Kunst op Zondag | Tot op het bot

Fileer de mens tot op het bot en wat blijkt? Iedereen is gelijk!

In het diepst van ons wezen zijn we knekels. Doodsaai, dus verzinnen we er van alles omheen. Zelfs ons verzincentrum is bot. We nemen een kijkje in knekel- en curiosakabinetten en bij hedendaagse osteologische kunstenaars.

In de late Middeleeuwen was de dodendans een poosje een trendy thema in de kunst. Vermoedelijk was de pandemische pest aanleiding. De pest trof iedereen, oud, jong, arm, rijk. Men werd zich scherp bewust van de vanitasgedachte. Kom daar vandaag nog maar eens om.

Michael Wolgemut (1434-1519), Danse Macabre, 1463.

De in Brussel geboren arts en anatoom Andries van Wesel (in Latijn Andrea Vesalius) wordt gezien als een van de eerste wetenschappers die de menselijke anatomie in kaart bracht. In deel 1 van zijn ‘De humani corporis fabrica libri septem’ (Zeven boeken over de bouw van het menselijk lichaam) behandelde hij het skelet. Vesalius maakte zelf een aantal gravures van skeletten in diverse poses.

Andreas Vesalius (1514 – 1564), Biddend skelet, 1723.

En wie was de maker van de eerste röntgenfoto van een roker?

Vincent van Gogh (1853 – 1890).

Kun je zelfkennis opdoen door een skelet te bestuderen?

Lovis Corinth (1858 – 1925), Zelfportret met skelet, 1896.

Paul Delvaux had vele obsessies en skeletten waren er een van. En zo kon hij laten zien dat de gemiddelde kantoorklerk niet veel verschilde van mythische verlossers.

Paul Delvaux (1897 – 1994), Ecce homo, 1949.

Paul Delvaux – Crucifixión 1951.

Over wonen en ijdelheid gesproken… Dat bepaalde lieden zich niet alleen een leuk optrekje in de stad kunnen veroorloven, maar ook een alleraardigst stulpje op het platteland, is van alle tijden. Het lijkt wel onuitroeibaar.
In het gunstige geval houden we er een museum annex kunstenaarsresidentie aan over. Wel goed dat Olaf Breuning ooit een beetje vanitasgedachtengoed in de tuin van Villa Medici hing.

Olaf Breuning (1970 -), Skeletons, 2002.

Twintig zitjes, gegroepeerd als een gigantisch skelet zijn bedoeld om eens te mijmeren over wat er al dan niet is overgebleven van de cultuur van de oorspronkelijke bewoners van Indianapolis.

Joep Van Lieshout (1963 -), Funky Bones, 2010.

Voor de 2013 editie van ‘Sculpture by the sea’ (bij de stranden van Bondi en Cottesloe, Australië) maakte Ken Unsworth een strandwacht en een sterke eenzame fietser.

Ken Unsworth (1931 – ), Look this way, 2013.

Ken Unsworth – There’s many a slip ‘twixt the cup and the lip, 2013.

Deze fontein van Urs Fisher is te duiden als een ‘piëta humoresque’. De van het kruis gehaalde Jezus is over de stoel gelegd. Moeder Mary nergens te zien. Oh wacht, dat is natuurlijk die stoel. De watergevende tuinslang stelt dan haar tranen voor.

Urs Fisher (1973 – ), Invisible Mother, 2015.

Wordt u wel eens verweten bot te zijn? Awel, dan hebt u vandaag kunnen zien dat zulks van alle mensen is.