Duopolie | Bankieren tussen de regels

COLUMN - In zijn Nieuwjaarstoespraak betoogt Chris Buijink dat er niet teveel nieuwe regels aan het bankwezen opgelegd moeten worden. Aangezien Buijink voorzitter is van de Nederlandse Vereniging voor Banken is dat geen al te verrassende boodschap. Maar het neemt niet weg dat Buijink een punt heeft: de gangbare gedachte is dat de financiële crisis is ontstaan door onvoldoende regelgeving, en dat de oplossing dus moet zijn om banken extra te reguleren. Maar meer regels betekenen niet hetzelfde als strengere of betere regels. Sterker nog, het kan net zo goed andersom zijn: meer regels betekenen juist slechtere regels.

Een mooi voorbeeld van financiële overregulering is de Dodd-Frank Act die naar aanleiding van de crisis is aangenomen in de Verenigde Staten en zo’n 848 pagina’s dik is. Ter vergelijking: de Glass-Steagall Act uit 1933 (voorganger van Dodd-Frank), beslaat 37 kantjes. En dan zijn we er nog niet: Dodd-Frank geeft alleen nog maar instructies voor het opstellen van regels, de echte regels moeten dan nog gemaakt worden. Een voorbeeld is de Volcker-regel, die stelt dat banken niet voor eigen rekening mogen handelen. Dodd-Frank behandelt de Volcker-regel in elf pagina’s, maar deze wordt in de praktijk een regel van 71 pagina’s, met 850 pagina’s aan introductietekst.

Met de hoeveelheid regels zit het wel snor in de Verenigde Staten, maar het is de vraag of meer ook echt beter is. Zo betoogt the Economist dat Dodd-Frank vooral voor advocaten een vetpot is, omdat meer regels zorgen voor meer juridische complexiteit. Ondertussen geldt dat hoe complexer een regel is, hoe makkelijker het is om deze op meerdere manieren te interpreteren. In het geval van de Volcker-regel uit Dodd-Frank wordt er bijvoorbeeld een uitzondering gemaakt voor hedging, maar hedging is in de praktijk moeilijk te onderscheiden van handel voor eigen rekening. Dit creëert ruimte voor eigen interpretatie door banken. De flinke stapel papier van Dodd-Frank ziet er misschien stoer uit, maar voegt in de praktijk weinig toe aan de financiële stabiliteit.

Terug naar Buijink en de vraag hoe de financiële regelgeving er in Nederland voor staat. Sinds de crisis zijn er voorstellen gekomen vanuit de Europese Commissie op het gebied van bail-in en een bankenunie, vanuit het Basel 3-committee over kapitaaleisen en in Nederland zelf hebben we de voorstellen van de Commissie Wijffels. Genoeg regels dus, maar tegelijkertijd ook regels die beter zouden zijn als ze minder complex en strenger zouden zijn. De kapitaaleisen uit Basel 3 vormen een mooi voorbeeld. Deze eisen voor het aandelenvermogen van banken kunnen ten minste eenvoudiger gemaakt worden door ze niet langer afhankelijk te maken van het risico van de bank. Dan kunnen de rekenmodellen worden geschrapt waarin risico’s behoorlijk arbitrair worden verdeeld: Duitse en Griekse obligaties hebben in het rekenmodel bijvoorbeeld hetzelfde risico, namelijk nul. Daarnaast kan het een stuk strenger: het deel van de kapitaaleis dat niet voor risico corrigeert zegt nu dat banken zich tenminste voor drie procent met aandelen moeten financieren, terwijl academici (en Duopolie) deze liever op twintig procent zetten.

De financiële sector is complex, en hierdoor lijken complexe regels voor de hand te liggen. Maar het tegenovergestelde is waar. Complexe regels leiden tot mogelijkheden voor manipulatie en zeggen niets over hoe streng de regels zijn. Een strenge kapitaaleis van Donald Duck-formaat garandeert de financiële stabiliteit beter dan een Oorlog en Vrede aan Dodd-Frank regelgeving.