Wie zou wat moeten weten van energie?

Gisteren verscheen op Sargasso de bijdrage Lachen: kernenergie om onafhankelijk te worden van de Russen. Het artikel bevat twee elementen. Ten eerste wil het aantonen waarom kernenergie niet het goede antwoord is op de vraag: 'Hoe worden wij minder afhankelijke van Rusland voor onze energie?' Ten tweede probeert de auteur, Jan Paul van Soest, antwoord te geven op de vraag 'Wat zouden politici eigenlijk van energie moeten weten om tot weloverwogen besluiten te komen?' Nu wil ik voornamelijk op het eerste punt ingaan. Waarom is het belachelijk voor kernenergie te kiezen om minder afhankelijk te worden van Rusland? Nederland importeert slechts 6% van haar gas uit Rusland. Dat tikt niet aan. Het uranium wat nodig zou zijn voor kerncentrales zal vermoedelijk ook uit Rusland komen, omdat dit land ook een van de grotere producenten daarvan is, of anders uit diens ‘satellietstaat’, Kazachstan. Lood om oud ijzer dus. De afhankelijkheid van Nederland van Rusland zit hem voornamelijk in de geïmporteerde olie, al valt voor mij zo-even niet te achterhalen hoeveel dat precies is. Voor de hele EU geldt dat 33% van de olie uit Rusland komt. Daarnaast wordt het gas in Nederland volgens van Soest niet gebruikt voor de opwekking van elektriciteit, maar voornamelijk voor warmte. Twee verschillende dingen dus.

Door: Foto: Thawt Hawthje (cc)
Foto: IAEA Imagebank (cc)

Lachen: kernenergie om onafhankelijk te worden van de Russen

, door

ACHTERGROND - Met de kortstondige terugkeer van de zomer komt ook de komkommertijd in de herkansing. CDA-voorman Sybrand van Haersma Buma gaf een komkommerboodschap af met zijn voorstel voor kernenergie, om ons zo onafhankelijker van Rusland te maken. ‘We moeten weer durven te praten over kernenergie en het vernieuwen van reactoren en Borssele bijvoorbeeld,’ zei Buma in Nieuwsuur.

Het is niet mijn gewoonte aan elk proefballonnetje van een politicus een column te wijden. Noch om me over typische partijpolitieke standpunten uit te spreken. De reden nu toch op Buma’s hersenschim in te gaan is dat het een mooie gelegenheid is een meer fundamentele vraag te stellen: wat zouden politici in het algemeen van energie moeten weten om tot weloverwogen besluiten te kunnen komen?

Energie-afhankelijkheid (van Rusland) is een belangrijk thema dat een serieus politiek debat vergt. Enige materiekennis helpt dan wel. Maar in mijn augustus-column was ik er al bang voor: ‘een logisch en verstandig antwoord [op de vraag naar energie-afhankelijkheid van Rusland] zal niet worden gegeven.’ Ik was dus voorbereid op het ergste. Toch kwam antwoord ‘kernenergie!’ nog als een schok: van alle denkbare onlogische en onverstandige antwoorden was Buma’s antwoord wel de meest onlogische en meest onverstandige.

Waarom?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: FaceMePLS (cc)

Anti-statiegeldlobby biedt Lidl en Aldi compensatie bij afschaffen statiegeld

, door

ACHTERGROND - Het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL), de brancheorganisatie van supermarkten, en grote frisdrankfabrikanten strijden al jaren voor het afschaffen van het statiegeldsysteem voor petflessen. Maar tot dusverre weigerden supermarktketens als Aldi en Lidl zich bij deze lobby aan te sluiten.

Vorige week meldde P+ echter dat nu ook Aldi en Lidl, dankzij druk van het CBL en Coca Cola, overstag zouden zijn gegaan en eveneens voor afschaffing van het statiegeldsysteem zijn.

Opmerkelijk: volgens P+ worden Aldi en Lidl financieel gecompenseerd voor het verlies dat ze door de afschaffing van het ‘dure’ statiegeldsysteem zouden leiden. (Lees hier meer over de primeur van P+.)

Deze omslag is dus op zijn zachtst gezegd opmerkelijk, want in 2012 gaf Aldi in een interview met Trouw (bron: Levensmiddelenkrant) aan door te willen met het statiegeldsysteem. Volgens Aldi was het systeem kostendekkend.

