COLUMN - Mijn tekst over racisme van vorige week was even onderweg. Daardoor miste de film van Sunny Bergman in mijn stukje. Het was wel een aardige film, maar schokkend?
Sunny Bergman ging even bewijzen hoe racistisch wij zijn, door een blanke, een zwarte en iemand van gemengde afkomst op een dicht fietsslot te laten hakken. De blanke werd geholpen (‘fietssleuteltje kwijt zeker?’) maar de gekleurde mensen waren onmiddellijk fietsendieven in spe en politie-auto’s reden snel langs. Dat is het bewijs voor onze pigmentomanie!
Hoe simpel willen we het maken? Ik twijfel geen seconde aan de integriteit van Bergman of de montage, maar racisme is wel wat meer dan mensen die vervelend over anderen denken.
In de jaren zeventig werd de Gliphoeve in de Bijlmermeer ‘ons eerste ghetto’ genoemd door het Parool en wij schrokken wakker uit onze zelfgenoegzaamheid. De Bijlmer werd een stad voor ‘nikkers en flikkers’. Harde discriminatie bij Amsterdamse verhuurders? Opschudding.
Maar voor de Bijlmermeer gold een tijd géén verplichte woonduur om een woning te krijgen. Zo kwam elke immigrant of gediscrimineerde homo vanzelf in Zuid-Oost. Maar daarover bleef het stil. Kortom: mechanismes en akelige opvattingen doen haasje over.
Boeiend vind ik de reportages die Menno Bentveld maakt over ‘De Muur’. Hij was in Slowakije en stuitte daar op diverse muren die rommelige achterbuurten van Roma aan het zicht moesten onttrekken. Waarom is die muur daar? ‘Omdat wij geen kans krijgen,’ zeiden de Roma. ‘Omdat ze stenen gooien naar voorbij rijdende auto’s,’ zei de burgemeester. En Menno zag de Roma niet zelf verantwoordelijkheid nemen, maar ook het ontbreken van elk inlevingsvermogen en medegevoel bij omwonenden en autoriteiten. Is dat racisme?
Ik had het ook over een paar dingen niet. Het ging niet over Ferguson in de VS, waar een blanke politieman een ongewapende tiener neerknalde. Dat leidde tot rellen, die nog niet voorbij lijken te zijn. Ik schreef ook niet over Eric Garner, een grote zwarte man, die om minimale redenen werd gearresteerd en daarbij eigenlijk werd gewurgd. Op de filmpjes zie je hoe zijn keel wordt dichtgeknepen en hoor je hem ‘I can’t breathe’ roepen. Dat is de kreet bij de demonstraties, inmiddels.
Toch: zero tolerance heeft tot halvering van het aantal moorden geleid, zei Paul Scheffer in Buitenhof, dus er is ook een verklaring voor kort aangebonden politiemannen.
Zo kom ik op Martin Luther King, die een droom had, nu een halve eeuw geleden. De verhoudingen ontspanden door zijn speech. In 2009 moest Obama reageren op een radicale dominee, die hem had lesgegeven. Obama slaagde er in de kloof tussen radicaal zwart sentiment en de verontwaardigde blanken te dichten. In Buitenhof zei Scheffer: Obama is geen zwarte, maar een geslaagde zoon van een immigrant, dus voor de Afrogemeenschap een buitenstaander.
Volgens Paul Scheffer zijn de raciale spanningen in de VS terug en wordt er een nieuwe mars op Washington voorbereid. Een nieuwe dominee King is nog niet in beeld. Maar eigenlijk heeft Obama alle retorische kwaliteit voor het slaan van een brug tussen de rassen in huis. Alleen is hij natuurlijk aangeschoten wild en is het de vraag of de politiek hem de kans geeft die verzoenende rol te spelen.
Reacties (9)
Hodge podge van bij elkaar gegooide onderwerpen die geen van allen iets verklaren.
Obama als “nieuwe dominee King” is belachelijk. Dat is zoiets als Boris Johnson als de nieuwe Mandela. Of hooguit Warren Buffett als de nieuwe Marx.
(Ik pretendeer geen benul trouwens. Cornel West misschien? … )
Het is overigens Garner, zonder -d-.
@1: Gelukkig, ik dacht dat ik weer de enige was die geen touw aan het stuk kon vastknopen.
Het hele stuk van Tom van Doormaal is trouwens één aanschouwelijk illustratie van wat Sunny Bergman in haar film wilde aantonen, de gemakkelijke, blanke houding van “moi, racistisch”? Ja, Tom, tu quoque.
Wat ik nog wou toevoegen: dat voorbeeld van die fietsendieven werd niet getoond als voorbeeld van racisme, maar van “white privilege”. Ofwel: we gaan er bijna automatisch van uit dat een blanke zijn fietssleuteltje kwijt was, en bij een gekleurd iemand dat het een dief is.
White privilege merk je niet als blanke. Pas als je afwijkt merk je het. Zie bijvoorbeeld ook die Pakistaanse (?) jongen die in 1 jaar tijd 23 keer met zijn auto werd staande gehouden door de politie.
Ik heb dat in mijn hele leven misschien een keer of 5, 6 meegemaakt.
Wat wil je suggereren met de opmerking dat Michael Brown ongewapend was ? De feiten zijn beperkt, Michael Brown is door, de politieagent is gewond aan zijn gezicht, er is bloed van Michael Brown in de politieauto. En Michael Brown had sigaartjes gejat.
De getuigen zijn niet eenduidig in hun observaties en getuigenverklaringen zijn überhaupt onbetrouwbaar. Was het dan racisme omdat Brown zwart was? Of is het racisme om een agent die een anderskleurige doodschiet van racisme te betichten.
Daarnaast ging het niet om fietsendieven maar om rijwielboeven.
Buitengewoon boeiende reacties, dank daarvoor.
Het was dan ook een buitengewoon boeiend stukje dat van groot inzicht getuigt.
Meer graag.