Kunst op Zondag | De naald

Zoeken naar een naald in een hooiberg is een spreekwoord. Er is een groot verschil tussen spreekwoorden (historische context, taalkundig erfgoed?) en ‘wijsheden’ die de volksmond debiteert. Als de volksmond een beetje spitse kunst ‘de naald’ noemt, is er vaak sprake van een creatieve waarneming en een feitelijke onjuistheid.

Ruim twee weken geleden zocht de Italiaanse performancekunstenaar Sven Sachsalber in het Parijse museum Palais de Tokyo naar een naald in een hooiberg. Het moest een performance van 48 uur worden, hij vond de naald al in 18 uur tijd.

U ziet aan zijn techniek dat hij de naald vond door van het hooi ballen te kneden. Hooi is vrij makkelijk tot pakketjes samen te persen en daarmee behalve bouwmateriaal ook een aardige grondstof voor kunst.

In Amerika worden jaarlijks hooikunst wedstrijden gehouden. Na het oogsten van het graan kun je langs velden en wegen vaak carnavaleske beelden van stro zien. Ruim tien jaar geleden maakte de Amerikaanse kunstenaar Tom Otterness tijdens de Montana Bale Trail, de beeldengroep ‘Makin’ Hay’. De installatie is tot op heden nog regelmatig te zien.

Tom Otterness – Makin’ Hay.

Michael Shaughnessy heeft zich gespecialiseerd in hooi en maakt er prachtige, abstracte installaties mee.

Wie de wereld afstruint op zoek naar hooikunst vindt makkelijker naalden. De naald is in de kunst bekend als werktuig om in een koperen plaat te krassen, waarna de plaat met inkt wordt bestreken en er vervolgens een afdruk op papier wordt gemaakt. Hier een voorbeeldje van droge naaldtechniek.

Carl Oscar Borg –  Under Western Skies, 1934.

Om duidelijk te maken waar dit artikel mee begon: het krioelt van de naalden in de openbare ruimte. De wat oudere exemplaren zijn vaak obelisken, die meestal als herdenkingsnaald fungeren.  De zogenaamde naald in Apeldoorn is op gruwelijke wijze beroemd geworden. Het is slechts één van de naalden die geen naalden zijn, maar zo door de volksmond worden genoemd.

Op het stationsplein in Lelystad staat het ‘Symbool der gastvrijheid’ van André Volten. Waarom de volksmond in deze gastvrijheid een naald ziet?

André Volten – Symbool der gastvrijheid.

Op een terras bij het UMC Utrecht staan de vijf bronzen ‘naalden’ van Sjoerd Buisman. Ze horen tot zijn tot zijn serie Phyllotaxis-beelden. Ze stellen dus plantenstengels voor.

Sjoerd Buisman en Eugène Terwindt – terras met vijf bronzen naalden.

Had een kunstwerk ‘zonder titel’ geheten dan staat het u natuurlijk vrij uw creatieve naamgeving er aan toe te voegen.  Maar noem het een naald als de kunstenaar het ook een naald noemt.

Leen Droppert – De Naald (Rijswijk).

En dan kunst met naalden en spelden. De Britse kunstenaar Philip Levine gebruikt zijn hoofd. Dit werkje heet Safety.

Tactile Treatment heet dit sieraad (of kledingstuk?) van Izzy Parker, bestaande uit acupunctuurnaalden. Ze maakte nog zo´n prikkelend sieraad.

We ontkomen niet aan ´het oog van de naald´. Willard Wigan heeft heel wat voorstellinkjes bij elkaar gepriegeld.

Neem voor meer kunst met naald en draad of ´needles and pins´ ook een kijkje bij Constellation van Kumi Yamashita, het werk van Ran Hwang en Beili Liu of  Lucas Samaras.