Het Iron Dome: een schild tegen consequenties

In De Groene Amsterdammer schreef Margalith Kleijwegt een mooi stuk over hoe het is je als Jood in de diaspora te verhouden tot het geweld van de staat Israël en hoe die staat zich mede in jouw naam misdraagt. En het antisemitisme dat daarnaast nog immer aanwezig is. Ik kon me in veel vinden, tot ik halverwege op een zin stuitte die me bleef steken. Kleijwegt noemt het recente PvdA-GL-congres waar werd opgeroepen tot een wapenembargo tegen Israël, inclusief het stoppen van de export van onderdelen voor het Iron Dome-systeem. Daarover schrijft ze dat met “het Iron Dome, een raketafweersysteem, [...] onschuldige burgers worden beschermd”, met de ondertoon: hoe kun je daar nou tegen zijn? Een terechte vraag, als je het systeem uitsluitend bekijkt als een soort raketvangend humanitair schild. En inderdaad, het Iron Dome redt levens. Israëlische levens om precies te zijn. Maar die constatering, hoe feitelijk ook, is slechts de helft van het verhaal. Want dat Iron Dome beschermt niet alleen burgers. Het beschermt ook de mogelijkheid om een oorlog te voeren zonder echte politieke kosten. Geen slachtoffers aan eigen kant betekent geen straatprotesten, geen druk op de regering, geen verontwaardiging die verder reikt dan een boze tweet van een Europese minister die al met één been in het bedrijfsleven staat. Het Iron Dome haalt niet alleen raketten uit de lucht, het haalt ook urgentie en reflectie uit het Israëlische debat. En leidt daarmee uiteindelijk tot méér doden, niet in Israël, maar bij de ander. Het systeem verandert de oorlog namelijk van existentieel naar beheersbaar. En zodra oorlog beheersbaar is, wordt het beleid. Dat is de werkelijke functie van het Iron Dome in de handen van een agressor. Niet vrede brengen, maar oorlog reguleren, zodat die zo lang mogelijk kan doorgaan, in ieder geval zolang de schade maar eenzijdig blijft. Wat wordt onderschept is dus niet alleen een raket of granaat die een dak had kunnen raken, maar ook een politieke consequentie die een regering had kunnen treffen. En laat dat nu net de droom zijn van elke staat die zijn militaire macht wil behouden zonder dat de bevolking zich ermee bemoeit en het zelfs blijft steunen. En dan Nederland. Ooit een trots gidsland, tegenwoordig stamelend aan de zijlijn met de mensenrechten in de ene hand en exportvergunningen in de andere. We leveren geen wapens, natuurlijk niet, we leveren onderdelen. Sensoren. Chips. Metaal. Dingen waar je, zogenaamd, geen bom van kunt maken. Maar het zijn wél precies de componenten die het Iron Dome draaiende houden. Zodat Israël kan blijven doen wat het doet, zonder dat het te veel terugkrijgt en het ongemakkelijk wordt. Het is de moreel acceptabele vorm van meedoen: op een nette afstand, zonder bloed. Het Iron Dome mag dan technisch gezien een schild zijn, maar voor een genocidale bezetter wordt het al snel een vergunning om door te blijven slaan, zonder zelf geraakt te worden. En in die zin was de oproep op het PvdA-GL-congres geen roekeloze aanval op de veiligheid van onschuldige burgers, maar een poging om de comfortabele hypocrisie van het Nederlandse en Europese beleid bloot te leggen: dat het Iron Dome-systeem niet onschuldig is maar een wapen, dat wordt gebruikt de status quo te behouden, geleverd door onszelf.

Door: Foto: Plaatje gemaakt met ChatGPT
Foto: Plaatje gemaakt met ChatGPT

“Maar 2,7%”? Genocide is geen rekensom

, door

Er is een bepaald soort mens dat zich bij de koffieautomaat of in de reaguurderspanelen aan de onderkant van het internet buigt over de dood in Gaza alsof het om een spreadsheetprobleem gaat. Je kent het type: moreel zelfverzekerd, gewapend met een toetsenbord, en vastbesloten om het woord genocide af te serveren zolang de doden niet op industriële schaal worden geproduceerd.

