ANALYSE - Tien jaar internetconsultatie heeft ambtenaren natuurlijk extra werk bezorgd. Met name bij die consultaties waar actiegroepen en ‘verontruste burgers’ zich op hebben gestort, moesten honderden tot duizenden reacties worden doorgespit.
Meest recente voorbeeld daarvan is de internetconsultatie over het Klimaatplan, een beleidsnota met de hoofdlijnen voor het klimaatbeleid voor de periode 2021-2030. Het kabinet wil bij dat beleid een brede betrokkenheid van de samenleving en de vragen in deze consultatie zijn daar dan ook op gericht.
Er wás betrokkenheid. Waar bij eerdere consultaties over onderwerpen op dit en aanverwant gebied de 100 reacties nog niet eens werden gehaald, haalde deze consultatie 1602 openbare reacties en kwam daarmee in de top-10 van consultaties met meer dan 1000 reacties.
Klik op dit plaatje voor een grote beeld en in dit exceldocument de details, met links naar de vermelde consultaties.
De Klimaatplanconsultatie telde negen vragen, sommige met subvragen. In totaal 13 vragen, met een begeleidende tekst van 1595 woorden (ruim 3 A4-tjes), waar we een beetje moedeloos van werden omdat een deel zonder gedegen kennis niet te beantwoorden is.
Lastige consultatie
Want het is al heel wat als de bijlagen gelezen worden (het concept Klimaatplan en concept Integraal Nationaal Energie- en Klimaatplan INEK), maar een serieuze beantwoording van sommige vragen vraagt ook kennis van het “innovatie- en opschalingsprogramma” en het “Bouw Techniek en Innovatie Centrum” (bij vraag 4, verduurzaming van de gebouwde omgeving) of de kabinetsvisie ‘Waardevol en verbonden’ (vraag 5, de klimaatopgave in de landbouw).
We vroegen iemand die thuis is op gebied van klimaattransitie er eens naar te kijken en ook hij werd treurig van. “Om een beetje een doordacht antwoord te geven zou ik voor elke vraag wel een uurtje of wat moeten gaan zitten”. En “Ik kan me niet voorstellen dat de niet-ingewijde burger hier iets mee kan.”
Volkskrantcolumnist Tonie Mudde deed ook een poging de vragen te beantwoorden en kreeg “het gevoel dat we hier te maken hebben met een ambtelijk rookgordijn.”
“Nou, dat zal me een ideeënorgie worden”, dacht Tonie Mudde. En jawel, het is voor een behoorlijk deel een orgie geworden, maar niet van ideeën. Meer een orgie van boze burgers, die hun gal spuwden.
Veel negativiteit
Van de 1602 openbare reacties hebben wij er 1519 bekeken. Van de reacties die van een pdf waren voorzien hebben we er 61 niet nader bekeken, 15 velden bleken blanco en 7 reacties hebben we gemist en zijn daar niet nader achteraan gegaan.
Kortom: 95% van de reacties hebben we wel bekeken. D.w.z. alleen de antwoorden op vraag 1, want al snel bleek hier een duidelijk beeld uit te halen is van het gehalte van de reacties. Grofweg was vast te stellen dat 18% van de reacties positief waren, tegen 82% negatieve reacties.
Onder positief vallen reacties die een serieus antwoord proberen te formuleren, ook al was een deel hiervan het niet eens met (onderdelen van) het beleid. Onder negatief vallen de reacties die hun afkeur laten blijken, vergezeld met termen als absurd, waanzin, hysterie, links complot en meer synoniemen voor onzin en klimaatkolder.
Tevens vallen daar de reacties onder die tot het klimaatsceptische kamp gerekend moeten worden: mensen die vinden dat er helemaal geen klimaatbeleid nodig is, de wetenschappelijke basis flink betwijfelen.
Het zal voor het kabinet een teleurstelling zijn dat van de 1519 openbare reacties er slechts 276 als positief zijn op te vatten en 1243 als negatief. Hoe komen we aan die cijfers?
Met gestrekt been er in
Na lezing van de reacties viel dus op dat er tamelijk veel “met gestrekt been” werd in gegaan. We vonden woorden als ‘tegen’ (180x), ‘stop[pen]’ (119x), ‘geen wetenschappelijk bewijs’ (87x) en ‘onzin’ (74x) al dan niet in combinatie met elkaar of met woorden als ‘hysterie’ (39x), ‘linkse’ (50x), ‘propaganda’ (13x). ‘idiote’ (23x) en ‘er is geen klimaatcrisis/probleem’ (88x).
