De kloof tussen mooie woorden en lelijke daden

Wederom een gastbijdrage van Martin Broek. Het stuk is ook op zijn site te lezen.

“Elk wapen gemaakt, elk oorlogsschip dat van stapel liep, elke afgevuurde raket betekent uiteindelijk diefstal van hen die hongeren en zonder voedsel zitten en van hen die kou lijden en geen kleren hebben. Deze wereld van de wapens geeft niet alleen geld uit. Ze besteed ook het zweet van de arbeiders, het genie van wetenschappers en de hoop van de kinderen. Hoe dan ook, dit is geen manier van leven.” Dit zei de Amerikaanse president Eisenhower in 1953.

Het zijn woorden van de president die acht jaar later ook het Militair Industrieel Complex als grootste bedreiging van zijn tijd zou benoemen. De afgelopen weken werd duidelijk dat die woorden nog maar weinig praktische waarde hebben. De regering Obama stelde 11 februari voor Caïro weer een miljard euro militaire steun te geven. Opstand of geen opstand. Het militaire regime had zonder veel problemen zijn oude man terzijde geschoven en de greep op de samenleving – en economie – behouden. Goede vrienden die het goed doen geef je cadeaus.

Ook in Nederland worden veel mooie woorden gesproken als het om wapens gaat. Woorden die werden vastgelegd in wapenexportbeleid dat zegt rekening te houden met spanningen, mensenrechten en ontwikkeling. Wijlen Hans van Mierlo prikte hier in 1996 als minister van Buitenlandse Zaken prachtig doorheen. Woorden die ook een citaat waard zijn: “Het in absolute zin toepassen van de criteria [voor wapenexport] zou betekenen dat de Nederlandse defensie-industrie geen exportmogelijkheden meer heeft, terwijl de binnenlandse markt te klein is (…) Dan zou de Kamer moeten besluiten de defensie-industrie in Nederland te verbieden.”

En zo is het maar net. De wapenexporten zijn sinds de jaren negentig gestegen van 200 miljoen euro naar 900 miljoen in het eerste decennium van deze eeuw. Een groei van 450 procent. Menige industriesector zou er een feestje om vieren. Niet de wapenfabrikanten die blijven klagen dat ze het zo moeilijk hebben, omdat er zoveel regeltjes zijn  waaraan ze moeten voldoen.

De klanten voor de Nederlandse defensie-industrie bevinden zich over de hele wereld. Voor een belangrijk deel zijn het NAVO-landen; de Verenigde Staten, Duitsland en Griekenland voeren de lijst aan. Verder in de top-5 Indonesië en Marokko die in de periode 2000-2009 op vier en vijf staan. Ze kochten beide bootjes bij De Schelde, een vestiging van Damen in Vlissingen.

Heel vaak gaat er ook tweedehands leger materiaal van de overheid de grens over. Je zou denken dat Den Haag klanten uitkiest waar alles risico’s vermeden dat de wapens misbruikt worden. Toch gingen F-16 gevechtsvliegtuigen naar Jordanië. Het militaire regime in Egypte kocht hier zelfs duizend pantservoertuigen en productie apparatuur voor het vervaardigen van vizieren. Betrouwbare en belangrijke bondgenoten hebben ook in Nederland een streepje voor.

Wapenexportrichtlijnen of niet. Er is geen enkel land in de Maghreb dat geen wapens krijgt van Nederland. Zelfs Libië is sinds 2008 weer klant. Er zijn mooie woorden van Eisenhower. Er zijn militaire en economische belangen. Er zijn mooie markten. En er is flinke dosis pragmatisme. Misschien nog wel meer dan Van Mierlo kon voorzien.

Hier meer informatie over leveranties aan Egypte, Tunesië, Algerije, Jemen, Jordanië, Libië, en Marokko