“Het is geen genocide,” zeggen ze dan, “want er is ‘maar’ 2,7 procent van de bevolking omgekomen.” Alsof het pas écht genocide mag heten als de teller boven de 10, 50 of misschien liever nog 99 procent komt. Alles daaronder is blijkbaar gewoon een pittige militaire operatie met wat menselijke bijvangst.

Zo’n redenering is niet alleen moreel failliet, maar ook historisch blind. Het meet de vernietiging van een volk alsof het gaat om korting op een pak koekjes. Alsof het geen genocide mag heten zolang het percentage op papier ‘laag’ genoeg blijft. De werkelijkheid is dat genocide geen kwestie is van aantallen, maar van intentie. En die intentie druipt van elke puinberg in Gaza af.

Volgens het Verdrag inzake Genocide, dat ooit werd opgesteld om herhaling van de Holocaust te voorkomen, gaat het niet alleen om massamoord. Genocide betekent ook het opzettelijk toebrengen van lichamelijke of geestelijke schade, het vernietigen van leefomstandigheden. Je weet wel, precies datgene wat op dit moment doelbewust met Gaza wordt gedaan.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Ahmed Abu Hameeda on Unsplash

De oorlog die maar niet te winnen is: IDF vs. het spook van Hamas

, door

Het is inmiddels ruim negen maanden geleden dat de Israëlische krijgsmacht (IDF) zijn militaire operaties in Gaza intensiveerde met het uitgesproken doel: Hamas uitschakelen. En wat hebben we tot nu toe geleerd? Dat het misschien makkelijker is om een stad steen voor steen te vernietigen dan een idee uit te roeien. Gaza is grotendeels veranderd in een maanlandschap, maar het IDF weet het zeker: de overwinning is nabij. Alleen nog even dit ziekenhuis, die school, dat vluchtelingenkamp of dat waterpunt bombarderen.

Ondanks dat experts zeggen dat Hamas militair inmiddels eigenlijk niet meer bestaat trekt Israël nog steeds alles uit de kast om dat spook aan te vallen. Straaljagers, tanks, cyberoorlogsvoering, psychologische operaties, witte fosfor, de menukaart van een hypermoderne ‘democratie’ in ‘oorlog’. Maar Hamas? Bestaat nog steeds. Of beter gezegd: blijft altijd bestaan.

En daar begint het ongemakkelijke deel van het gesprek. Want als een van de best gefinancierde en best getrainde legers ter wereld er maanden over doet om een niet-statelijke actor met zeer beperkte middelen uit te schakelen, wie is er dan precies incompetent?

Misschien is het de beruchte asymmetrie van de oorlog: Hamas hoeft alleen maar te overleven om te winnen. Israël moet alles vernietigen om niet te verliezen. Spoiler: dat lukt dus niet. Je kunt een stad met bulldozers platwalsen, maar je krijgt die ene man met een raketbuis in een tunnel niet te pakken. En zelfs als je hem te pakken krijgt, staat er twee dagen later een andere in zijn plaats, met meer haat, minder scrupules en betere social media-skills.

Foto: Federico Scarionati on Unsplash

Power to the People? Hoe AI die droom ondermijnt

, door

“Power to the people!”: een veelgehoorde leus bij demonstraties, ik hoorde het de afgelopen periode onder andere bij de Rode Lijn-demonstraties. Het is ook een leus die al decennia relevant is, en om eerlijk te zijn schiet het nog niet heel erg op. In de basis is het is een pleidooi voor democratisering van kennis, middelen en macht en lang werd door velen geroepen dat technologie dit zou brengen, het zou de grote gelijkmaker zijn. Het internet democratiseerde informatie. Sociale media gaven een stem aan wie geen podium had. De smartphone veranderde iedereen in een journalist, een activist, of iemand met, op zijn minst een beetje, invloed.