In totaal vonden we 1077 van dat soort termen. Na weghalen van de dubbelingen bleven er 669 uniek reacties over. Anders gesteld: 54% van de groep negatieve reacties (44% van alle 1519 reacties) kunnen we beoordelen als boze proteststemmen.
Een aantal klimaatsceptische actiegroepen hebben hun volgers opgeroepen de consultatie te beantwoorden en stelden zelfs concrete teksten voor. Daar vonden we er maar 100 van terug (8% van de groep negatieven, 7% van alle reacties).
Andere energieopwekking
Het zal niet verbazen dat, voor zover er nog werd ingegaan op CO2-reductie, atoom-, thorium- en waterstofenergie als serieuze alternatieven werden genoemd. Ook in groep ‘positieven’. Hoewel dat in die groep veel minder werd voorgesteld.
Zorgen om kosten
Verder viel op dat veel mensen zich zorgen maken over de kosten die voor rekening van de burger zouden komen (209x, 14% van alle reacties). Blijkbaar vertrouwen deze 209 respondenten niet dat de maatregelen uit het Klimaatplan “voor iedereen haalbaar en betaalbaar” zullen worden, zoals bij de inleidende teksten van de consultatie was te lezen.
Eerdere consultaties gemist
Zo’n 4% zei het oneens te zijn dat de burger niet eerder is gehoord. Een voorbeeld dat sommige respondenten blijkbaar niet op de hoogte zijn van wat op bldz. 17 van de bijlage van de consultatie staat geschreven:
“Door het Nationaal Platform Burgerparticipatie Omgevingsbeleid (NPBO), Buurkracht en HIER klimaatbureau werden gesprekken georganiseerd om zicht te krijgen op de wensen en zorgen van burgers.”
De verslagen van die organisaties bewijzen dus dat burgers al eerder (in 2018) hun zegje konden doen. Ook op de website van het Klimaatakkoord stond vermeld wat er eerder aan raadpleging is gedaan.
Internetconsultatie als actieplatform
Het is niet de eerste keer dat Internetconsultatie als actieplatform wordt gebruikt. Het is, voor zover ik weet, wel de eerste keer dat er relatief veel ongenuanceerde, soms groffe reacties zijn ingestuurd. Dat haalt de waarde van Internetconsultatie naar beneden.
Natuurlijk mag er scherp en stellig worden gereageerd. Dat moet misschien soms wel om een kabinet een goede richting in te duwen. Maar wat moet het kabinet met een reactie als “niet van het gas af! Die Groningers moeten niet zo klagen. Het repareren van hun huizen kost de Staat (…) niet zoveel schadevergoeding.” Of deze: “Er zijn geen belangrijke aandachtspunten, het klimaatbeleid is een beleid uit schuldgevoel naar de Groningers.” En de ontelbare keren dat in diverse varianten werd beweerd dat er helemaal geen klimaatbeleid nodig is.
Conclusie
Deze consultatie is meer tot een oppervlakkige opiniepeiling uitgelopen. Het had beter gekund door op een andere, minder complexe manier vragen te stellen. Nu lijkt het er sterk op dat een kabinet dat onzeker is over deze kwestie, middels een consultatie zekerheden bij de burgers zoekt, waaronder ook tal van onzekerheden leven.
Reacties (14)
Of zelfs dat niet. Want er is bar weinig reden om aan te nemen dat het een representatieve peiling is.
Het is vooral koren op de molen van de anti-campagne. Want die zullen hier ongetwijfeld bewijs in zien dat “het volk tegen is.” Of zoiets.
@1: In een fatsoenlijke democratie is er maar een plaats voor consultatie van burgers: in het stemhokje.
Het Klimaatplan is op een achterbakse manier door de volksvertegenwoordiging gefietst; na de verkiezingen van 2017.
Het is nooit aan de kiezers voorgelegd op basis van eerlijke en neutrale informatie. Het komt zelfs niet voor in de diverse verkiezingsprogramma’s van de coalitiepartijen. De kiezer heeft het nakijken en mag tien jaar gebukt gaan staan voor de kosten.
