Drugsdebat is een debat van doven

Gisteren werd er in de Tweede Kamer gedebatteerd over het Nederlandse drugsbeleid.Het was een bizar debat, constateert lezer Matthijs Pontier in dit verslag.

De punten die het kabinet wilde bespreken waren het invoeren van de wietpas, het stoppen met gedogen van cannabis met een THC-gehalte boven de 15% en het verwijderen van coffeeshops die binnen 350 meter omtrek van een school staan.

Boris van der Ham (D66), Tofik Dibi (GroenLinks), Lea Bouwmeester (PvdA) en Nine Kooiman (SP) leveren namens de oppositie fikse kritiek op deze plannen. De ochtend voor het drugsbeleid had De Pers een minister van justitie Opstelten met oorkleppen afgebeeld op de voorpagina met daarnaast de tekst ‘Ik luister lekker toch niet’. Uit het bijbehorende artikel bleek dat Opstelten niet willen luisteren naar kritiek en willens en wetens een debat voeren op basis van valse claims.

Achterdeur

De oppositie stelt vragen over het reguleren van ‘de achterdeur’ om de rol van de georganiseerde misdaad terug te dringen. Opstelten reageert afwijzend. Hij kondigt aan het experiment in Utrecht met wietclubs waar mensen zelf kunnen kweken aan te willen pakken. De Nederlandse regering moet zo weinig mogelijk met drugshandel te maken hebben. Ook niet als hiermee voorkomen wordt dat het in handen komt van criminelen.

Dibi spreekt Opstelten vrijwel direct aan op een valse claim. Volgens Opstelten is 80% van de Nederlandse wietteelt is bestemd voor het buitenland. Uit een ‘intern en vertrouwelijk’ rapport van het KLPD (de politie) blijkt echter wat heel anders. De export is van ‘bescheiden omvang’ en ‘het grootste deel van de productie is bestemd voor de binnenlandse markt’. De vragen van Dibi worden door Opstelten ontweken. Verder stelt Opstelten dat het reguleren van wietteelt uberhaupt niet mogelijk is wegens internationale verdragen. Van der Steur (VVD) steunt Opstelten hierin.

Boris van der Ham beweert dat ook dit een valse claim is. In andere landen zoals Spanje en de VS vinden al dergelijke experimenten plaats op basis van dezelfde verdragen. Boris van der Ham vraagt naar de eerdere versie van het rapport van het Asser Instituut. In 2005 heeft dit instituut in opdracht van minister Donner laten onderzoek of dit mogelijk is. De resultaten dat dit inderdaad mogelijk is zouden Donner niet hebben bevallen. Hij zou daarom een nieuwe onderzoeksaanvraag hebben ingediend waar uiteindelijk een negatief antwoord uit is gekomen. Opstelten weigert echter eerdere versies van dit rapport openbaar te maken.

Opstelten ontkent ook de onlangs uitgelekte onderzoeksresultaten van de Stichting Politie en Wetenschap waaruit blijkt dat hennepteelt veelal gebeurd door mensen van een jaar of 40 met een betaalde baan en een koopwoning om hun hoge uitgaven te compenseren. Hiermee lijkt hij de claim van de onderzoekers waar te maken dat veel Nederlandse kamerleden zich nauwelijks verdiepen in het onderwerp en daarmee de drugsproblematiek verergeren.

Dibi stelt deze landen ons als pionier zagen, en ons succesvolle gedoogbeleid na-apen. Nu verliezen we deze gidsrol, en wordt deze overgenomen door landen als Portugal. Daar is het drugsgebruik tien jaar geleden uit de criminaliteit gehaald en heeft dit tot zeer positieve resultaten heeft geleid. Drugsgebruik is afgenomen en probleemgebruik is gehalveerd.

Opstelten geeft aan dat hij juist complimentjes over het strengere beleid krijgt van de DEA, de Amerikaanse Drug Enforcement Agency die verantwoordelijk is voor het aanpakken van drugsgebruikers en -handelaars.

Opstelten laat verder weten dat blowen ‘gewoon slecht is’. Verder is hij niet erg duidelijk of hij nou ideologisch gedreven is of niet.

Wietpas

Minister Opstelten wil dat coffeeshops besloten clubs worden, alleen toegankelijk voor meerderjarige Nederlandse wietgebruikers. De verplichte wietpas moet drugstoeristen weren.

Nine Kooiman vreest dat er een waterbedeffect plaats zal vinden. De overlast wordt zo juist groter door meer illegale verkoop  op straat, vreest Kooiman.

