Europees extreem rechts is er in vele soorten

ELDERS - De opiniepeilingen voor de Europese verkiezingen voorspellen winst voor extreem rechts.

Volgens de laatste pan-Europese peiling van PollWatch2014 is nog niet met zekerheid te zeggen of de Sociaaldemocratische Partij van parlementsvoorzitter Schulz of de Europese Volkspartij van de voormalige premier van Luxemburg Juncker de grootste gaat worden. Wel ziet het er naar uit dat de uiterst rechtse kant van het parlement flink gaat groeien. Zie voor de vergelijking de resultaten van 2009.

Maar rechts is niet overal hetzelfde. In Duitsland gooit Alternative für Deutschland hoge ogen. In september, bij de Bondsdag verkiezingen,  behaalde de partij net niet de kiesdrempel van 5%. Nu zou AfD daar met gemak overheen komen. Het afschaffen van de kiesdrempel voor de Europese verkiezingen kan daarbij geholpen hebben. AfD wil zichzelf niet direct als rechts afficheren. Conservatief, zoiets als de Britse Conservatieven, dat klinkt de professoren die de partij hebben opgericht beter in de oren. Het gaat hen vooral om afschaffing van de euro. Niet om het verlaten van de EU. Nationalistisch is AfD wel en het is niet onmogelijk dat extremer rechts op de vleugels van AfD gaat meeliften. Al is er ook nog de mogelijkheid voor neonazi’s om -nu de kiesdrempel is opgeheven- dit keer te gokken op een zetel voor de Nationaldemokratische Partei Deutschlands (NPD). De AfD heeft bij de nationale verkiezingen afstand genomen van alle extreemrechtse groepen, inclusief de Duitse PVV en andere anti-islamgroepen. Onlangs kwam de jongerenorganisatie van de AfD in het nieuws vanwege dubieuze uitspraken over eigenrichting bij de bestrijding van criminaliteit. De AfD ziet in elk geval niets in samenwerking met andere eurosceptische partijen zoals de Britse UKIP.

Bij de Britten staat UKIP bovenaan in PollWatch2014. Een peiling voor The Guardian ziet er heel anders uit. Voor de Europese verkiezingen voorspelt de krant een nek-aan-nekrace tussen de Conservatieven en UKIP, terwijl de eurosceptici van Nigel Farage voor het nationale parlement pas op de derde plaats komen. Hoeveel zetels UKIP ook haalt, ze zullen deel uit blijven maken van de EFD (Europa van Vrijheid en Democratie) en zich niet verenigen met andere rechts-populistische partijen zoals het Franse Front National.

Front National van Marine Le Pen gaat in Frankrijk winnen volgens PollWatch2014. Dat bevestigt ook een Franse peiling van RTL en de Nouvel Observateur. Le Pen zou een fractie kunnen gaan vormen met de PVV, Vlaams Belang, de Oostenrijkse FPÖ en de Italiaanse Lega Nord (nu nog EFD), als de Zweden Democraten en de Slowaakse SNS ook zetels behalen en zouden willen toetreden. Het Hongaarse Jobbik en de Griekse fascisten van de Gouden Dageraad schijnen ook voor Le Pen een brug te ver. Een fractie moet minimaal 25 leden tellen uit zeven verschillende landen. Le Pen heeft eerder pogingen gedaan om tot een ‘bruine internationale‘ te komen, geen eenvoudige opgave in deze kringen. De kans dat er nu wel een stabiel rechts front in het Europees Parlement zal aantreden lijkt gezien de diversiteit van de verschillende groepen niet erg groot. Maar ook als het niet lukt of de fractie spat na verloop van tijd weer uit elkaar stemt het beeld van tientallen hele en halve fascisten in het Europarlement niet erg vrolijk.

Een mogelijke splijtzwam is het antisemitisme. Een wereldwijd onderzoek dat deze week is gepubliceerd door de Amerikaanse Anti-Defamation League laat zien dat ook in Europa antisemitisme nog wijd verbreid is. In Duitsland zou een kwart van de bevolking stereotypen en vooroordelen over joden koesteren, in Frankrijk zelfs een derde. En in Griekenland voldeed bijna 70% niet aan de test.  Marc Knobel, hoofd onderzoek van CRIF (Conseil représentatif des institutions juives de France)zet vraagtekens bij het onderzoek. Frankrijk is geen antisemitisch land, zegt hij. Hoe dan ook, het onderwerp is gevoelig genoeg om in kringen rond het Front National de boel op scherp te zetten zoals Rutte deze week al probeerde.

Het uit elkaar spelen van al deze extreem-rechtse partijen is niet de moeilijkste opgave. Veel moeilijker zal het zijn voor de democratische partijen om het vertrouwen van de kiezers terug te winnen en zo te voorkomen dat de bruine troepen zich op langere termijn kunnen vestigen in de Europese politiek.