Maar de geschiedenis laat zich niet zo makkelijk temmen. Elke uitvinding die de massa belooft te bevrijden, blijkt op termijn ook een nieuw soort concentratie van macht te faciliteren. En zo staan we nu, met kunstmatige intelligentie, weer op een kruispunt. De meeste mensen kijken naar ChatGPT of Midjourney en zien een handig speeltje, een efficiëntiebooster of op zijn meest een bedreiging voor hun baan. Of aan de andere kant van het spectrum, kunstmatig intelligente robots die de mensheid zullen vernietigen. Maar niet iedereen stelt de vraag wat het betekent dat AI straks niet collectief bestuurd wordt, maar in handen komt van een relatief kleine groep mensen, soms letterlijk een enkeling.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Ahmed Abu Hameeda on Unsplash

Israël gebruikt Joden als mondiaal menselijk schild

, door

Er zijn weinig staten die zich zó effectief hebben ingegraven in het morele krediet van een menselijke tragedie – de herinnering aan de Holocaust  – als Israël. De Israëlische regering, die zichzelf nadrukkelijk de Joodse staat noemt, bedient zich inmiddels van een strategie van morele chantage: elke kritiek op het land wordt routinematig herschikt tot een aanval op “de Joden” als geheel. Het is een retorische truc die tegelijk doorzichtig en bijzonder effectief is.

Want laten we wel wezen: wie in de politiek durft er nog iets te zeggen als het verwijt “antisemitisme” als een zwaard van Damocles boven ieder debat hangt? Wanneer elk protest tegen een bezetting, tegen kolonisten, tegen de machtsstructuur, automatisch wordt omgebogen tot een verdenking van Jodenhaat, dan verandert het publieke debat in een mijnenveld. En dat is precies de bedoeling.

In deze opzet, en ja, ik noem het met opzet een opzet, fungeert de wereldwijde Joodse gemeenschap als een menselijk schild. Maar niet in de letterlijke betekenis waarin kinderen voor tanks worden gezet. Hier gaat het juist om het welbevinden, de veiligheid, de collectieve waardigheid van Joden overal ter wereld, die permanent als morele afweer worden ingezet. Kritiek op Israël? Dan speel je met vuur, dan riskeer je hun lichamelijk, psychisch en maatschappelijk welzijn. Het is een pervers soort immunisering.

Foto: Julia Craice on Unsplash

We hebben geen migratieprobleem, maar een democratieprobleem

, door

De gemeente Coevorden heeft deze week besloten om veertien minderjarige asielmeisjes toch niet op te vangen. Aanvankelijk zou er een kleinschalige opvanglocatie komen in de wijk Tuindorp. De plannen waren rond, de logistiek geregeld. Maar na enkele protesten en uiteindelijk een brandstichting werd de opvang geschrapt. Het officiële argument: de veiligheid kon niet langer gegarandeerd worden. In de praktijk betekent dit dat een kleine groep luidruchtige tegenstanders met intimidatie en geweld een democratische keuze heeft gefrustreerd.

Het laat pijnlijk zien hoe gemakkelijk wij collectief wegkijken. Hoe ons zelfbeeld van een beschaafd land niet bestand blijkt tegen wat rumoer en wat dreiging. In plaats van ons af te vragen hoe we minderjarigevluchtelingen op een humane manier kunnen helpen, voeren we vooral het gesprek over “draagvlak”, “onrust” en “onveiligheid”. Maar waar komt dat gevaar nu werkelijk vandaan? Niet van veertien meisjes die zonder ouders naar Nederland zijn gevlucht, maar van buurtgenoten die het normaal vinden een opvanglocatie te vernielen en brand te stichten, en daarmee feitelijk de onrust veroorzaken die ze zelf zeggen te willen ‘voorkomen’.

Toch wordt het narratief steevast omgedraaid. Het probleem is zogenaamd migratie. De asielzoekers zijn de veroorzakers van chaos, overlast, verdeeldheid. De realiteit is veel simpeler: het probleem is een groeiend onvermogen tot medemenselijkheid, tot het zien van een ander als een volwaardig mens. Asielkinderen worden gereduceerd tot een abstract gevaar of een administratief probleem. Hun kwetsbaarheid en hun hoop verdwijnen achter retoriek over “onze eigen mensen”.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Bron: eigen foto Karin van der Stoop

