Eurosceptici achter Poetin

ELDERS - De crisis in de Oekraïne wakkert nieuwe tegenstellingen in Europa aan. Extreem-rechts ziet een kans om zich te profileren.

Poetin heeft het imago van een daadkrachtige, autoritaire leider die opkomt voor zijn volk. Aantrekkelijk dus voor nationalistische extreem-rechtse partijen die leven van de afkeer van “volksvreemde” elementen, of het nu moslims zijn of homo’s. En die de pest hebben aan veel te voorzichtig manoevrerende politici, die er niet in slagen de crisis op te lossen. Twee extreem-rechtse Europarlementariërs, Provera van de Italiaanse Lega Nord en Lasar van de Oostenrijkse Freiheitspartei, organiseerden een conferentie over de vrede in Europa waar de sympathie voor de Russische leider openlijk werd geëtaleerd. Filip Dewinter van het Vlaams Belang, die ook aanwezig was: “Ik denk dat we in het Europees Parlement een goede partner kunnen zijn voor Rusland. En Rusland ziet ons ook als een potentiële partner.” Nigel Farage van de Britse eurosceptische UKIP, die er niet was, zei eerder ook al dat hij grote bewondering heeft voor Poetin.

Voor Poetin zijn de eurosceptische partijen interessant omdat Rusland zich bedreigd voelt door de Europese Unie en de Verenigde Staten. Vooral de VS zijn de gebeten hond onder de Russische nationalisten in Oekraïne. De omwenteling in Kiev wordt op het conto van de Amerikanen geschreven alsof we nog midden in de koude oorlog zitten. De lokale ondernemers en autoriteiten, die hun macht en rijkdom danken aan Janoekovitsj, vrezen voor hun positie.  Zij leveren de Russische opstandelingen in meerdere opzichten munitie omdat hun dagen geteld zijn als Europese en Amerikaanse ondernemers de vrije hand krijgen in het land en de regering de corruptie gaat aanpakken (waar het de demonstranten op Euromaidan oorspronkelijk om begonnen was).

Kan het conflict in de Oekraïne tot een deling leiden van de jonge ex-Sovjetrussische staat, of zelfs tot het totaal uiteenvallen, zoals Hubert Smeets maandag in Nieuwsuur voorzag? Opiniepeilingen in het land zelf laten zien dat de nieuwe regering in Kiev nog steeds grote meerderheden achter zich heeft, ook in het oosten. Ook in de regio Donetsk zou een kleine meerderheid de onafhankelijkheid van Oekraïne staat steunen, slechts 15,5% steunt een federalisering en 18,2% zou voor aansluiting bij Rusland zijn. Poetin heeft na de annexatie van de Krim het pro-Europese sentiment aangewakkerd volgens deze onderzoeken. “Vladimir Putin should be given credit for strengthening Ukraine’s national identity—the very existence of which he has so persistently denied,” concludeert Maria Snegovaya. De verhalen die we de laatste dagen doorkrijgen lijken dat niet te bevestigen.

Dat de tegenstellingen hoe dan ook scherper zijn geworden zal niemand tegenspreken. En waar conflicten, met name etnische conflicten, groeien, gedijt extreem rechts. Dat hebben we ook in Oekraïne zelf gezien. Daar zit nog wel een lastig punt voor de Europese Poetin-aanhangers. In Kiev hebben de extreem-rechtse Svoboda partij en hun nog radicalere  vrienden van de zogenaamde “rechtse sectie” een belangrijk aandeel gehad in het aan de macht brengen van de nieuwe anti-Russische regering. Het Hongaarse Jobbik, lid van de extreem-rechtse coalitie Alliance of European National Movements, had tot vorig jaar ook banden met Svoboda en is even antisemitisch. Inmiddels is er een nieuwe organisatie opgericht, de European Alliance for Freedom. De eurosceptische nationalisten zijn dus al uiteengevallen. Daarbij komt de weigering van de UKIP om zich bij geestverwanten als het Front National aan te sluiten.

Het zal extreem-rechts in verschillende landen bij de Europese verkiezingen er niet van weerhouden de anti-EU kaart te spelen. De weinig succesvolle buitenlandpolitiek van de EU kan naast het onzekere opereren van de Europese leiders bij de bestrijding van de crisis goed gebruikt worden om kiezers te winnen bij wie het uiteindelijk vooral gaat om hun land van vreemde smetten vrij te houden.