Boris van der Ham haalt aan dat coffeeshops niet aan minderjarigen verkopen. Verder wijst hij Opstelten op het gevaar dat coffeeshops maar een beperkt aantal mensen als lid mogen hebben. Coffeeshops zijn er daardoor bij gebaat om grootverbruikers als klant te hebben. Die  leveren immers meer op. Hierdoor kan een situatie ontstaan waarin juist incidentele recreatieve gebruikers aangewezen zijn op straathandel.

Opstelten meent dat er geen illegale straathandel zal ontstaan en ontkent het bestaan van een waterbedeffect. Opstelten gaat ‘eerst spelen in het zuiden’. Daar zet hij tijdelijk 47 agenten in om problemen tegen te gaan.

Van der Ham en Dibi constateren verder dat het in bepaalde beroepsgroepen een probleem kan zijn als je cannabis gebruikt. Cannabis-gebruikers zullen zich niet willen registreren omdat ze daar problemen mee kunnen krijgen. Is Opstelten bereid te luisteren naar eventuele kritiek van het Colllege Bescherming Persoonsgegevens (CBP)?

Opstelten ontkent het probleem en zegt dat dat hun eigen verantwoordelijkheid is. Als gebruikers niet geregistreerd willen worden moeten ze maar geen lid worden. Wat Opstelten betreft kunnen er geen goede argumenten van het CBP over de privacy-problemen van de wietpas bestaan.

Lea Bouwmeester concludeert dat Opstelten zijn gesuggereerde houding van ‘Ik luister lekker toch niet’ in het artikel in De Pers meer dan waarmaakt.

THC

Opstelten wil cannabis met een THC-gehalte boven de 15% niet meer gedogen. Boris van der Ham stelt vragen over de haalbaarheid hiervan. Coffeeshops zijn hiertoe niet in staat en het is niet goed te meten. Percentages verschillen per plant en ook binnen een plant. Methodes om THC te meten zijn nog niet op de markt. Cannabis kan momenteel alleen naar het lab opgestuurd worden. En een coffeeshop kan dat niet omdat die geen opiumontheffing heeft als het boven de 15% komt..

Opstelten suggereert opnieuw dat je in coffeeshops menukaarten zou hebben met THC-waardes erop, ondanks eerdere kritiek dat dit onzin is en Opstelten hiermee aantoont niet te weten waar hij het over heeft.

Van der Steur vraagt of het stoppen van gedogen van cannabis met hoge THC-waardes moet leiden tot een hasjverbod. Opstelten zegt dat dit in de praktijk het gevolg zou kunnen zijn.

Schippers erkent dat er aanwijzingen zijn dat CBD een beschermende werking tegen negatieve gevolgen van THC zou kunnen hebben. In hasj zit relatief meer CBD en in (neder)wiet relatief meer THC.

Minister Schippers van volksgezondheid (VVD) denkt dat mensen minder zullen blowen als er minder THC in de cannabis zit. De oppositie vraagt zich af of gebruikers niet gewoon meer cannabis in hun jointje stoppen.

Politie capaciteit en financiële gevolgen

Nine Kooiman komt met een financieel argument. Coffeeshops betalen 400 miljoen belasting. Opstelten wil er niet op ingaan wat er gebeurt als de helft van de coffeeshops sluit. Kooiman suggereert dat dit de helft is: 200 miljoen. Met beperkt aantal leden en mensen die niet meer komen vanwege de privacy-aspecten van de wietpas zou dit nog wel eens minder kunnen zijn.

Opstelten ziet er niets in zijn plannen te laten doorrekenen. Nine Kooiman levert hier kritiek op en noemt Opstelten bang.

Lea Bouwmeester en Tofik Dibi stellen meerdere keren dat de politie door het opsporen van hennepteelt en het handhaven van de wietpas minder achter dieven en verkrachters aangezeten kan worden.

In Brabant gaan tijdelijk 47 extra agenten in het zuiden van het land ingezet worden voor het handhaven van de wietpas. Tofik Dibi laat weten dat deze politie juist in de grote steden hard nodig is. Lea Bouwmeester (PvdA) vraagt of Opstelten wil dat de politie wietpasjes en THC-waardes gaat controleren in plaats van boeven vangen. Cannabis in beslag nemen is juridisch ingewikkeld en zorgt voor bureaucratische rompslomp.

Opstelten antwoordt dat controle zonder bureaucratie plaats gaat vinden, maar kan niet concretiseren hoe hij dit wilt gaan waarmaken. ‘Er is genoeg politie en we schuiven wat.’ Agenten op de publieke tribune melden via kamer dat zij dit helemaal niet erbij kunnen en willen hebben.

