzomin vooringenomen als jij,
maar dat PvdA-gelul ben ik echt beu.
De reflex tegen het sociaal-democratisch denken had ik wel verwacht. Maar dit verhaal gaat over de gevolgen van het neo-liberale denken op de klassenstructuur in landen.
Sinds Blair en Kok zijn sociaaldemocraten toch onderdeel geworden van dat denken?
Wat momenteel nodig is:
– Lastenverlichting
– Overheid beperkt zich tot kerntaken
– Afbreken publiek-private constructies en gelobbyde regelgeving
– Decentralisatie gebaseerd op vrijwilligheid
De grootste gotspe is natuurlijk dat de financiele wereld er in slaagt, en wij dat met zijn allen, de media voorop ook driftig beja-en, de focus te richten op de overheid, de staat.
Politici weten donders goed dat de oorzaak voor de huidige crisis ligt bij de financiele wereld. Bij de oplossing loopt men tegen het feit aan dat diezelfde financiele zoveel macht heeft, dat politici in feite niets kunnen/durven doen dat effect heeft op diezelfde financiele wereld.
Er worden nu massaal schulden gemaakt om deze financiele wereld op de been te houden, maar eisen en voorwaarden hieraan stellen is niet de bedoeling. Regelementering of beperking is uit den boze, controle of inspraak al helemaal. Snel wordt het mantra “de markt moet vrij zijn” uit de kast gehaald om iedere vorm van inspraak in te dammen.
Vervolgens richt men de focus op de staat/overheid. “Wie zijn jullie politici dat jullie durven ons, de financiele gurus, te berispen! Kijk eerst maar eens goed naar jullie eigen huishoudboekje!”.
En verdomd dat de politici dit overnemen. Het is tenslotte gemakkelijker de gemaakte schulden op de belastingbetaler te schuiven en dit te verkopen als “het is nodig, al die bezuinigingen” dan de financiele wereld aan te pakken. Dezelfde financiele wereld gaat dan immers meteen dreigen met de Apocalypse als ze hun zin niet krijgen.
Het is duidelijk wie er hier aan de touwtjes trekt.
De neo-liberale farce van het Angelsaksische model, waar Nederland altijd als het braafste jongetje van de klas achteraan hobbelt kan het niets schelen wanneer de daadwerkelijke economie schade ondervindt, zolang men de “heersende klasse” maar niet aanpakt.
Men wendt zich af van het Rijnlandse model van matiging en consumentenbescherming. Dat is alleen maar lastig.
Maar welk model doet het momenteel beter?
Daar willen echter de radicale “vrije markt denkers” niet aan. En de reden daarvoor is duidelijk: het doet pijn in de eigen portemonnee. En daarmee wordt de regel dat degenen die de schuld maken ook de schuld moeten betalen terzijde geschoven in de naam van een absurde en onmenselijke ideologie.
De idealen van het socialisme mogen wereldvreemd en utopistisch zijn, de sociaal-darwinistische “het recht van de sterkste” ideologie van het neo-liberalisme is onmenselijk en komt neer op het verheerlijken van geld boven alles.
Maar daar hebben wij als Calvinisten natuurlijk van oudsher altijd al in geloofd.
Het is niet voor niets dat de uitspraak “VOC-mentaliteit” intrede heeft gedaan, die – als je erover nadenkt – te absurd voor woorden is. Als je dit namenlijk serieus neemt, zou je de piraten bij Somalie gewoon met rust moeten laten, ze leven immers slechts hun eigen “VOC-mentaliteit” uit.
Juist, nationaliseren die hap!
Charlie Aptroot van de VeuVeuDeu had laatst een goed idee: iets als Randstadrail werkt volgens hem hartstikke goed, waarom kan er niet gewoon één grote, efficiente OV-onderneming komen ? Maar dan wel uit de markt, natuurlijk :)
@ Marius
Is lastenverlichting nodig als het welvaartspeil nog steeds ver boven dat van 2000 ligt, of kunnen mensen ook gewoon toe met minder iPhone, auto, en vakantie per jaar?
Wat zijn de kerntaken van de overheid? Bij uitstek publieke zaken als veiligheid, onderwijs, zorg en openbaar vervoer zijn de afgelopen decennia allen in meer of mindere mate afgestoten door de overheid.
Afbreken publiek-private constructies en gelobbyde regelgeving, lijkt me een goed idee, maar de invloed van belangengroepen die invloed uitoefenen op regelgeving is per definitie dermate groot dat je dat nooit voor elkaar krijgt.
