Verspilling en corruptie teisteren de energiesector in Oekraïne. Mede dankzij het Samenwerkingsverdrag met de Europese Unie worden de misstanden nu aangepakt.
De meeste woningen in Oekraïne zijn aangesloten op stadsverwarming, een erfenis uit de Sovjettijd. Grote buizen vervoeren de warmte van energiecentrales naar de huizenblokken. Zowel de buizen als de huizen zijn slecht geïsoleerd. Bij gebrek aan een thermostaat kunnen bewoners de temperatuur in hun appartement niet regelen – behalve door het raam open te zetten.
Tot voor kort was er voor energiebedrijven geen enkele prikkel om warmteverspilling tegen te gaan. Dankzij forse subsidies van de overheid konden zij de energietarieven voor huishoudens laag houden. Dat kwam neer op een herverdeling van arm naar rijk, want degenen met de grootste woning profiteerden het meest van de goedkope warmte. Vaak incasseerden de energiebedrijven ook subsidie voor energie die zij niet leverden aan huishoudens, maar lieten weglekken uit het netwerk of clandestien verkochten aan de industrie. Functionarissen en fabriekseigenaren vulden zo hun zakken.
Verspilling en corruptie hebben ertoe geleid dat Oekraïne voor elke euro die het verdient driemaal zoveel energie nodig heeft als het gemiddelde EU-land. Het land is een grootverbruiker van Russisch gas. De rekening is steeds moeilijker op te brengen. Sinds de Maidanrevolutie past Rusland een dubbele verwurging toe op Oekraïne. Terwijl de economie van het land zwaar te lijden heeft onder Poetins annexatie van de Krim en zijn oorlogsstokerij in Oost-Oekraïne, heeft Gazprom de gasprijs voor Oekraïne sterk verhoogd. De regering in Kiev rest geen andere keuze dan de energiesector op de schop te nemen.
Met steun van de EU en andere internationale organisaties investeert Oekraïne eindelijk in energiebesparing. Huizenblokken worden beter geïsoleerd en voorzien van thermostaten, energiemeters en zonnepanelen. Warmtenetten worden gemoderniseerd. De prijzen van warmte en gas voor huishoudens gaan fors omhoog om de werkelijke kosten te weerspiegelen. Dat is een hard gelag, maar de armste gezinnen ontvangen compensatie. Deze sociale maatregel is eerlijker én goedkoper dan het oude subsidiesysteem.
De prijsverhoging voor fossiele brandstof verbetert de kansen voor energie-efficiëntie en hernieuwbare energiebronnen. Alleen al met energiebesparingsmaatregelen kan Oekraïne zijn aardgasverbruik halveren. Het land kan de gasimport uit Rusland verder verminderen door energie op te wekken met zon, wind, biogas uit afval(water) en duurzame biomassa.
De hervorming van de Oekraïense energiesector botst op gevestigde belangen en ingesleten gewoonten. Het is een proces van vallen en opstaan. Dat maakt het Samenwerkingsverdrag met de EU onmisbaar. Het verdrag is een hervormingsagenda en een stok achter de deur. Bij een terugkeer naar oude praktijken, zo weten de Oekraïners, verspelen zij de toegezegde financiële en technische steun. Laat de EU vooral een actieve en strenge partner zijn, smeken de jongeren van de Maidangeneratie. Alleen dan komt Oekraïne vooruit.
Een beter bestuurd Oekraïne, dat dankzij een efficiëntere energievoorziening aan welvaart wint en minder vatbaar wordt voor Russische chantage, vergroot de veiligheid van alle Europeanen. Mensen met een groen hart hebben een extra reden om het Samenwerkingsverdrag te steunen: door Oekraïne te helpen minder energie te verspillen, dragen we bij aan de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering.
Quentin Boulanger is directeur onderzoek en beleid bij het Oekraïens Instituut voor Energie-efficiëntie (IIE) in Kiev en oprichter van Energ’east Consulting.
Richard Wouters is medewerker van Bureau de Helling, het wetenschappelijk bureau van GroenLinks.
Reacties (10)
U bedoelt dat de verspillers worden verkocht aan buitenlandse bedrijven zonder enige band met Oekraïne en haar bevolking die vervolgens de boel laten vernieuwen met buitenlandse apparatuur, de lokale werknemers ontslaan (want: weggeautomatiseerd) en de elektriciteitsrekening van de Oekraïner verdubbelen?
Weet u hoe we dat in de EU noemen? Staatssteun. Mag niet; in de EU houden we ons netjes aan de regels en verkopen we de handel aan de hoogste bieder.
