COLUMN - Wat is dat toch, dat politieke discussies zo rap verzanden in schijngevechten, waarbij iedereen met stropoppen aan het zeulen slaat?
Wijzen critici erop dat al die belastingontwijkings-maatregelen waarin Nederland excelleert, hoofdzakelijk betekenen dat bedrijven schier onbelast winst kunnen maken, overheden inkomsten derven en burgers opdraaien voor de gaten in de begroting – begint er prompt iemand over ‘trickle down’ en dat een zonnig investeringsklimaat ons aller welzijn dient. Nou nee: vorig jaar kwam er elke twee dagen een miljardair bij, bezaten de 42 rijkste mensen evenveel als de armste helft van de wereldbevolking, en ging 82 procent van alle rijkdom die gecreëerd werd, naar de rijkste één procent van de wereldbevolking.
Ontstaat er godlof een breed debat over seksuele opdringerigheid en seksueel machtsmisbruik, beginnen mensen te jammeren dat op die manier de flirt de nek wordt omgedraaid – terwijl vrijelijk ‘nee’ kunnen zeggen toch werkelijk een voorwaarde is voor een oprechte en eerlijke flirt.
Komt eindelijk de discussie los over de gewelddaden die eerder uit naam van Nederland zijn gepleegd, gekoppeld aan de vraag of het werkelijk verstandig is de handlangers daarvan blijvend te eren met standbeelden, pleinen, bruggen en tunnels, worden fractievoorzitters Buma (CDA) en Dijkhoff (VVD) in koor kwaad:
“We moeten onze geschiedenis levend houden. Daar hoort discussie bij, zeker. Maar als we met een grote gum een deel van onze geschiedenis uit de samenleving wissen, dan heb je die discussie juist niet. Dan gooien we hele hoofdstukken weg, dan verliezen we onze helden, en leren we ook niet meer van onze zwarte bladzijden”, schreef Dijkhoff gisteren op zijn Facebookpagina, een paar dagen nadat minister-president Rutte valselijk had beweerd dat de buste van Maurits van Oranje uit het Mauritshuis verwijderd was.
Alsof iemand om een gum vroeg. Alsof het argument om de status van allerlei vaderlandse helden te herzien, niet juist het gevolg is van de wens om lang verdoezelde, al dan niet moedwillig vergeten hoofdstukken uit onze nationale geschiedenis nu eindelijk eens fatsoenlijk boven tafel te krijgen.
Waar Dijkhoff kennelijk niet aan wil, is de optie dat ‘onze’ helden misschien geen helden waren, maar eerder roofheren en moordenaars. Liever dan het debat aan te gaan dat hij beweert te beschermen, schuift hij critici in de schoenen dat zij onze zwarte geschiedenis willen uitgummen, nee ausradieren – terwijl het probleem nu juist is dat hijzelf dat deel van onze geschiedenis nog steeds niet het volle pond wil geven.
Dijkhoff, Buma en Rutte doen alsof het om een paar ‘zwarte bladzijden’ gaat. Maar losse bladzijden kun je uitlezen, omslaan, en daarna vergeten. Terwijl het erom gaat onze geschiedenis oprecht te evalueren, en durven te bedenken dat misbruik, uitbuiting en moord wellicht geen ‘incident’ in onze geschiedenis van kolonialisme waren, maar een inherent onderdeel ervan.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (22)
Yup. Spot on.
” Alsof het argument om de status van allerlei vaderlandse helden te herzien, niet juist het gevolg is van de wens om lang verdoezelde, al dan niet moedwillig vergeten hoofdstukken uit onze nationale geschiedenis nu eindelijk eens fatsoenlijk boven tafel te krijgen.”
Aluhoedje. Het probleem is dat post modernisten onze geschiedenis met de moraal van vandaag beoordelen. Dat is fout. Les 1 van inleiding in geschiedenis leert je dat al. Ten tweede. Deze lieden lijken niet op zoek naar een eerlijke herevaluatie. Ze geloven niet eens in objectiviteit. Ze zien het als een machtsstrijd tussen identiteiten/groepen. En ze zullen winnen ook. Helaas maakt die instelling een echt gesprek onmogelijk en Nederland weer wat ongezelliger.