Decentralisatie gebaseerd op vrijwilligheid; bedoel je daarmee dat ieder dorp munt moet kunnen slaan uit een braakliggend weiland of stuk natuur om er een gedroomd winstgevend bedrijventerreintje op te plempen?
Kortom; wat nodig is:
– Een sterke overheid die de regierol neemt in het publieke domein
– Beperking van de perverse prikkels die ontstaan vanuit de markt
Natuurlijk kunnen de mensen toe met minder Iphone etc. Alle 5 Nokia’s die wij 3 jaar geleden kregen bij ons bedrijfsabonnement zien er nog uit als nieuw,
maar daar houdt je de industrie niet mee aan de gang.
Ik ben dan ook bang dat het beperken van die perverse prikkels nog moeilijker is dan het beperken van de invloed op regelgeving.
Bovendien gaat het om de symptomen van een volledig doorgedraaid productie- en consumptiepatroon, dat het maken van winst als motor heeft, terwijl het criterium van het maatschappelijk nut absoluut geen enkele rol speelt. Wil je daar een einde aan maken, dan raak je aan de wortels van het kapitalistische systeem.
Nu ben ik absoluut geen vriend van een centraal gestuurde (plan-)economie, maar dat daar iets aan moet gebeuren staat voor mij als een paal boven water. Alleen op het hoe moet ik helaas het antwoord schuldig blijven.
Misschien dat Tom van Doormaal een creatief voorstel heeft?
Overigens ben ik van mening dat we ons moeten bevrijden van de gedachte dat je iets nooit voor elkaar krijgt: dat is fnuikend voor elke vorm van fundamentele kritiek.
Misschien niet morgen, maar nooit lijkt me teveel op de eeuwigheid.
Overigens @Tom, je hebt al verschillende malen aangegeven dat onze insteek mogelijkerwijze dichter bij elkaar ligt dan ik wil aannemen. Ik heb daar eerlijk gezegd grote twijfels bij,
maar dat neemt niet weg, dat ik de onderwerpen die je op het programma zet vaak zeer waardeer.
Ik vind het ook jammer dat ik nooit meer iets van de Prediker tegenkom,
want ik houd wel van een stevig robbertje. Tegenspraak en weerstand halen vaak het beste in de mens naar voren, denk ik wel eens.
(En zo raken de aluhoedjes en nine-eleven in het vergeetboek en dat mag niet)
De fuik is anderen in woede de maat nemen. niets menselijks is mij vreemd, dus ik herken dat wel. Maar als ik alle reacties over zie, kom ik vooral ideologische en partijdige reflexen tegen.
Dat is wat Judt ons discursieve probleem heeft genoemd: hoe kunnen we praten over hoe onze wereld er uit moet zien? Het roepen dat we bestuurd worden door zakkenvullers, of dat de halve wereld moet worden genationaliseerd helpt dan niet erg. In mijn reactie op het Vestia verhaal schrijf ik over controle-mechanismen, maar ook over de verlokkingen van schaalvergroting. Dat is een sirenen-zang: cijfers van Aedes laten zien dat ondanks de fusies de efficiency in het woningbeheer sterk is afgenomen.
Van die dingen, ja? “Het recept” heb ik niet; maar nauwkeurig kijken naar gegevens en oplossingen kan wel. Sarkozy was in 2008 ontevreden met de data waarop hij moest besturen en vroeg Stiglitz en Sen een commissie te leiden, die de onderzoeken zou verbeteren over de nationale statistieken. Dat rapport is op het net te vinden. Strong stuff, maar dan ben je even met de inhoud bezig. Tegen stevige robbertjes heb ik niets, maar ze zijn vaak zo op de man en zo off topic.
“hoe kunnen we praten over hoe onze wereld er uit moet zien? Het roepen dat we bestuurd worden door zakkenvullers, of dat de halve wereld moet worden genationaliseerd helpt dan niet erg.”
Ik veronderstel dat doelt op de reacties 17, 22 en 24?
Jij stelt dat we meer middelen hebben dan ooit om ons lot te verbeteren en dat we daarom ons ideologisch “vals bewustzijn” wel eens mogen testen.
Als ik je goed begrijp dan wil je vanuit de positie van relative overvloed (in Nederland) de controle mechanismen en de effectiviteit van het huidige politieke en economische stelsel vergroten en wijs je elke gedachte dat de door jouw geformuleerde problemen het gevolg zijn van de voorwaarden die ten grondslag liggen aan dat politieke en economische stelsel bijvoorbaat van de hand.
