COLUMN - In de vaccindiscussie – moet je je kinderen nu wel of niet laten inenten tegen kinkhoest, difterie, mazelen, polio en rode hond – leggen de tegenstanders grote nadruk op het belang van hun eigen keuzes. ‘Mijn kinderen krijgen gezond te eten, hun weerstand is in orde, we letten goed op onze leefstijl en hun hygiëne’.
De voorstanders beginnen vervolgens over groepsimmuniteit, en benadrukken, volkomen terecht, dat het ‘niveau’ van je weerstand weinig uitmaakt zolang je geen antistoffen hebt aangemaakt tegen de specifieke virussen waarom het hier gaat, en dat je die echt alleen veilig kunt aanmaken door met een getemde versie van zo’n virus ingeënt te worden.
Allemaal waar wat de voorstanders zeggen, en die baby- en peutervaccinaties mogen wat mij betreft gewoon verplicht worden gesteld. Ook de gezondheid van andermans kinderen loopt door toedoen van de weigeraars immers gevaar: hun peuters en kleuters kunnen babies besmetten die te jong zijn om ingeënt te kunnen worden, en die geheid niet tegen de ziekte zijn opgewassen.
Wat een pijnlijke luxediscussie.
Hoe wrang is niet het dat Bill Gates met zijn Microsoftmiljoenen in arme landen verwoed een halt aan malaria en cholera tracht toe te roepen, terwijl welvarende ouders in Europa en de VS kinderen willens en wetens de verdediging tegen ernstige, verminkende ziektes onthouden, zelfs in die mate dat het RIVM zich grote zorgen begint te maken over epidemieën, en dat die ouders dat bovendien doen met een beroep op hun verheven leefstijl en ‘hun eigen keuze’?
Eigen keuze – dat is waar de schoen wringt.
Sinds een jaar of veertig wordt ons steeds indringender voorgehouden dat onze leefstijl – onze eigen keuzes – onze gezondheid maakt of breekt. Kanker, hart- en vaatziektes, longproblemen, te dik zijn – allemaal het vermeende gevolg van onze ‘eigen’ keuzes. De voorlichters benadrukken dat we zelf verantwoordelijk zijn voor onze gezondheid: we dienen de schijf van vijf te volgen; vet, zout en suiker laten staan, veel bewegen, matig zijn met drank. Onze gezondheid hebben we zelf in de hand. En dus is die onze eigen verantwoordelijkheid, het gevolg van onze eigen keuzes.
Dat is een misvatting.
Onze gezondheid wordt geschraagd door de maatschappij waarin we leven: of er betaalbaar en gevarieerd eten voorhanden is, de omgeving enigszins schoon is en de riolering adequaat, of koters worden ingeënt, er laagdrempelige gezondheidszorg is, en de kwaliteit van voedsel wordt bewaakt.
Daar bovenop zit nog een dun laagje van individuele keuzes, maar dat het aandeel daarvan minimaal is valt af te lezen aan het feit dat alleen maar meer mensen tegenwoordig te dik worden en te weinig bewegen. Dat is geen keuze, dat is Umwelt.
Maar in alle gezondheidsvoorlichting hameren we uitsluitend op de eigen keuze, zelden op de maatschappelijke context. Geen wonder dat nu zelfs de vaccinatie gevaar loopt: het benadrukken van ieders eigen keuzes doet ons allemaal de das om.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (8)
Betaalbaar en gevarieerd voedsel is in het Westen ruim voorhanden, het is schoon en gezondheidszorg is behoorlijk goed tot uitstekend geregeld. Niet alle ziekte’s en afwijkingen los je daar mee op zaken als overgewicht en kans op hart en vaatziektes worden ook deels genetisch bepaald.
De rest is een keuze, of je rookt en drinkt is een keuze, of je elke dag naar de snackbar gaat of veganistisch eet is een keuze. Of je regelmatig beweegt of alleen voor de TV zit is een keuze. Of je je kindern inent of het er op waagt dat ze de dans ontspringen is een keuze. Allemaal keuze’s die een enorme invloed op de gezondheid hebben en die ook grotendeels het verschil tussen bepaalde groepen verklaren.