@2: Hoezo precies? Het is rechts dat begint te hyperventileren als je ook maar suggereert dat de Grootsche Vaderlandsche Geschiedenis wellicht niet alleen Glorie en Heldendaden waren, zoals beschreven tijdens geschiedenis op de middelbare school, maar dat er ook wel wat negatiefs over op te merken valt.
Neen, dan ben je gelijk vijand van het volk, een uitwisser. Wie maakt Nederland nou precies ongezelliger? Degene die aankaart dat dees of gene slachter eens van de sokkel af moet, of de rechtse hordes die gelijk aan je deur komen dreigen met hun varkenskoppen.
Ik kan me geen land bedenken dat minder reflectie over de eigen geschiedenis heeft. Alleen Stalinisten en wat nostalgen in Alabama wellicht.
Er zijn ook genoeg vergeten echte helden om die middeleeuwse kapitalisten mee te vervangen dus dat moet het probleem niet zijn.
Historische helden worden niet spontaan vereerd maar die bekendheid, afschuw, resp. verering ontstaat door de (politieke) geschiedenis en vindt zijn afspiegeling in het onderwijs.
Coen is een gemaakte held die paste in het opkomende nationalisme van de 19e eeuw. In die tijd is hij ter rechter zijde groot gemaakt en ter linker zijde verguisd als de houwdegen die “coure que coute” [1] (met alle middelen dus) de specerijen handel veilig stelde. Zo gooide hij de Engelsen Indië uit, organiseerde een strafexpeditie op de Banda-eilanden toen de inwoners aan de Engelsen bleven leveren (die expeditie die de bevolking grotendeels uitmoordde). Het had allemaal niks met slavernij te maken- die had de VOC al eerder ingevoerd- , maar alles met extreem kolonialsme. Terwijl hij daar in Indië huishield sloten overigens de Staten Generaal een verdrag met de Engelsen waarin zij als compensatie voor het verlies van Indië de helft van de opbrengst kregen als genoegdoening.
[1]Jan en Annie Romein, Erflatesr, – pag 257 ev.
http://dbnl.nl/tekst/rome002erfl01_01/rome002erfl01_01_0012.php
Controversieel was Coen daarna altijd al. Slauerhoff schreef een (anti-koloniaal) toneelstuk over hem in 1931: Jan Pieterszoon Coen, drama in elf taferelen. Opvoeringen werden keer op keer verboden door de autoriteiten, zowel voor als na WO-II. De laatste keer in 1962 door de Amsterdamse burgemeester van Hall. Het was in de tijd van de Nieuw-Guinea-crisis
In de Canon van de NSB was hij een grote nationale held, naast Piet Hein, Tromp en De Ruijter. De jaren na WO-II sprak men jaren lang slechts met enige gène over hem. Hoe de benaming van de Coentunnel in de jaren ’60 tot stand is gekomen weet ik niet . Of het op veel weerstand stuitte weet ik evenmin. Onomstreden zal het niet geweest zijn.
[2] Jasper Rijpsma Master Scriptie EU. Lezenswaardig over de veranderende beeldvorming van Coen in het onderwijs.
https://jasperrijpmablog.com/ en
https://www.eur.nl/sites/corporate/files/Masterscriptie_Jasper_Rijpma.pdf
@2:
“Het probleem is dat post modernisten onze geschiedenis met de moraal van vandaag beoordelen.”
Toen ze de Stalinlaan veranderden in de Vrijheidslaan bestond het postmodernisme nog niet …
Maar eigenlijk gaat het helemaal niet om beoordelen, het gaat om eren. Als je iets naar iemand noemt, dan doe je dat over het algemeen omdat je bewondering voor de persoon hebt. Dat betekent, dat je per definitie de moraal van vandaag gebruikt; die bewondering is namelijk gebaseerd op die moraal.