Wat daarbij opvalt is dat in jouw rijtje van problemen met geen woord gerept wordt over de materiele grenzen waarbinnen het model zal moeten funcioneren, zoals het onvermijdelijke toekomstige tekort aan grondstoffen, de bevolkingsgroei en het milieu. Aan de stelling dat we te maken hebben met
“de symptomen van een volledig doorgedraaid productie- en consumptiepatroon, dat het maken van winst als motor heeft, terwijl het criterium van het maatschappelijk nut absoluut geen enkele rol speelt.”
ga je volstrekt voorbij. Ik veronderstel dat die gedachte bij jouw onderdeel uitmaakt van het ideologisch “vals bewustzijn” en bovendien off-topic is?
Ook de gedachte dat je zou kunnen komen tot een betere inkomensverdeling door het bank- en verzekeringswezen te nationaliseren wijs je bijvoorbaat van de hand. Bij een vorige gelegenheid heb je dat gedaan door te wijzen op je ervaringen als ambtenaar en was feitelijk het slechte funcioneren van de burocratie het argument.
De gedachte dat je ook in dat geval kunt kijken naar de manier waarop organisatiestructuren werken, om te zien hoe je de controle en de efficiency kunt verbeteren, aan die gedachte kom je helemaal niet toe. Omdat niet ik, zoals ik al eens eerder heb betoogd, maar jij de ideoloog bent: de ideoloog van de gedachte dat het huidige maatschappelijke model het best mogelijke is.
Eigenlijk zeg je: “Ik bepaal hier wat het probleem is en wat het raamwerk is waarbinnen de discussie moet plaatsvinden en mensen als jij moeten zich daar gewoon buiten houden.”
Nog een opmerking erbij over “jeugdzonden”, om te laten zien dat het gaat om een gepasseerd station, waar jij als wijze oude man ook eens langsgekomen bent en een subtiele verwijzing naar centralistisch bestuurde landen van twijfelachtig allooi, dat moet eigenlijk genoeg zijn om iemand buitenspel te zetten, dan heb je geen argumenten meer nodig.
Het is duidelijk dat ook deze vorm van kritiek volledig uit de boze is: het is duidelijk ad hominem om iemand op zijn verstopte ad hominems te wijzen.
https://sargasso.nl/archief/2012/02/14/een-goed-bonusjaar/
Harm, je gaat weer helemaal los! Waar schrijf ik dat toch allemaal? Ik wist echt niet dat ik dat vond.
Ik bepaal geen raamwerken, ik roep juist op tot weerwoord en juist niet tot je er buiten houden.
Ik heb het over overvloed van kennis en informatiemogelijkheden, waardoor we ons vals bewustzijn kunnen testen: we kunnen overal bij.
Dat ik de wereld immoreel vind, de aarde geterroriseerd door overconsumptie, de financiele wereld rovers die als schorpioenen moeten worden vertrapt hoef ik toch niet in elke bijzin te herhalen?
Maar als je zelf inhoudelijk niet durft in te gaan op wat ik zeg, maar wel steeds ad hominem reageert (oude man, jeugdzonden, Pvda gelul), dan raak ik snel door mijn tekst heen. Wij zijn kleine voorbijgangers en de wereld heeft bijna niets aan onze krachtige inzichten.
Ik had een algemene opmerking in het begin: door die zo op je fatsoen te trekken geeft je aan dat je de inhoud van het debat schuwt. Ik weet wel ongeveer waar ik je moet plaatsen, maar kom eens met een beetje inhoud.
Het raamwerk:”Het lijkt er op dat onze ideologische reflexen, meer problemen veroorzaken dan oplossen. Vanuit die gedachte proberen wij dit thema verder vorm te geven.”
Mijn inhoudeijke kritiek:
1) Als ik je goed begrijp dan wil je vanuit de positie van relative overvloed (in Nederland) de controle mechanismen en de effectiviteit van het huidige politieke en economische stelsel vergroten en wijs je elke gedachte dat de door jouw geformuleerde problemen het gevolg zijn van de voorwaarden die ten grondslag liggen aan dat politieke en economische stelsel bijvoorbaat van de hand.
2) In jouw rijtje van problemen met geen woord gerept wordt over de materiele grenzen waarbinnen het model zal moeten funcioneren, zoals het onvermijdelijke toekomstige tekort aan grondstoffen, de bevolkingsgroei en het milieu. etc.