Opstelten meent dat de politie ontlast kan worden door coffeeshops te sluiten. Tofik Dibi noemt Opstelten wereldvreemd. Van der Steur vindt het bespreken van politie-capaciteit niet relevant.

Scholen

Opstelten geeft aan alle coffeeshops binnen 350 meter van middelbare scholen en basisscholen te willen sluiten.

Boris van der Ham (D66) constateert terecht dat coffeeshops leeftijd goed handhaven. Opstelten erkent dit. Wat is dan het nut van deze maatregel? Het afstandscriterium bleek uit onderzoek in Rotterdam ook helemaal niet effectief te zijn. Boris van der Ham noemt voorbeelden van lokaal beleid in grote steden die wel effectief zijn. Is Opstelten bereid hier naar te kijken?

Opstelten gaat hier eigenlijk niet op in, maar begint een verhaal over oprukken van het zuiden naar het noorden en een duidelijke koers aangeven. Hij mompelt iets over dat er wel naar effecten gekeken kan worden, maar alleen zolang dit binnen zijn ‘duidelijke koers’ past.

Boris van der Ham constateert dat Opstelten bananen in zijn oren heeft. Het debat wat gevoerd wordt heeft inderdaad veel weg van <de bekende scene uit een aflevering van Bert & Ernie. Ernie (minister Opstelten) meent krokodillen weg te kunnen jagen met een banaan in zijn oor.  Bert (de oppositie) heeft zijn bedenkingen, maar Ernie hoort dit niet omdat hij een banaan in zijn oor heeft, en blijft het alleen maar daarover hebben.

Gezondheid en Verslavingszorg

Minister Schippers begint met een betoog dat we het in Nederland vrij goed doen met het gedoogbeleid. Er worden in Nederland relatief vrij weinig drugs gebruikt. Heroïnegebruik sterft uit. Dit hebben we volgens haar bereikt door goede verslavingszorg en goede drugsvoorlichting. Wel hebben we enkele ‘zwarte randjes’ in de vorm van jongeren die veel blowen en een toenemende GHB-problematiek in bepaalde gebieden.

Schippers erkent dat drugs verbieden drugs niet uit de samenleving verwijdert. Ook erkent ze dat relatief minder schadelijke drugs harder aangepakt worden dan schadelijkere drugs, zoals sigaretten en alcohol, omdat dit cultureel zo ontstaan is.

Boris van der Ham constateert dat de preventie van verslavingszorg onder druk staat en pleit voor meer nadruk op voorlichting en harm-reduction projecten, zoals Unity.

Lea Bouwmeester schets op basis van voorbeelden uit de praktijk hoe de eigen bijdrage voorkomt dat risico-gevallen gebruik maken van verslavingszorg die ze hard nodig hebben.

Conclusie

De kabinetspartijen CDA en VVD partijen zijn blij met de voorgestelde maatregelen. Het CDA wil zelfs nog verder gaan door alle coffeeshops te sluiten. Ook gedoogpartij PVV ondersteunt de voorgestelde maatregelen. Het ligt in de verwachting dat ook het SGP de maatregelen zal steunen.

Ard van der Steur (VVD) twittert dat het gedoogbeleid overeind blijft. In debat tegen Dibi leverde hij nog forse kritiek op gedoogbeleid. Jonk levert terechte kritiek dat van der Steur met besloten clubs met max 2000 leden veel verder gaat dan het verkiezingsprogramma (legitimatiesysteem)

D66, GroenLinks, de SP en de PvdA hebben het gevoel dat er niet naar ze geluisterd wordt. De SP stelt dat Opstelten zich laat leiden door emoties en logica uit de weg gaat. Alles zal naar het illegale circuit verdwijnen zoals het kabinet wilt. Dibi noemt de plannen ‘kierewiet’

Opstelten drukt ondertussen incidentele cannabis-gebruikers de criminaliteit in met een banaan in zijn oor. De problemen die dit veroorzaakt zouden deels door de zorg opgevangen kunnen worden. Schippers is nu juist echter hard bezig om deze mogelijkheden af te breken door middel van bezuinigingen op de Geestelijke Gezondheidszorg en het onder druk zetten van preventie in de verslavinszorg. Er wordt al gezegd dat dit kabinet harm-reduction vervangt door harm promotion.

Ondertussen wordt er druk gespeculeerd over een spoedige val van het kabinet. Een wijze oude man zei ooit: “Alleen bij de koffie heb je d’r wat an, speculaasies”. Recreatieve gebruikers die niet geregistreerd willen hebben staan dat ze coffeeshops bezoeken, maar liever ook geen zaken doen met criminelen lijken echter slechts te kunnen hopen op een val van het kabinet voor 3 april.