Het klimaatplan als politiek idee is verwerpelijk en anti-democratisch. Het heeft alle contouren van een planeconomie, waar iedere vrije democraat van zou moeten gruwen. Planeconomieën horen thuis in politiestaten en dictaturen zonder democratische controle. We moesten ons kapot schamen.
@2
Je hebt blijkbaar niet door hoe een vertegenwoordigende democratie werkt. Geen enkele wet en geen enkel beleidsplan wordt aan kiezers voorgelegd. Zeker niet in een land waar er altijd een meerderheid gevonden moet worden via coalities. Iedereen die dat wil kan dat begrijpen. En dat partijen van VVD tot aan de verre linkerkant de klimaatwetenschap accepteren is al lang en breed bekend.
Dat het niet democratisch zou zijn is niet meer dan kinderachtig gehuilebalk van iemand die niet kan accepteren dat hij zijn zin niet krijgt.
Als je die laatste zin van je reactie op jezelf betrekt heb je groot gelijk.
@2: “Het Klimaatplan is op een achterbakse manier door de volksvertegenwoordiging gefietst; na de verkiezingen van 2017.(…)
Het komt zelfs niet voor in de diverse verkiezingsprogramma’s van de coalitiepartijen.”
Die redenering zag ik ook in de reacties op de consultatie terug en is volkomen absurd. Want het Klimaatplan is geschreven nadat er een Klimaatakkoord was bereikt. Een vaker toegepaste werkzijze onder de Rutte-kabinetten: met verkiezingsprogramma’s in een kabinet zien te komen, dan pas eens kijken waar ze akkoord over kunnen worden.
Zo is dat nu dus ook gegaan en iedereen had kunnen weten wat de huidige coalitieparijten in hun verkiezingsprogramma’s over klimaat en energie hadden staan. Veel daarvan vind je nu ook terug in het Klimaatplan. Ik zou zeggen: kijk (naar de programma’s) en vergelijk (met Klimaatplan) zelf maar eens.
De verkiezingsprogramma’s over klimaat en energie van
VVD, zie pag 85 e.v.; CDA, Hoofdstuk 5.1, D66, pag.8 en pag 29 e.v. en de CU, Hoofdstuk 11.
Het Klimaatplan: hier te downoaden.
En doe volgende keer zelf eens wat moeite voor je hier wat roeptoetert. Dank u.
@4: Nee meneer Cokema en nog eens nee; In een voldragen democratie dienen alle politieke beleidsvoornemens of besluiten in gelijke mate open te staan voor discussie en onderworpen te zijn aan democratische controle. Iedere 4 jaar kan er afgerekend worden en beginnen we ex nihilo tabula rasa. Geen enkele regering kan zich het recht toeeigenen om over zijn eigen graf heen te regeren. Dat is het democratische spel en zo moet het gespeeld worden. Als je dat niet bevalt, verhuis je naar Noord-Korea of Cuba.
Dus elke 4 jaar eerst een nieuwe grondwet vaststellen? Alle wetten, verleende vergunningen, en wat er allemaal al niet meer is besloten afschaffen en helemaal op nieuw beginnen? Wat een oliedom gezwets sla je uit, De Pooter.
@5: Huh? Dus als een kabinet eenmaal is aangesteld dient het al haar plannetjes eerst aan het volk voor te leggen? Bedoel je dat? Dat is ook een manier om “het land op slot” te krijgen.
Verder wat @6 zegt: elke regeerperiode van nul af aan beginnen… Ik denk dat je dat, i.t.t. je Latijnse spreuk toch niet echt bedoelt, dus heroverweeg je reactie nog eens.
Natuurlijk moeten “politieke beleidsvoornemens of besluiten in gelijke mate openstaan voor discussie en onderworpen te zijn aan democratische controle” en voor zover ik weet is dat in dit land ook zo. Om te beginnen in het parlement. Daarnaast legt de overheid zo’n beetje elke scheet ter consultatie op Internetconsultatie. En, last but not least, over aardig wat onderwerpen, en zeker de heikele onderwerpen, vindt IRL consultatie plaats. Met organisaties die allerlei segmenten van de samenleving vertegenwoordigen.