In Nederland anno 2018 zijn er hele grote groepen mensen die absoluut geen bewondering hebben voor massamoord en slavernij. Het lijkt me niet raar, dat we dan stoppen het het eren van onze voorvaderen die daarin uitblinkten. Natuurlijk, aan de rechterkant van het politieke spectrum zijn mensen die wel bewondering voor deze zaken hebben, maar dat is maar een hele kleine groep. Ik zie niet in waarom we ons ook maar iets van deze drammers zouden aantrekken.
@3:
“Het is rechts dat begint ”
Is dat zo, deden zij het eerst meester?
“als je ook maar suggereert dat de Grootsche Vaderlandsche Geschiedenis wellicht niet alleen Glorie en Heldendaden waren”
Werkelijk niemand suggereert dat.
“Neen, dan ben je gelijk vijand van het volk”
Oke, jij bent af. Niemand verklaart deze mensen tot vijand van het volk. Ik verklaar ze dom, omdat ze jouw polariserende indentiteitspolitieke instelling hebben. Een en al stropop.
“Ik kan me geen land bedenken dat minder reflectie over de eigen geschiedenis heeft. ”
Dat komt omdat je in fabeltjesland leeft.
@5:
Lennert snapt er weer niets van. Je eert ze door niet de moraal van vandaag toe te passen. Dat doen post-modernisten wel en dan gaat het dus mis. Want wiens moraal gebruik je dan?
Verder begrijp ik dat jij je zorgen maakt over ouders die hun kind Mohammed noemen of al die kerkstraten in Nederland. Immers, met de moraal van nu kan dat echt niet meer?
PS: in welke tijdsgeest was Stalin een goed idee?
@6: Ja, zij begonnen als eersten. Niet alleen door een besluit willens en wetens verkeerd uit te leggen, ook door er gefantaseerde gebeurtenissen aan vast te knopen, zoals dat met het Mauritshuis.
Ook je vijandigheden en beschuldigingen aan #5 zijn ongepast. #4 Laat al zien dat al ten tijde van zijn leven Coen bijvoorbeeld een omstreden figuur was. Dus de “post-modernen” hebben er niets mee te maken, de “moraal van vandaag” heeft er niets mee te maken.
Wie snapt er nu weer niks van? Ik herinner je aan je berichten die je onder andere namen geplaatst hebt en waar je keer op keer op keer bleek het niet te snappen.
@2: Toen de Wilderianen, saampjes met de geerbeer, dit zeiden over Mohammed was het goed, maar nu we dan ook naar andere monsters gaan kijken, zoals de slachter van Banda, is het ineens context van de tijdsgeest?
Grappig die wegkijkers op rechts.
@7:
Wat er in het Mauritshuis is gebeurt is afhankelijk van welke krant je leest. Dat is dus onbekend.
” Ik herinner je aan je berichten die je onder andere namen geplaatst hebt en waar je keer op keer op keer bleek het niet te snappen.”
Ik heb geen idee wat jij je herinnert. Kan dit een slecht verholen beschuldiging zijn? Het kan ook aan je leeskwaliteit liggen. @4 rept namelijk niet over Coen tijdens zijn leven. Hij overleed in 1629 namelijk. Zit maar een paar honderd jaar tussen joh met @4’s uiteenzetting.
Daarbij, dat er kritische geluiden waren in de 1800’s is natuurlijk geen falsificatie dat post modernisten van nu met Coen aan de haal gaan. (ik ga er even vanuit dat je daar op doelde en niet op de niet bestaande verwijzing volgens jou van @4 naar Coen leven en de kritiek op hem toen)
@6:
“Lennert snapt er weer niets van.”
Waarom moeten regressiefjes toch altijd met ad-hominems komen ?
“Je eert ze door niet de moraal van vandaag toe te passen.”
Het gaat helemaal niet om de moraal van vandaag. Waar het om gaat, is of we tegenwoordig massamoordenaars en slavenhandelaars als helden willen zien.
