COLUMN - “Vijftien jaar geleden smeekte ik mensen om naar Dubrovnik te komen. Nu smeek ik ze om weg te gaan.” Dat zegt een tourgids in Dubrovnik, beter bekend als de stad King’s Landing in de serie Game of Thrones (GoT). Wat zijn de implicaties van het gigantische succes van de serie? En kunnen we überhaupt nog op vakantie zonder ons schuldig te hoeven voelen?
Het is je waarschijnlijk niet ontgaan: de start van het laatste Game of Thrones-seizoen. De sensatie rondom de première illustreert wat een grandioze hit de HBO-serie is geworden, en dit is voordelig voor een groot aantal mensen. Zo waren de opnames van de serie alleen al in Noord-Ierland – gastheer voor verschillende GoT-locaties – verantwoordelijk voor het creëren van 6500 banen, en bracht het het land zo’n 200 miljoen euro op.
Dubrovnik
Niet iedereen is echter blij met dit ‘Game of Thrones-effect’.
Neem de Kroatische havenstad Dubrovnik, die volgens veel inwoners onleefbaar is geworden door de massieve toeristenstroom die GoT op gang heeft gebracht. Alhoewel deze toeristen natuurlijk bergen aan omzet opleveren, zijn de negatieve gevolgen ervan misschien wel even extreem. Volgens een artikel in de Volkskrant kreeg het Middeleeuwse centrum van de stad (met minder dan duizend inwoners) in 2018 maar liefst 1,27 miljoen bezoekers over de vloer, en kost een wandeling door de 300 meter lange hoofdstraat tijdens het hoogseizoen zo’n 40 minuten. Ook scheurde de riolering van de stad al twee keer door de hoeveelheid toiletten die er tegelijkertijd werden doorgetrokken. Hierdoor veranderde een azuurblauwe baai die ook in de serie voorkomt naar poepbruin: geen fijne gebeurtenis als inwoner van de stad.
Aantrekkingskracht
Game of Thrones is overigens niet het eerste televisiefenomeen dat problematisch toerisme veroorzaakt. Vorig jaar besloot de Thaise regering bijvoorbeeld om het strand uit de film The Beach (met Leonardo DiCaprio) vier maanden per jaar verboden terrein te maken voor toeristen. De populariteit van Maya Bay had namelijk een desastreuze invloed op de natuur in het gebied, waardoor er onder meer hele koraalriffen verdwenen. Waarom voelen mensen zich in deze mate aangetrokken tot plekken die eigenlijk fictioneel zijn? Mediawetenschapper dr. Abby Waysdorf (UU) gaf twee jaar geleden een (Engelse) lezing over precies deze vraag. Zij stelde dat de aantrekkingskracht van de locaties in eerste instantie ligt bij de emotionele verbondenheid die mensen hebben met een film/serie en de personages daarin. “De objecten rondom ons fandom betekenen iets voor ons omdat het deel is van onze persoonlijkheid, het zegt iets over ons.” Dit verklaart tevens de aantrekkingskracht van conventies als Comic Con, waar het overgrote deel van de bezoekers is verkleed als hun favoriete fictiekarakter. Mensen kunnen dus even hun favoriete fantasiewerelden ‘echt’ meemaken, net als bij het bezoeken van filmlocaties als Dubrovnik.
Al valt er dus wel te verklaren waarom mensen graag beroemde filmlocaties bezoeken, een oplossing voor het problematisch toerisme zoals in Dubrovnik is er niet. Overigens kunnen haar inwoners misschien wel gaan uitkijken naar een afname in toeristen nu het einde van de serie eraan komt.
Dit artikel verscheen eerder op Studium Generale Utrecht, die op 20 mei 2019 het Science Café ‘Reizen’ organiseert, waarin drie experts komen praten over de schaduwzijde van toerisme. Klik hier voor meer informatie, of hier voor het evenement op Facebook.
Reacties (5)
15 jaar geleden was het ook al druk zat hoor, in Dubrovnik. Verder is dit een specifieke variatie op een bekender thema: steden worden onleefbaar door toerisme, zie ook Amsterdam, Barcelona, Venetië…
Ik vermoed dat dat dit massatoerisme af gaan nemen, zodra de (onvermijdelijke) belasting op vliegen er komt.
“Waarom voelen mensen zich in deze mate aangetrokken tot plekken die eigenlijk fictioneel zijn?”
Het ligt een beetje voor de hand: Ze zijn niet fictioneel, maar liggen er echt. En een echt strand, of een echte stadsmuur, dat is toch nog altijd veel mooier dan een filmhal met een groene wand en wat decorstukken. Overigens viel het destijds bij Castle Stalker wel mee met het massatoerisme.
@2: Toen lagen er ook nog geen kokosnoten bij de Albert Heijn. Sindsdien staan we gelukkig wel stil bij de vliegsnelheid van een onbeladen zwaluw.
@1: Een vliegbelasting vertraagt de groei slechts, zie de ervaring elders.
Ik begrijp de hysterische vreemdelingenhaat, geïnitieerd door progressief links, tegen buitenlandse toeristen nooit zo goed.
Wellicht hebben zij have en goed te verdedigen wat in de smaak van die buitenlanders valt.
Ikzelf bijvoorbeeld, zing altijd het “Wees welkom” op Schiphol en
de diverse treinstations al was het maar om de buitenlandse toeristen zich thuis te laten voelen… Eerder meer dan minder.