Eerder dit jaar gaf ook Lidl in een interview met Trouw aan dat het afschaffen van statiegeld juist contraproductief is. Door het statiegeld loopt de hoeveelheid hergebruikte polyethyleentereftalaat (PET) in nieuw verkochte flessen bij Lidl op van 30% in 2010 naar 60% in 2014. Marlijn Somhorst, verantwoordelijk voor het duurzaamheidsprogramma bij Lidl in Nederland, zegt zelfs (bron: Distrifood):

we willen graag naar flessen van honderd procent hergebruikt materiaal. Om daar te komen, hebben we de door de klant gebruikte flessen hard nodig, en ons recyclingsysteem is daarbij een prachtig instrument.

Ga je mengen met andere verpakkingen, zoals in de oranje container gebeurt, dan raakt de kunststofstroom steeds verder vervuild totdat je er alleen nog fleeces en bermpaaltjes van kunt maken. Dan ben je aan het downgraden. Voor de frisdrankflessen heb je dan nieuwe PET nodig. In ons systeem maken we van gebruikte flessen nieuwe flessen. Het afval wordt grondstof dat zijn kwaliteit en waarde behoudt

Foto: Thawt Hawthje (cc)

Er is maar één alternatief voor Russisch gas

, door

ACHTERGROND - Wind- en zonne-energie zijn dat (voorlopig) zeker niet, stelt Jan Willem van de Groep, programmaregisseur bij het energietransitieprogramma Energiesprong, in reactie op deze eerdere bijdrage van Krispijn Beek.

De Europese energieafhankelijkheid van Rusland en andere onberekenbare regimes heeft de afgelopen weken de roep om duurzame energieopwekking aangewakkerd. Duurzame energie wekken we op dit moment vooral op met waterkracht, zonnepanelen en windmolens. Deze vormen van opwekking gaan echter over energie in de vorm van elektriciteit. Voor warmte-energie zijn we echter nog steeds aangewezen op gas.

Het door elkaar halen van warmte- en elektrische energie is verwarrend en draagt weinig bij aan de echte oplossing voor onze energieafhankelijkheid. De warmtevraag vervang je namelijk niet zomaar even met duurzaam opgewekte elektriciteit. Daarvoor is op dit moment maar één alternatief: besparing, en fors ook.

De verklaring is vrij simpel uit te leggen als je naar het energieverbruik van een gemiddelde Nederlandse woning kijkt. Die woning verbruikt 1700 m3 gas, welke worden omgezet in warmte, en 3500 kWh aan stroom voor apparatuur. Die 1700 m3 gas kan ook worden uitgedrukt in dezelfde energie-eenheid als elektriciteit. Dan hebben we het over 17.000 kWh energie.

U ziet het waarschijnlijk al; voor warmte is vijf keer zoveel energie nodig als voor elektriciteit. Voor oudere woningen kan dat zo maar oplopen naar zeven tot tien keer het elektriciteitsverbruik. Zonder forse besparing is de energievraag in de vorm van warmte niet te elektrificeren. Alleen al voor de energievraag van onze huizen en gebouwen zouden dan 110 windmolens van 2 MW per Nederlandse gemeente nodig zijn.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Lapland, foto nl.wikipedia.org

Gold rush in Lapland

, door

ELDERS - De mijnbouw in het hoge noorden groeit en bloeit met steun van Scandinavische regeringen, ten koste van natuur en cultuur.

De exploitatie van bodemschatten in Noord Europa breidt zich uit. Na de oliewinning in de Noordelijke IJszee ontdekken Engelse, Australische en Canadese mijnbouwbedrijven de rijkdom van de aarde in Lapland, een gebied bij de poolcirkel dat delen van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland bestrijkt . Tot nu toe zijn er dit jaar 349 projecten aangemeld, volgens de Guardian, waarvan 243 in Finland. Een van de laatste gebieden in Europa met ongerepte natuur dreigt hierdoor verwoest te worden. Datzelfde lot wacht de cultuur van de Samen, een nomadenvolk dat leeft van rendieren en visserij. En van het toerisme, dat ook weinig baat heeft bij industrialisatie van het gebied.

