Dichter des Vaderlands V: Erik Menkveld

Het is weer Dichter des Vaderlands-verkiezing en omdat je stem dubbel telt als je hem motiveert geeft GeenCommentaar je graag voor elke dichter redenen mee. Wij houden er wel van als onze reaguurders wat meer invloed kunnen uitoefenen op democratische processen. En omdat het natuurlijk om de poëzie moet gaan, krijgen jullie ook elke dag een gedicht voorgeschoteld. Da’s handig, want op de verkiezingssite kan je alleen fragmenten lezen. Vandaag informatie over en poëzie van Erik Menkveld.

Erik Menkveld (1959) is waarschijnlijk de grote onbekende van het quintet dichters dat tegen elkaar ten strijde trekt om Dichter des Vaderlands te worden, hoewel hij daarop zelf zegt: “Mijn bundels hebben meerdere drukken gehaald. Ik heb prijzen gewonnen. Er zijn grote interviews met mij gemaakt. We moeten niet doen alsof ik net kom kijken.” Desalniettemin staat hij onderaan in de eerder aangehaalde steekproef van Bart FM Droog: een luizige 3780 hits slechts. Onder invloed van de verkiezing is het onderhand hard opgelopen, maar met de ruim 10.000 van nu komt hij niet van de laatste plaats af. Toch heeft Menkveld gelijk: voor zijn debuut De karpersimulator uit 1997 kreeg hij zowel de Van der Hoogtprijs als de C. Buddingh?-prijs en voor z’n tweede bundel Schapen nu! uit 2001 werd hij genomineerd voor de Hughes C. Pernathprijs en de J.C. Bloemprijs. Helaas gold dat niet toen in 2005 zijn derde bundel Prime time verscheen en met een forse dosis slechte wil zou je kunnen zeggen dat de dichterscarriere van Menkveld tot deze nominatie, met de gang van prijzen naar nominaties naar niets, een aflopende zaak was.

Dat zou echter zijn poëzie ernstig te kort doen. Menkveld is een dichter die vaardig bijzondere invalshoeken hanteert om tot gedichten te komen. Zo denkt hij in het eerste gedicht van zijn debuut onder andere na over het gevaar dat iemand liep in 1860 en in Schapen nu! komen onder andere diepvrieskisten en ijsstokjes tot leven. Zijn dichtbundels worden in het algemeen goed ontvangen, maar over z’n proza zijn wat meer twijfels.

Hoe Menkveld een eventueel Dichter des Vaderlandsschap gaat invullen is nog onduidelijk. Ook in zijn werk is geen thema te vinden dat vooruitwijst naar een maatschappelijke opvatting over zijn dichterschap, noch zijn plannen heel erg uitgesproken of concreet: “eenzame uitvaarten, masterclasses, meer aandacht voor poëzie in kranten en op radio en televisie. Een goed poëzietijdschrift op internet.” Echter, die eenzame uitvaarten worden vaak binnen steden al begeleid door stadsdichters en, hoewel soms wat incrowd of snobistisch, goede poëzielogs zijn er ook al. Wel zegt Menkveld dat het gelegenheidsgedicht een genre is die hem interesseert: “Het past wel bij mij – ik hou van compacte gedichten, strakke vormen.” Laten we dan zijn gedichten maar voor hem spreken. Hieronder volgt het gedicht Prime time uit de gelijknamige bundel.

Prime time

Openbaar aanklager heropent na jaren de zaak
tegen vermeende moordenaars met nieuw materiaal

Het aanhoudend warme weer, de mogelijke klimatologische
veranderingen. Duizelingwekkende luchtopnames

van Vietnam, de oprechte twijfels achteraf en spijtbetuiging
van een bommenwerperpiloot. Seismografische metingen,

olie- en gasboringen, militaire oefeningen met sonars
en scheepvaartverkeer: het lawaai onder water

^

Groots gladiatorentreffen bij neo-Romeinse nederzetting
Monsterlijke reus ontpopt zich als messias, wordt later

samen met ontsnapte gevangene voor homostel gehouden
in Texaans dorp. De tomaten. Dompel ze in kokend water.

Aan de karakteristieke zang is het individu te herkennen,
onderwatercanyons versterken geluid door weerkaatsing

^

Keurige jongen mijn broer: geen één tatoeage. Ik heb een draak.
Een van de best gedocumenteerde gevallen van Australië –

veel paniek veroorzaakt onder zeezoogdieren, prompt
op alle omliggende eilanden walvis- en dolfijnstrandingen

De biologen mogen gebruik maken van het wereldwijd
marinenetwerk van onderwatermicrofoons dat schepen

overal ter wereld aan hun motorgeluid kan herkennen.
In de atoomvrije bunkers is ook één enkele blauwe vinvis

ergens in de oceaan tienduizend kilometer verder
op onze beeldschermen te volgen zolang we willen.

(c) Erik Menkveld, 2005