3) De gedachte dat je zou kunnen komen tot een betere inkomensverdeling door het bank- en verzekeringswezen te nationaliseren wijs je bijvoorbaat van de hand. etc.
4) waarom zou
“Een massale meerderheid van de SP misschien toch ook niet zo goed voor de ontwikkeling van onze samenleving (zijn)”?
Met zo’n uitspraak doe je precies dat, waar je je vervolgens tegen afzet:”vanuit ideologische vooringenomenheid meteen stellingen betrekken”.
5) het rijtje moet luiden:
a) ernstig, maar niet hopeloos
b) hopeloos – Je hebt het slechts over de politieke macht, terwijl de feitelijke macht ligt bij het bedrijfsleven, met als koploper de financiele instituties.
c) inderdaad, dat heeft meer te maken met de geschiedenis van de sociaal-democratie in ons land. Voor een definitieve uitspraak is het te vroeg, laten we wachten tot de double dip (Griekenland, Portugal etc.) achter de rug is en de rekeningen betaald zijn (door de burger !). De elite stelt zich wel veilig (zie b) + 28). Ernstig, waarschijnlijk hopeloos
Jij schrijft:”Wij zijn kleine voorbijgangers en de wereld heeft bijna niets aan onze krachtige inzichten.” Door dat soort opmerkingen krijg ik het gevoel dat jij in werkelijkheid degene bent die het debat schuwt.
Niets belet mij in alle bescheidenheid te zeggen waar het op aankomt.
Baat het niet, het schaadt ook niet.
Nu kan ik je van repliek dienen, al is er veel herhaling.
1. Je begrijpt me niet goed: ik heb het over een overvloed aan middelen om de wereld te veranderen. Die is ook materieel, zeker, maar vlak ook internet en de vrije stromen van informatie en opleiding en scholing niet uit. Ik wijs helemaal niets van de hand, zeker niet bij voorbaat. Waar lees je dat nu toch? Ik voel me uitermate kritisch ten aanzien van vrijwel elk aspect van deze samenleving, terwijl ik er aan deel neem. Wat ik wil: een samenleving die socialer en cultureler is dan de huidige. Ik houd ons voor rijk genoeg.
2. Ik erken dat ik het in dit kader niet over sustainability heb. Maar je kunt aan mijn laatste opmerking hiervoor zien dat ik je noties daarover in zijn algemeenheid deel. Ik ben ook niet zo erg voor groei, als oplossing voor alle problemen. Je kent mijn teksten doorgaans zeer wel, dus dat moet je eerder zijn opgevallen.
3. Inkomensverdeling verandert niet door nationalisatie van het bankwezen, dus in die zin heb ik daar niet zoveel mee. Maar misschien zijn de uiteenlopende realiteiten waarin wij leven de oorzaak. Ik was rekeninghouder van de ABN-Amro en stond op het punt over te stappen, toen de nationalisatie van die bank plaatsvond. Ik ben sterk voor regulering van Wallstreet (daar schreef ik over in deze kolommen) en heb mij regelmatig in terzijdes uitgelaten over de traagheid van mijn eigen partijgenoten, als het ging over bonussen en regulering van de financiële markt.
4. Het is een plaagstootje vol misschien en twijfel: mooi dat je dat zo op je fatsoen trekt. Maar ik ben politicoloog en ken de programma’s, vooral die van links. In mijn ogen is de SP het integerst, maar wat ouderwets, het programma van GL het modernste, het PvdA-programma het meest fletse. De SP is sterk in de relatie met de achterban, maar heeft te weinig begrip voor de mechanismen van de echte macht.
Daarom zet ik een beleefd vraagteken bij de mogelijke hoofdrol van de SP. Dat is een uitnodiging tot debat, maar als je daarop alleen maar in woede ontsteekt…Je mag van mij moe zijn van PvdA-gelul, maar ga mij dan niet verwijten dat er niks van de grond komt.
5. Je orthodoxie over de vorm die ik kies, snap ik niet helemaal. Maar weet dat mijn zolders kraken van de litteratuur over de vraag waar de “werkelijke macht” ligt. Ik ben het met je eens ook nog. Maar het probleem is dat wij een centrale fictie nastreven, n.l. dat de institutionele politiek de hoogste macht in ons land moet vertegenwoordigen.
Ik schrijf over kleine voorbijgangers en krachtige inzichten. Ik bedoelde daarmee te zeggen dat niet ons anti-kapitalisme, onze voorzichtigheid met het milieu of de solidariteit met de armen veel te beduiden hebben. Dat zijn mooie sentimenten, die ik ook koester.