Ja net als wij. Vergeten we er alleen even bij te verklappen dat wij stinkend rijk zijn en het daarom niet zo’n ramp vinden dat een aanmerkelijk deel van onze energiesector in buitenlandse handen is.
Klopt. Nu betalen ze ongeveer de helft van wat ik betaal. Ik denk niet dat ze in de Oekraïne erg blij worden van de Europese gasprijzen.
Ik denk dat je gelijk hebt; een vrijhandelsverdrag gaat Oekraïne vast en zeker helpen energie te besparen. Verder gaat het ze ook helpen om te besparen op welvaart voor de armste mens, net als in de armere landen in onze vrijhandelszone, de EU. Die hebben inmiddels hun pensioenen, vliegvelden, banken, havens, spoorwegen en zelfs casino’s verkocht om de ellende te kunnen financieren. En dat dan voornamelijk aan partijen die zich buiten de Griekse economie bevinden. Daarmee hebben ze een soort van permanent geldlek in hun economie gecreëerd. De verwachting dat dat in Oekraïne allemaal veel rooskleuriger uit gaat pakken komt op mij een beetje naïef over… sterker nog, ik snap niet eens waar die gedachte op is gebaseerd…
Het energieverbruik in Oekraïne is de laatste jaren al drastisch gedaald. In 2014 lag het energieverbruik 14% lager dan in 2013. (bron: BP Statistical Review of World Energy 2015)
Oorzaak is natuurlijk de economische ineenstorting.
Als deze trend doorzet, dan halveert het Oekraïnse energieverbruik elke vijf jaar.
Ik geloof dat wij nog iets kunnen leren van Oekraïne over energiebesparing.
“forse subsidies konden zij de energietarieven laag houden. Dat kwam neer op een herverdeling van arm naar rijk”
– bij ons en elders in de EU is dat niet anders met subsidie voor grootverbruikers, luchtvaart e.d.
“De prijsverhoging voor fossiele brandstof verbetert de kansen voor energie-efficiëntie en hernieuwbare energiebronnen”
– met de huidige lage olieprijs gebeurt bij ons het omgekeerde, meer subsidie voor zon en wind vooral voor de rijken.
@3: In een bureaucratische doolhof als Nederland heeft elke subsidie een bias richting rijken, simpelweg omdat die de juridische en administratieve expertise kunnen betalen die benodigd is om succesvol subsidiebedragen binnen te slepen.
@3 @4
Ik denk dat de gemiddelde inwoner van een van de underdog-landen daar heel anders over denkt. Die ziet zijn belastingcenten ook via subsidie naar de rijken wegvloeien. De grap is alleen dat die rijken veel vaker buitenlanders blijken te zijn en de subsidiestroom dus een geldlekkage. Die lekkage leidt op zijn beurt tot iets heel abstracts genaamd een “crisis” die vreemd genoeg vooral de armere medemens raakt. En in reactie op zo’n crisis verkoopt het gemiddelde underdog-land zijn complete inboedel – nuts, infra, financials. Weer aan de rijken. In het buitenland. En ziedaar: onherstelbare geldlekkage. Een compleet land geknecht. Doel bereikt.
Goh er was toch geen sprake van financiële steun aan Oekraïne volgens de voorstemmers.
P.S.
Dit stuk riekt naar een ‘adviesbureau’ dat graag gebruik wil maken van die Europese financiële steun aan Oekraïne.
@6: Jij ruikt naar Putin’s propagandamachine.
“GeenPeil onder controle Russische geheime dienst”
http://politiek.blog.nl/buitenlandse-politiek/2016/01/19/geenpeil-onder-controle-russische-geheime-dienst
@7: Aluhoedje
@2: “Oorzaak is natuurlijk de economische ineenstorting.”
“Ik geloof dat wij nog iets kunnen leren van Oekraïne over energiebesparing.”
Oh, ja?
Moeten we gewoon leren onze economie te laten instorten?
Of leren de bevolking met 2 miljoen te laten afnemen?
Of leren een kolencrisis door oorlog te organiseren?
“Lack of coal for Ukraine’s coal-fired power stations due to the War in Donbass and a shut down one of the six reactors of the Zaporizhia Nuclear Power Plant lead to rolling blackouts throughout Ukraine from early till late December 2014”
Zou de Krim nog in de 2014 statistieken zitten?
Moeten we leren hoe het elektriciteitsverbruik tussen 2012 en 2014 met 30% te laten stijgen?
http://www.indexmundi.com/g/g.aspx?v=81&c=up&l=en
U moet een lesje “verder kijken dan mijn neus lang is” nemen.
@9:
Dat hoeven we niet te leren, Frank, dat ga jij gewoon meemaken.
Ik niet meer, ik ben al oud.