Het Arctische gebied zou meer dan een vijfde van de onontdekte olie- en gasvoorraad herbergen alsmede een groot aantal waardevolle zeldzame mineralen, kolen, uranium, goud, diamant, zink, platina, nikkel en ijzererts. Het ontginnen van al die kostbare schatten wordt steeds aantrekkelijker door de klimaatverandering die deze gebieden beter toegankelijk heeft gemaakt. Een pijnlijke constatering: meer kolen en olie exploiteren bevordert de opwarming van de aarde, met als gevolg dat er meer van die grondstoffen aan de aarde kunnen worden onttrokken in gebieden die voorheen vanwege het ijs met rust werden gelaten.

Foto: Günter Hentschel (cc)

Angst… dat de Duitse Energiewende zal slagen

, door

Het Instituut of Energy Research (IER) stelt dat angst een belangrijke drijfveer is voor de Duitse ‘Energiewende’. Een energietransitie die, zo wordt verder beweerd, gedoemd is te falen in het reduceren van CO2-emissies indien geen gebruik zal worden gemaakt van kernenergie en schaliegas. Craig Morris stelt echter dat het erop lijkt dat sommige critici zelf bang zijn; bang dat de Duitsers hun energietransitie voor elkaar krijgen zonder inzet van schaliegas of kernenergie.

Het IER schrijft in zijn commentaar Germany’s Angst Over Hydraulic Fracturing and Emissions Targets:

[…] if Germany does insist on meeting its own CO2 goals, banning hydraulic fracturing would close the country off to a source of relatively low-emission energy and make meeting its stated targets more difficult.

Er valt niks weinig af te dingen op die zin, maar veel meer op stellingen elders – te beginnen met de titel.

Beschuldigingen van Duitse angst ploppen op zoals in het spel Whack-A-Mole. Ze zijn gemakkelijk te weerleggen, zeker als we rekening houden met de reactie van andere landen op nucleaire incidenten.

Zorgen over de risico’s van kernenergie speelden een hoofdrol in het Duitse debat na het ongeluk in Tsjernobyl in 1986, toen Duitse ambtenaren het publiek waarschuwden voor de risico’s. In reactie daarop implementeerde Duitsland haar eerste uitfasering van kernenergie – zestien jaar later, in 2002. De regering die de uitfasering implementeerde trad aan in 1998 en besteedde vier jaar aan het plannen en uitonderhandelen van de details van de uitfasering met experts en eigenaren van kerncentrales. Zo’n tijdsplanning klinkt eerder als professioneel, dan als paniekvoetbal.

Foto: Tõnu Mauring (cc)

Verschillende wegen naar nul op de meter

, door

ACHTERGROND - Vanuit verschillende hoeken werken energie- en bouwbedrijven de laatste jaren aan het realiseren van energiebesparing in de bebouwde omgeving. De initiatieven en nieuwe bedrijven vliegen je om de oren.

In grote lijnen vallen deze initiatieven uiteen in drie categorieën: de eerste categorie focust op het traditionele idee dat inzicht in het energielabel van de woning en het verbruik aanzet tot gedrags- of bouwkundige veranderingen en zodoende tot energiebesparing leidt.

De tweede groep initiatieven focust op directere lijnen met de bronnen die hun duurzame energie opwekken. De derde categorie concentreert zich op de energierekening als financieringsbron voor het realiseren van verdere, structurele energiebesparing.

Groep 1: Energielabel leidt tot energiebesparing

Tot deze groep reken ik het programma Meer Met Minder en voorlichtingsorganisatie MilieuCentraal. Op basis van inzicht in het energielabel of berekeningen op basis van kengetallen rekenen ze je voor wat je kunt besparen door een maatregel te treffen. Wanneer ik de testjes of vragenlijsten van dit soort sites invul, word ik meestal wat droef. Op basis van onze woning en gezinssituatie overschatten ze ons energieverbruik schromelijk en de berekeningen van mogelijke besparingen kloppen dus ook zelden. Met als dieptepunt de site die me aanraadde een zonneboiler te installeren, terwijl ik bij woningkenmerken in had gevuld dat we een zonneboiler hebben…

Groep 2: Directere lijnen met energiebronnen

Vorige Volgende