Waar het om gaat is of wij de waarheid kunnen vinden, door secuur te kijken naar de gegevens om ons heen en die met elkaar te bespreken en te toetsen. Je had het niet gezien, maar het stuk poogt een begin te zijn van zo’n soort discussie.
Je moet vooral zeggen waar het op aan komt. Maar ik ben degene, die de laatste twee jaar met een hoge frekwentie stukken produceert. Dat mag je rotzooi vinden. Maar het debat schuw ik niet.
“Nu kan ik je van repliek dienen, al is er veel herhaling.”
Veel herhaling? ALLEEN MAAR herhaling! Jij verwijt mij dat ik maar eens met een beetje inhoud moet komen, dus heb ik de inhoud van het voorgaande gewoon puntsgewijs voor je uitgespeld.
1. Je bevestigt precies wat ik zeg, met de toevoeging:”Wat ik wil: een samenleving die socialer en cultureler is dan de huidige.”
Dat is een mooie doelstelling
2. Je bent niet zo erg voor groei, maar je geeft nooit aan hoe je dat wilt realiseren. Een kapitalistisch economie heeft groei als voorwaarde en wil je schulden aflossen, dan geldt dat eens temeer.
Tenslotte maak je schulden om te investeren, om op die manier je productiecapaciteit te vergroten = groei.
Consumptief krediet is het begin van het einde, want uiteindelijk kun je daardoor niet meer kopen, maar minder = hetzelfde, min de rente.
En dat is precies het punt waar we uitgekomen zijn: de rek is er uit.
En die dubbele dip zou wel eens heel diep kunnen worden.
Maar ik mag toch veronderstellen dat dat niet is waar je op hoopt,
als je het hebt over minder groei.
3. Als die jongens van het bankwezen het met de balkenendenorm moeten doen, dan verandert er wel iets aan de inkomensverdeling en datzelfde geldt voor de andere sectoren die geprivatiseerd zijn. Die beruchte 1% bestaat niet uit ambtenaren.
4. De term “PvdA gelul” is ook alleen maar een “plaagstootje”. Je hebt weinig gevoel voor finesses: ik zet notabene jouw en mijn vooringenomenheid tegen elkaar af, duidelijk onder elkaar, zo:
“Ik ben netzomin vooringenomen als jij,
maar dat PvdA-gelul ben ik echt beu.”
Als je die paradox niet snapt, dan moet je bij jezelf te rade gaan:
je hebt (denk ik) een beetje teveel last van die rode lap: PvdA gelul.
Misschien omdat je dat al zo vaak gehoord hebt?
5. Je wil toch hopelijk niet suggereren dat ik niet probeer de waarheid te vinden door secuur te kijken?
En wat deze discussie betreft: ook daar kan secuur kijken geen kwaad (zoals ik in de inleiding al betoogde). Zo lijkt het er op dat je ook een stukje van reactie @25 hebt overgeslagen.
Ga terug naar af.
En wat betreft punt 3: dat is met zekerheid niet genoeg.
Daarom pleit ik er ook met regelmaat voor dat het aandelenstelsel wordt omgezet in een obligatiestelsel, waarbij de obligatiehouder geen inspraak heeft in de bedrijfsvoering.
Misschien ben ik ouderwets, misschien ben ik mijn tijd ver vooruit.
Hier is een ander idee over aandelen: ik vind dat aan aandeelhouderschap de verplichtingen van eigenaarschap moeten worden gekoppeld. Dus wèl inspraak.
Niet ’s ochtends aandeeltjes kopen in een bedrijf en ze ’s middag weer verkopen voor een kwartje winst.
Maar voordat je aandelen koopt minstens eerst op rondleiding door het bedrijf en een uitleg over de boeken krijgen. Voordat je de aandelen verkoopt eerst drie aandeelhoudersvergaderingen bijgewoond hebben. Bij problemen in het bedrijf aansprakelijk gesteld kunnen worden.
Er zullen dan wel minder mensen nog belangstelling hebben om aandelen te bezitten.
Bij een obligatiestelsel hangt de hoogte van de (vaste) rente af van het veronderstelde risico, terwijl de beloning voor het succes terecht komt bij de werknemers van het bedrijf.
Speculatie wordt op deze manier sterk afgeremd, terwijl de betrokkenheid van de werknemers bij het bedrijf evenredig toeneemt.