“Verder begrijp ik dat jij je zorgen maakt over ouders die hun kind Mohammed noemen …”
Huh ? Hoe kom je daar nu weer bij ? Volgens mij heb ik nog nooit van mijn leven ook maar iets gezegd over namen die ouders voor hun kind kiezen, en dat is niet raar, want om eerlijk te zijn heb ik er simpelweg geen mening over. Laat ouders gewoon kiezen wat ze willen.
“PS: in welke tijdsgeest was Stalin een goed idee?”
Stalin is nooit een goed idee geweest. Maar in WW2, toen de misdaden van Stalin nog niet zo bekend waren, was hij nog wel een soort bondgenoot van ons tegen Hitler. Waarschijnlijk is dat de reden dat ze een laan naar hem hebben genoemd.
“Dat doen post-modernisten”
Nou nee, want die bestonden nog niet toen de Stalinlaan werd hernoemd. Maar goed, dat wist je al, want dat had ik al gezegd.
Nou, goed, dit leidt allemaal naar niets en de vergetelheid.
@9:
“Wat er in het Mauritshuis is gebeurt is afhankelijk van welke krant je leest.”
Grotere onzin heb ik nooit gelezen. De werkelijkheid verandert niet als een krant hem verkeerd weergeeft. En wat het Mauritshuis betreft, het is gewoon bekend wat er gebeurd is. Het is zelfs op Buitenhof uitgelegd.
@9
gelukkig heeft de directeur van het Mauritshuis het goed uitgelegd: https://nos.nl/artikel/2213026-directeur-mauritshuis-weerlegt-kritiek-rutte-krabbelt-terug.html
Verder lijk je inderdaad niet veel verder gekomen te zijn dan de les 1 van de inleiding in de geschiedenis, die je benoemt in @2. @4 lijkt een stuk beter te begrijpen dat mensen op een sokkel zetten een historisch construct is van latere tijden, met politieke doelen uit die tijd. Over of je een massamoordenaar op een sokkel wil laten staan en er een school naar wil vernoemd laten, zegt alleen iets over de huidige tijd. En de huidige moraal.
@lennart: kan je misschien stoppen met het gebruik van de term “regressief rechts”? Het komt de discussie niet ten goede.
Ik heb op de middelbare school nooit wat over die hele Coen gehoord. Ik wist dat er een Coentunnel was, maar voor mij kon dat net zo goed een verwijzing zijn naar iets lokaals (‘deze tunnel loopt onder de Coen door’, ‘deze tunnel is gegraven door de Coenpolder’). Ik weet eigenlijk pas sinds een paar jaar dat die Coen niet in orde was, en waarom. En met dat in het achterhoofd is het inderdaad raar dat er zo veel verwijzingen naar de man zijn te vinden in het Nederlands cultuurlandschap. Maar dat gezegd zijnde, het is ook gewoon een naam voor die tunnel geworden. Iets wat je nodig hebt om te kunnen praten over rijstroken, ongelukken en files. Haal dat weg en je creëert instantaan een Babylonische spraakverwarring, die jaren kost om te herstellen.
Als de holocaust niet had plaatsgevonden, hadden we dan nu een standbeeld voor Hitler gehad?
Want van andere veldheren die met grof geweld en ten koste van vele (burger)doden hun grenzen verlegden, zoals Napoleon, Ceasar, Alexander de Grote, Atilla de Hun, Dzjengis Khan, zijn er talloze standbeelden.
Ik heb die verering nooit begrepen.
https://historiek.net/honderd-legendarische-veldheren-atilla-zoeloe/37380/
@6: Niemand snapt het behalve jij, ok. En dan spreken over fabeltjesland.
@15 Ik eerlijk gezegd ook niet. Maar dat is wel een goed punt. Want we hebben het wel eeuwen (grap) gehad over de gouden eeuw, de tijd van de VOC etc. De zwarte bladzijde was ook echt ongeveer een bladzijde.