Gezellig gelukkig

, door

COLUMN - Ik ben dol op de markt. Elke dinsdag fiets ik naar Kraaiennest  voor een portie kibbeling en een bakje aardbeien. Die koop ik altijd bij dezelfde kraam. Er staat ook altijd een dame met kant en band en aanverwanten, waar ik altijd graag een stief kwartietje kom neuzen, want ik ben nogal een hobbyist. In Amsterdam Zuidoost is er van maandag t/m zaterdag altijd wel ergens markt, maar ik ben redelijk honkvast. Kraaiennest is nou eenmaal dichtbij en dinsdag  is een goeie dag om boodschappen te doen, en je weet wat je hebt en niet wat je krijgt, ja toch niet dan.

Maar gister maakte ik een uitstapje naar Reigersbos. En zowaar, allemaal andere kramen! Ik wist wel dat je de lekkerste Stolwijker-kaas alleen daar kan kopen, ik woon hier tenslotte al dik 20 jaar en heb me altijd verbaasd dat die kraam alleen op woensdag in Reigersbos opduikt – geen idee waarom die de andere markten nooit aandoet. Maar er stond ook een andere visboer, met allemaal mannelijke verkopers, en dat was ff een openbaring zeg. Want de dames bij Kraaiennest zijn allemaal hartstikke zakelijk, maar deze mannen waren heerlijk joviaal. Ook bij de kaasboer trouwens, met z’n plakkie om te proeven. En de bloemenboer die me verleidde tot de aankoop van 2 bossen rozen voor vijf euro, moet je eigenlijk niet doen hè Ka, de giftige bloemenbusiness is niet duurzaam…maar ja, charmante man met een mooie stem en die eurootjes had ik toch al in mijn hand, en mooi dat ik van die rozen droogbloemen én potpourri kan maken. Je bent een hobbyist of je bent het niet, niewaar,

Foto: Paul Theodor Oja, via Pexels.com.

Morele spanningen bij familieparticipatie in verpleeghuis

, door

De participatie van familie in de zorg voor hun naaste met dementie in het verpleeghuis kan tot morele spanningen en onzekerheden leiden. Zorgethicus Nina Hovenga laat zien welke dat zijn en wijst op het belang van voortdurende dialoog hierover.

De zorg voor mensen met dementie staat onder druk door vergrijzing, budgetkortingen en personeelstekorten. Beleidsmakers stimuleren daarom de participatie van informele zorgverleners, zoals mantelzorgers (familie en andere naasten) thuis en in het verpleeghuis. Deze betrokkenheid kan de druk op zorgprofessionals verlichten en heeft vaak een positieve impact op het welzijn van mensen met dementie de familie zelf (Preshaw et al., 2016; Omori et al., 2019).

Tegelijkertijd brengt deze beleidsontwikkeling morele spanningen en onzekerheden met zich mee voor alle betrokkenen. Zo kan de toegenomen druk op familie om meer zorg te verlenen leiden tot overbelasting en schuldgevoelens als zij niet aan deze verwachtingen kunnen voldoen. Ook is familie vaak onzeker over wat zij mogen verwachten van zorgprofessionals en wat er precies van hen verwacht wordt (Hovenga et al., 2024).

De spanning tussen wat wenselijk is en praktisch haalbaar, kan morele stress veroorzaken

Mensen met dementie kunnen zich daarnaast afvragen of ze het prettig vinden dat hun naaste extra zorg op zich neemt, omdat dit hen in de relatie kwetsbaarder kan maken (Schermer, 2004). Voor zorgprofessionals geldt dat zij steeds vaker worstelen met de vraag welke taken zij nog kunnen uitvoeren gezien het toenemende personeelstekort en welke taken zij van familie mogen verwachten.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Bron: Pixabay.com

Paarse-Krokodillenland

, door

COLUMN - Ik kan hier denk ik wel duizend blogs over schrijven. Deze keer gaat het over formulieren die wij als artsen/ praktijkondersteuners in moeten vullen van de verzekering voor medicatie voor onder andere de behandeling van diabetes.

