Een einde aan de bezetting en de blokkade van Gaza zal Hamas verzwakken

OPINIE - De enige manier om aan de populariteit van Hamas een einde te maken, is door de gematigde krachten binnen de Palestijnse beweging tegemoet te komen.

Eind vorige maand zijn Israël en Hamas eindelijk een langdurig staakt-het-vuren overeen gekomen. In de oorlog die hier aan vooraf ging zijn meer dan 2.100 Palestijnen en 70 Israëli’s omgekomen bij zee- en luchtbombardementen, gevechten en raketbeschietingen. Volgens de Verenigde Naties was het overgrote deel van de slachtoffers burgers.

Tijdens deze oorlog hebben beide partijen zich schuldig gemaakt aan grootschalig geweld dat in strijd is met het internationaal recht. De raketten van Hamas, lukraak afgeschoten op Israël, zorgden voor angstige momenten voor miljoenen Israëli’s, en hebben in enkele gevallen geleid tot doden en gewonden. Grootschalige luchtbombardementen en beschietingen door Israël op de Gazastrook hebben tot de dood geleid van honderden vrouwen en kinderen – sommigen in hun slaap of spelend op het strand.

Het Israëlische leger legt de schuld voor de dood van burgers in Gaza bij Hamas. Het zegt dat Hamas zich verschuilt onder de bevolking en dat de oorlog snel zou zijn geëindigd als Hamas was gestopt met het afschieten van raketten. Het wijst op de extremistische ideologie van Hamas en het handvest, waarin wordt opgeroepen tot het veroveren van ‘geheel historisch Palestina’ (inclusief het huidige Israël) en het doden van Joden.

Dat de gewapende tak van Hamas terreur gebruikt – en heeft gebruikt – is duidelijk. Doelbewust raketten afschieten op Israëlische burgers is een oorlogsmisdaad. Dat hier relatief weinig slachtoffers bij zijn gevallen, is niet te wijten aan de terughoudendheid van Hamas, maar aan het succes van Israëlische beschermingsmaatregelen.

Meerdere keren is vastgesteld dat Hamas raketten afschoot vanuit bebouwd gebied. Verschillende verlaten VN-scholen dienden als opslag voor wapens, wat Hamas op een felle veroordeling door zowel de VN als door mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch kwam te staan.

In de afgelopen jaren hebben mensenrechtenorganisaties daarnaast veelvuldig gedocumenteerd hoe Hamas met de Gazaanse bevolking omgaat. Politieke tegenstanders worden gevangen gezet, vrouwen krijgen te maken met streng islamitische regels in de openbare ruimte, de doodstraf wordt veelvuldig toegepast bij vermoedelijke ‘collaborateurs met Israël’ en een kleine toplaag heeft zich de afgelopen jaren weten te verrijken terwijl Gaza in zijn geheel gebukt gaat onder grote armoede – een armoede die overigens een direct gevolg is van de blokkade door Israël en Egypte van het gebied.

Ondanks dit alles is de populariteit van Hamas in Gaza in de afgelopen weken flink gestegen. Dit wordt bevestigd door een recente opiniepeiling, eind augustus gehouden onder Palestijnen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever. Voor veel Israëli’s en hun steunbetuigers is dit een bevestiging van wat zij een ‘perverse’ Palestijnse cultuur noemen die de dood vereert en die getuigt van een intense en irrationele Israël- en Jodenhaat.

Voor veel Palestijnen is Hamas echter een nationale verzetsbeweging die niet anders wordt gezien dan de IRA door katholieke Noord-Ieren of het ANC door zwarte Zuid-Afrikanen. Naast de maatschappelijke rol die Hamas sinds het begin van haar bestaan vervult, speelt zij al vele jaren ook een politieke rol, zeker sinds de beweging in 2006 de Palestijnse parlementsverkiezingen wist te winnen. Hamas werd toentertijd als het alternatief gezien voor de corruptie en de door nepotisme geplaagde Fatah-partij van de huidige Palestijnse president Mahmoud Abbas.

Door haar ondemocratische optreden in de Gazastrook, waar zij sinds 2007 aan de macht is, nam de steun voor Hamas in de afgelopen jaren weliswaar gestaag af, maar deze trend is nu dus tot staan gebracht. Voor veel Palestijnen is het gewelddadige verzet van Hamas tegen Israël als bezetter meer dan legitiem, en heeft dit geweld aan steun gewonnen nu de (geweldloze) tactiek en diplomatie van de Palestijnse Autoriteit van de afgelopen jaren de Palestijnen als volk vrede noch een onafhankelijke Palestijnse staat heeft gebracht.

Is het immers niet zo dat in de ‘rustige’ en – voor Israël – relatief geweldloze jaren sinds ca. 2006, dat wil zeggen, na het einde van de tweede Intifada, de Israëlische nederzettingen alleen maar verder zijn uitgebreid?

De inwoners van Gaza, die al jaren gebukt gaan onder een verstikkende blokkade die de Gazaanse economie heeft doen instorten, snakken naar een uitweg uit hun erbarmelijke situatie, waarinj zij nog immer geconfronteerd worden met een de facto bezetting door Israël en waarbij het gebruik van geweld wordt gezien als middel om deze status quo te doorbreken.

Dit geweld zal echter door Israël – dat net zo goed onder druk staat van een deel van de eigen regering en van haar eigen bevolking – eerder met méér dan met minder geweld worden beantwoord. Geweld als ‘tactiek’ zal daarmee geen oplossing voor de Palestijnen in Gaza brengen, los van het morele verlies dat het gebruik van willekeurig en buitensporig geweld met zich meebrengt.

De Israëlische regering dient tegelijkertijd niet langer de gematigde krachten aan Palestijnse zijde, zowel binnen Fatah áls binnen delen van Hamas, te verzwakken door verder te bouwen in de nederzettingen in bezet Palestijns gebied en vredesonderhandelingen te torpederen.

De internationale gemeenschap moet op haar beurt diplomatieke en vreedzame Palestijnse initiatieven steunen.

Wil Israël voorkomen dat extremistische krachten aan Palestijnse zijde zullen groeien op de wanhoop en ontgoocheling van de Palestijnse bevolking dan is het van levensbelang – ook voor Israël zelf – om werk te maken van een serieus vredesproces en dient het een einde te maken aan de nederzettingenpolitiek, aan de blokkade van Gaza en aan de bezetting.

Alleen dat kan op den duur bijdragen aan het bereiken van rust en vrede in Israël en Palestina.

Rick Meulensteen is beleidsmedewerker bij Een Ander Joods Geluid.