Zelfde zou je kunnen zeggen over Indonesie. Eerst wekenlang over de heldendaden tijdens WOII (en de boze Duitsers) , en dan even snel een zwarte bladzijde v/d ‘politionele acties’ ( oh ja ).
Ik weet niet hoe het nu is, maar op zich zou een aanpassing daarvan al kunnen leiden tot meer begrip over de zwartere punten van het verleden.
Punt is dat het verleden niet verwijderd hoeft te worden * maar dat je op diverse punten wel veel meer uitleg kan geven.
( * Zelfde geldt voor de vraag trouwens over Lening moet verwijderen uit het post-Soviet straatbeeld. Enerzijds niet, want verleden. Anderzijds goed argument is met het verwijderen van deze beelden het collectieve bewustzijn de stap naar het heden kan zetten ipv te blijven sudderen in ‘Ostalgia’ )
Rembrandt van Rijn liet kinderen voor zich werken en sloot zijn minnares op in het spinhuis. Weg met de standbeelden en straatnamen van die klootzak!
@15: “En met dat in het achterhoofd is het inderdaad raar dat er zo veel verwijzingen naar de man zijn te vinden in het Nederlands cultuurlandschap.”
Dat heeft veel te maken met de noodzaak die men gedurende bepaalde tijden zag om nationale helden te creëren. De heldenverering van Coen is als zodanig een voorbeeld van geschiedenis beschouwd met de “moraal van vandaag” die met name in de 19e eeuw heerste (en blijkbaar daarna nog een aantal keer de kop op stak). Er moest een natiestaat gecreëerd worden uit de lappendeken aan gebieden die in Wenen aan Koning Willem I waren toegewezen, die maar in beperkte mate hun geschiedenis hadden gedeeld en die op dat moment weinig onderlinge verbintenis en gedeelde cultuur hadden.
Na de afscheiding van België groeide dat besef nog eens en ziedaar het ontstaan van de heldencultus van (onder meer) Coen. Bij zijn leven was Coen al een omstreden figuur, die onder andere bekend stond als “de Slachter van Banda”, maar in de 19e eeuw werd hem deze genocide vergeven, omwille van de goede zaak die hij voor de Nederlanders had gedaan door de kolonisatie van Oost-Indië te beginnen, waar oa. Van Heutsz in die tijd Coen’s voorbeeld volgde in wat toen beschouwd werd als de afronding van die kolonisatie.
“nadat minister-president Rutte valselijk had beweerd dat de buste van Maurits van Oranje uit het Mauritshuis verwijderd was.” Dat was even vals nieuws van links, later is uiteindelijk toegegeven dat Rutte toch gelijk had en het beeld toch is verwijderd om politiek correcte redenen:
https://www.volkskrant.nl/beeldende-kunst/buste-van-johan-maurits-verbannen-naar-het-depot-slavernijdebat-gaf-de-doorslag~a4557363/
@20: En nog later is het echte verhaal uit de doeken gedaan, zoals je had kunnen lezen in de link van #13.
@4: was even niet scherp, heb dan ook griep, en vergat te melden dat juist Annie Romein-Verschoor in haar stuk in “Erflaters” al uit de doeken doet waarom Coen helemaal geen held is en ook niet kan zijn.
Wat dus stoort in deze hele discussie met een Rutte die NB geschiedenis heeft gestudeerd en dat boek gewoon gelezen zou moeten hebben, is dat het historische kader en besef juist geheel ontbreekt. Coen is gewoon om ideologische redenen op een voetstuk gezet in de 19e eeuw. Het is tegenwoordig dezelfde identiteitspolitiek die zulke “helden” nodig heeft. Het is de “VOC-mentaliteit” van Balkenende, de framing van een verleden dat nooit zo bestaan heeft.
Dat weinigen hier over Coen gehoord hebben op school ligt aan de mammoetwet, die van geschiedenis een facultatief vak maakte. Zie die zeer lezenswaardige scriptie van Jasper Rijpsma.