Doen alsof dat aan de Umwelt ligt is net zo’n fout uitganspunt als het niet inenten van je kinderen. Je kan er wel degelijk heel veel aan doen door de goede keuze te maken. Dat er te veel mensen te dik zijn komt omdat er te veel mensen de verkeerde keuze maken, in het overgrote deel van de gevallen zijn ze zich volledig bewust van die keuze maar aanvaarden ze gewoon de consequenties.
tsja, moeilijk punt. Ik denk dat het tot op een zeker punt “umwelt” is. Tot je maatschappij boven een bepaald punt van rijkdom uitkomt, en dan is die “umwelt” zo goed geworden, dat het aandeel eigen keuze de belangrijkste wordt.
En natuurlijk is kuddegedrag, gemakzucht en intellectuele luiheid er debet aan dat mensen niet die keuzes maken die optimaal zijn voor hun gezondheid. Maar dat blijft, zeker in de westerse context, toch echt eigen keuze.
Ongezond voedsel is goedkoper, sneller, makkelijker verkrijgbaar, aantrekkelijker verpakt en verslavender. Bovendien wordt er veel meer reclame voor gemaakt.
@1: en @2: hebben gelijk dat het nog steeds een keuze is om gezond te eten, maar we hebben onze maatschappij wel zo ingericht dat mensen de hele dag worden verleid om foute keuzes te maken.
Je kunt wel blijven hameren op eigen keuze, maar feit is dat steeds meer mensen lijden aan overgewicht. Als je daar echt iets aan wilt doen, zul je de juiste keuze toch op een of andere manier aantrekkelijker moeten maken.
@3: Dat laatste is natuurlijk ook weer waar. Wat kun je nog verwachten van die eigen keuze als mensen continu door de reclame toegeschreeuwd worden meer en meer te consumeren.
Ik ben het helemaal eens met de auteur. Helaas zijn mensen er van overtuigd dat ze volledig de teugels zelf in handen hebben. We worden gevoed met rags to riches verhalen, zijn vurig over het individu en de persoonlijke vrijheid maar weigeren te erkennen dat vrije wil, indien uberhaupt aanwezig, een zeer beperkt element is in ons leven. Nietzches Ubermensch moet wederom opnieuw geinterepreteerd worden.
@1: “De rest is een keuze, of je rookt en drinkt is een keuze, of je elke dag naar de snackbar gaat of veganistisch eet is een keuze. Of je regelmatig beweegt of alleen voor de TV zit is een keuze. Of je je kindern inent of het er op waagt dat ze de dans ontspringen is een keuze.”
Dat is een mythe. Al deze “keuzes” worden in grote mate beïnvloed door de omgeving (ouders, school, vrienden, collega’s, werkgevers, wijk, winkels, media, inkomen, etc.). De laatste “keuze” laat zelfs zien dat er helemaal geen keuze is: Als kind ben je vrijwel volledig van je ouders afhankelijk of je ingeënt wordt of niet (als je geluk hebt speelt de overheid ook nog een rol). In vrij grote mate geldt dat ook voor vrijwel alle andere “keuzes” die je daarna maakt (al spelen de andere factoren een steeds grotere rol naarmate je ouder wordt). Het hele idee van de “eigen keuze” is een gouden lepel verhaal. Als je de juiste ouders en school hebt en een omgeving die de juiste “keuze” stimuleert, maak je inderdaad vrijwel altijd de gezonde “keuze”. Hoe meer daaraan mankeert hoe vaker je ongezond gaat “kiezen”.
Lees voor Umwelt Umfeld.
@1: In jouw eerste en laatste alinea zit een tegenspraak. Je maakt mij niet wijs dat in het westen binnen een generatie ons genenpakket zo drastisch vetmakend is geworden. In hoeverre iemand in staat is om -op het moment dat het er toe doet- een gezonde keuze te maken is, hierboven al genoeg aangeduid.
Er zal vast onderzoek naar gedaan zijn, maar in hoeverre zijn deze keuzes uberhaupt écht relevant? Ik vraag me wel eens af hoeveel procent van een leven “gezond leven” nou eigenlijk uitmaakt op de baseline die je genetisch hebt. Volgens mij is het nog altijd een zeer goede indicatie te kijken naar je ouders en grootouders als je wilt weten hoe oud je zelf gaat worden.
Uiteraard zit daar ook weet een stuk omgeving in, maar het is toch al de vraag in hoeverre die echt onafhankelijk van elkaar zijn.