Kapitalistisch activisme in de jaren ’80

“When Duyvendak lied nobody died…”

Nu we toch bezig zijn de bezem door de jaren ’80 te halen, waarom dan ook niet eens de handel en wandel van de Smaakmakers op Rechts onder de loep nemen? Vorig jaar werd Frans van Anraat in hoger beroep veroordeeld voor oorlogsmisdaden, hij kreeg 17 jaar. Zoals u wel weet leverde deze Hollandse handelaar de Iraakse dictator Saddam Hussein de grondstoffen voor zijn gifgasaanvallen waarbij duizenden Koerden en Iraniërs omkwamen. Oorlogscorrespondent Arnold Karskens zei over hem: “Van Anraat is de grootste Nederlandse oorlogsmisdadiger ooit. Er wordt geschat dat hij 120.000 slachtoffers heeft gemaakt, doden en gewonden. Dat is veel meer dan Nederlandse SS’ers voor hun rekening hebben genomen”.

Maar wie hield Van Anraat in die roerige jaren ’80 steeds de hand boven het hoofd? De VVD-er Frits Bolkestein vervulde als staatssecretaris voor Buitenlandse Handel aan het ministerie van Economische Zaken (EZ) op z’n minst een dubieuze rol. Tot op heden is deze rol nooit terdege onderzocht. Toch zijn er legio aanwijzingen dat er door de opstelling van zijn ministerie er onnodig veel slachtoffers zijn gevallen. Wanneer wordt hiervoor verantwoording afgelegd?

De toenmalige Nederlandse ambassadeur in Irak, Meindert Schorer verstuurde al in 1982 gecodeerde berichten naar Den Haag dat hij aanwijzingen had dat Saddam gifgas inzette tegen Iraanse troepen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken (BuZa) wilde daarom snel 21 stoffen die als basis voor gifgas konden dienen op een vergunningenlijst. EZ wilde echter de handelsbetrekkingen met het olierijke Irak op peil houden en de Saddam niet tegen de schenen schoppen. Er volgende een jarenlang getouwtrek tussen BuZa en EZ waarbij Bolkestein steeds tégen exportbeperkingen streed. Door het dwarsliggen van Bolkestein traden de exportbeperkingen pas in werking op 5 februari 1985.

Dankzij ultramoderne fotosjoptechnieken heeft de redactie
de gebeurtenissen op 31 maart 1983 mogelijk kunnen reconstrueren.

Ondertussen ging Bolkestein op 31 maart 1983 op bezoek in Bagdad voor het ondertekenen van een overeenkomst voor economische en technische samenwerking. Toen de Kamer later bezwaar maakte tegen de ratificatie van de overeenkomst verweerde hij zich met het argument dat het sluiten van de overeenkomst helaas niets kan veranderen aan de oorlogstoestand. Later zal zijn CDA-opvolger Yvonne van Rooy op de eerste dag van de beruchte gifgasaanval op het Koerdische dorp Halabja de Iraakse minister van Handel ontvangen, inktzwarte ironie…

In het archief van de Groene Amsterdammer staat een een uitgebreid artikel dat dieper ingaat op de rol van Bolkestein bij de levering van grondstoffen voor gifgas. Ook het VPRO radiogramma Argos heeft ruim aandacht besteed aan deze affaire. Terwijl meerdere instanties, waaronder de Campagne tegen Wapenhandel [.pdf] én verschillende vooraanstaande nederlandse juristen te weten: Inge van der Vlies, Ybo Buruma en Harmen van der Wilt hebben gepleit voor een onafhankelijk onderzoek naar de rol van EZ en staatsecretaris Bolkestein is het er tot nu toe niet van gekomen.

Aangezien we leven in een open democratische rechtsstaat weiger ik te geloven in Doofpotten, dus dat onderzoek… het zal er wel gewoon nog niet van zijn gekomen? Druk-druk-druk… nou wie niet? En ook al was het in die roerige jaren ’80 onder veel Rechtsmensen maatschappelijk geaccepteerd om handel te drijven met moorddadige dictators zou ik toch willen pleiten dat de betrokkenen van toen nu onder ede vertellen wat zij destijds hebben gedaan en waarom? Wie schoonschip maakt moet zowel stuurboord als bakboord schrobben…