En ja, de uitkomsten van die democratische trajecten zijn niet altijd naar ieders zin. Ik heb ook wel een lijstje zaken die ik liever anders geregeld zie. Maar ik heb gestemd (na verkiezingsdprogramma’s gelezen te hebben en het politieke discours te volgen), ik heb op internetconsultaties gerageerd, ben naar inspraakbijeenkosmten geweest, heb petities gesteund, heb gedemonstreerd en soms kreeg ik mijn zin, soms ook niet.
Ik heb het democratische spel gespeeld. Zo ook met het Klimaatplan. Misschien komt het daardoor dat ik, in tegenstelling tot jou, niet het gevoel heb dat het op een ondemocratische (achterbakse, zeg jij) wijze tot stand is gekomen.
Als ik je dan wijs op onjuistheden die je vermeld (nooit in verkiezingsprogramma’s van de coalitiepartijen) en zeg dat je wat meer moeitre moet nemen voor je iets poneert, reageer jij met “nee, nee en nog eens nee”. Weiger je dus onze huidige democratie te accepteren?
Het is inderdaad een gotspe om te zeggen dat een regering geen langetermijnplannen zou mogen maken. Dan heb je ze echt niet helemaal op een rijtje. Het is mij juist een doorn in ’t oog dat dat veel te weinig gebeurt.
Ik las ergens dat zelfs Rutte nu gezegd heeft o.a. over de PAS “we hebben teveel in de toekomst geparkeerd”. En nu is er een enorme crisis, en dan wil “het volk” ook nog ff een keer uitgebreid meelullen?
Deden ze dat ook tijdens de kredietcrisis? Nee, want toen ging het over hun centen en had iedereen wel door dat er acute maatregelen nodig waren, ook al deed ’t pijn.
Nu gaat ’t over ons milieu en de natuur, en onze toekomstige gezondheid. Dat voelen ze niet direct dus dan is ’t ook niet belangrijk. Maar als over een paar decennia de gevolgen duidelijk worden, bijvoorbeeld van al die PFAS-stoffen in de grond, die we ook nu allemaal al in ons lichaam hebben maar tegen die tijd zo zijn opgehoopt dat mensen echt ziek worden, dan wordt er weer geroepen “waarom deden jullie nix??”.
Júist nu moeten we voor de lange termijn stevige plannen gaan maken. Anders gaat ´t helemaal mis.
@7: “Weiger je dus onze huidige democratie te accepteren?”
Yep. Ik zal mij voegen bij de 44% van de middelvingerbrigade bij de laatste Statenverkiezingen. Ik zal ook “Tegen verkiezingen” van Van Reybrouck nog eens doornemen.
@9: [ Geen enkele regering kan zich het recht toeeigenen om over zijn eigen graf heen te regeren. ]
Hahaha!
Geen Deltaplan meer, geen metrolijnen, geen pensioenplannen, geen Betuwelijn, geen.., geen.., geen…
Hahaha!
@10: Ja, lach er maar om (en Betuwelijn is misschien niet het beste voorbeeld…). Het probleem met dit land lijkt te zijn dat veel mensen er zo over denken. We zitten al jaren met nitwits in de regering die geen enkele moeite doen om vooruit te kijken. De ene crisis na de andere popt nu op. Zorg, onderwijs, milieu, belastingdienst, de lijst is fucking eindeloos.
@10: @11: Tuurlijk, Klimaatplan is zelfde als Deltaplan. Maakt allemaal niks uit, joh ! Prima toch, dat we Karin en Frank hebben, die vanachter hun laptop alles met alles kunnen vergelijken en die onnavolgbaar 10 jaar vooruit kunnen kijken met “lange termijn stevige plannen” (zie DDR, Sovjet-Unie en China), met lekker weinig democratische controle en maatschappelijke discussie. Want dat moeten we niet hebben. Prettige dag nog.
@9: Van Reybrouck? Goh, ik schatte je meer in als liefhebber van een referendum-democratie. Maar ook in een deliberatieve democratie kan men toch geen besluiten nemen zonder kennis van zaken?
Dus, nogmaals, als men beweert dat de burger niet is gehoord, dan is dat (in dit specifieke geval) alleen maar waar omdat de burger geen gebruik heeft gemaakt van de middelen om direct zijn mening kenbaar te maken.
@12: [ zie DDR, Sovjet-Unie en China), met lekker weinig democratische controle en maatschappelijke discussie. ]
Ik zou zeggen: ga hulp zoeken, want je hallucineert of ziet spoken.