Er waren sinds de vorige nieuwe richtlijn van diabetes, nu een jaar of vijf geleden, twee formulieren die we voor twee medicijngroepen moesten invullen voordat de apotheek deze kon leveren aan de patiënt. Betuttelend, alsof wij niet na zouden denken dan wel de richtlijn zouden volgen als we medicatie voorschrijven aan patiënten. Je vult dan vragen in of de patiënt diabetes heeft en of de eerdere stappen uit de richtlijn al genomen zijn, vult de patiëntgegevens in en de arts moet een handtekening zetten. Deze gaat dan naar de apotheek, en vervolgens kan de patiënt de medicatie krijgen.

Dit geldt onder andere voor medicatie zoals de GLP-1, uit die groep kent iedereen het bekendste voorbeeld wel: Ozempic. Het stoort me dat er niet wordt gewerkt wordt vanuit vertrouwen en dat de zorgverzekeraar op onze stoel gaat zitten. Ze zullen dit bij laag en hoog ontkennen. Prima, ga je gang.

Inmiddels is er wel verbetering; voorheen was er voor een andere groep medicatie ook een formulier die we moesten invullen, dat is inmiddels vervallen. Moeten we nu blij zijn? Waar er één formulier verdwijnt, komen er drie voor in de plaats, is mijn gevoel. Het driekoppige monster wat nooit weggaat.

Er zullen vast redenen zijn waarom dit allemaal nodig is en de zogenoemde “gezondheidseconomen” zullen daar prachtige uitleg voor hebben waar ze alle zendtijd voor krijgen. Ja, dat beroep staat tussen haakjes voor mij want ik erken hun beroep niet. Zorg gaat om de connectie tussen mensen, is een basisrecht, en zou te allen tijde vergoed moeten worden, wat de patiënt ook nodig heeft (in die relatie met de zorgverlener, waarbij er gezamenlijk beslissingen worden gemaakt). Dat is het enige wat telt. Controversiële mening? Ik vind van niet.

Foto: NLportaal.NL (cc)

Medicijntekorten

, door

COLUMN - Ze heeft pas een paar jaar diabetes, maar de waardes blijven niet goed. Ze doet zo hard haar best, houdt zich aan de eetvoorschriften en probeert zoveel mogelijk te bewegen. Ik haal haar bloeduitslagen binnen en zie dat het niet goed is, de waardes zijn weer hoger dan voorheen. Ze heeft al twee soorten medicatie voor de diabetes.

Ik roep haar binnen vanuit de wachtkamer en zie al gelijk aan haar gezicht dat het niet goed gaat. Ik vraag haar hoe het gaat en er is even een pauze, en een zucht. Ze vertelt emotioneel dat ze de bloeduitslagen via het patiëntportaal had gezien, en zo teleurgesteld was. Nu was er wel een goede verklaring voor; ze had met sporten een blessure opgelopen een maand geleden en er was een familielid overleden. Haar normale sportschema lukte niet, en er was genoeg stress bijgekomen van de rouw om het overlijden van een dierbare. Gezond eten was er daardoor ook deels bij ingeschoten. Ik gaf haar een tissue en typte de redenen voor de hogere suikers in haar dossier.

Ik gaf aan dat ik het heel vervelend voor haar vond dat het zo was gelopen, en condoleerde haar met het verlies. Ik zei dat ik snapte dat haar hoofd er in deze situatie niet naar stond om op de leefstijl te letten. Dat is het leven. Er gebeuren soms dingen waar je geen invloed op hebt. Ik vertelde haar dat ik de waardes wel dusdanig hoog vond dat ik wat medicatie wilde toevoegen. Ik vroeg haar of ze Ozempic kende, ze knikte van ja. Ik zei dat ik dat helaas niet kon voorschrijven omdat dat niet leverbaar is. Zoveel mensen (vaak zonder diabetes) kopen dat middel, en daardoor kan ik het niet voorschrijven aan mijn patiënten. Wat ik wel kon doen is een alternatief geven, iets uit dezelfde groep medicatie maar dan in pilvorm. Helaas werkt dat iets minder sterk, maar mogelijk geeft dat toch voldoende effect om de suiker wat te laten zakken. Ze lachte weer een beetje, bedankte mij voor het meedenken in haar situatie.

Volgende