Nooit zal het wonder van de taalmachine die mens heet bezongen zijn. Wat wij allemaal niet weten en kunnen! Een verschil maken tussen de volgende zinnen bijvoorbeeld: Dit is de man die de vrouw die wilde aanvallen weggejaagd had. Dit is de man die de vrouw die wilde aanvallen mij weggejaagd had. Als jij ook een Nederlandsetaalmachine bent, en dat ben je, anders zou je dit niet lezen, dan voel je meteen aan dat de eerste zin grammaticaal juist is, maar de tweede niet. Waarom? De tweede zin kan zelfs betekenis hebben. Zoals de eerste een andere vorm is van de zin: De vrouw die wilde aanvallen had de man weggejaagd. zo zou de tweede ongeveer kunnen betekenen: De vrouw die de man wilde aanvallen had mij weggejaagd. Materie Zoals uit de eerste zin de man naar voren is gehaald als lijdend voorwerp van wegjagen, zo zou het in de tweede naar voren zijn gehaald als lijdend voorwerp van aanvallen. Waarom kan dat tweede niet? En vooral: hoe weten wij dat die tweede zin niet kan? Nooit heeft iemand ons de reden verklaard – tenzij we behalve taalmachines ook docenten syntaxis zijn. Ook heeft niemand ons ooit op zo’n zin gewezen en gezegd: dat kun je dus niet zeggen, je kunt een zinsdeel zoals man wel naar voren halen als het lijdend voorwerp is van de hoofdzin, maar niet als het lijdend voorwerp is van een bijzin van het onderwerp. Als je niet diep in de materie zit, moet je de vorige zin misschien wel twee keer overlezen. Maar je voelt wat daar is uitgedrukt wel aan – je weet immers dat die zin niet goed is, ook al kun je niet uitdrukken hoe dat zit. Verbouwd Er is een oud, leuk boek over taalkunde dat Je weet niet wat je weet heet: we weten kennelijk dingen over de grammatica waarvan we niet eens weten dat we ze weten. Weet de chatbot die dingen ook? Daarover gaat een interessant artikel van de Utrechtse taalkundigen Iris Mulders en Eddy Ruys in het nieuwe Nederlandse taalkundige tijdschrift Nota Bene. Chatbots leren taal alleen maar op basis van voorbeelden. Heel veel voorbeelden, weliswaar, maar ook chatbots wordt er vermoedelijk nooit op gewezen dat de tweede hierboven genoemde zin weliswaar een logische structuur heeft, maar toch ongrammaticaal is. In hun artikel laten Mulders en Ruys zien dat ChatGPT desalniettemin, als je het op de juiste manier vraagt, verschil weet te maken tussen de genoemde zinnen. Dat wil zeggen: hij wijst de juiste zinnen als ongrammaticaal aan. Ik heb het geprobeerd met een andere truc, en daarin blijkt ook wel iets van datzelfde taalgevoel: de zin moet behoorlijk verbouwd worden om er iets van te maken: Het opwindende van de komst van chatbots is dat er voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid andere objecten zijn die menselijke taal voortbrengen. Daar zullen we hopelijk veel van leren – zoals hoe dat nu kan, dat we dat zo abstracte verschil tussen zinnen kunnen vatten
Een doorgedraaide moordenaar in het Oosten, een losgeslagen idioot in het Westen, Europa ligt er maar wakker van.
Desalniettemin wensen wij u een goede nachtrust en morgen gezond weer op. Dat zullen we nodig hebben…
(Met dank aan Amber Arcades)
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
COLUMN - De grote opkomst bij de Feminist March in Amsterdam gaf me weer wat hoop. Hoop dat mensen de zuurrechtse wind die over de aardkloot waait zo langzamerhand wel zat zullen worden.
Het valt toch niet vol te houden dag in dag uit het chagrijn van boze machtswellustelingen over ons heen te krijgen?
Wat zijn dan de tekenen van hoop dat het tij gekeerd kan worden?
De peilingen: volgens Maurice de Hond (in de tabel hieronder MdH) is de huidige coalitie de meerderheid in de Tweede Kamer kwijt en verliest ruim twintig zetels. Een trend die al wat langer gaande is, getuige ook de Peilingwijzer (in de tabel AP = alle peilingen).
Maar er is meer. Vandaag begint een 10- daagse estafettestaking tegen de bezuinigingen op het hoger en wetenschappelijk onderwijs. De aftrap is vandaag in Leiden en 15 april wordt de staking afgesloten in Maastricht (zie persbericht).
In Amerika gingen wetenschappers afgelopen vrijdag de straat op tegen Trumps bezuinigingen op wetenschappelijk onderzoek.
Op Bluesky stelde iemand voor tegelijkertijd met Amerikanen te protesteren tegen de Trump dictatuur. In Amerika wordt op 14 maart een ‘nationale mars naar Washington’ gehouden. Op Bluesky werd het idee geopperd om dat hier te ondersteunen:
Internationale vrouwendag in Nederland – teveel om alles op te noemen, dus een greepje uit de activiteiten van vandaag. Gaat dat zien! Gaat dat meemaken!
10.00 uur – 13.00: Dordrecht, Bibliotheek Stadspolders, Sip & Paint Workshop, Schrijfsessie, en meer, toegang gratis
12.00 – 18.00: Alphen aan den Rijn, Castellum Theater & Film, dagprogramma met o.a. artistieke performance, internationale modeshow, diverse workshops, Powerpodium en meer, toegang gratis
12.00 – 20.00: Geldrop, Weeffabriek, dagprogramma met films, lezingen en workshops, toegang 5 euro voor 2 personen
12.30 – 15.30: Amsterdam, Feminist March, 12.30 verzamelen op de Dam en Nieuwe Kerk, 13.00 u. podiumprogramma, 13.50 u. mars naar Museumplein, 15.15 u. muziek op Museumplein, gratis
12.45 – 17.00: Heiloo, Ons Podium aan Het Veld 1, netwerken, diverse workshops over kleur- en stijladvies, ondernemerschap, gezondheid en creativiteit. Modeshow met duurzame fashion, toegang gratis
14.00 – 17.30: Zaltbommel, De Poorterij, Inspirerende rolmodellen, Jump-sessie, feest met salsaband, toegang: 2 euro
14.00 – eindtijd onbekend: Leeuwarden, winkelcentrum Zaailand (Wilhelminaplein), Zingen op het Zaailand, geef Afghaanse vrouwen een stem, gratis
15.00 uur – 22.30: Heerlen, Royal Theater Heerlen, interview met drie generaties vrouwen, Vrouwen Generatie Quiz, muziek, lezing Suzanna Jansen, toegang 25 euro
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Eh, tja, sorry P.J. Cokema, om de vrolijke hoop van deze ochtend weer de grond in te trappen. Maar Warbringer is er niet zo van overtuigd dat het allemaal goed komt, blijkens de tekst van hun nummer A Better World:
No hope for tomorrow
The future is dead
Maar het is fantastische thrash metal en dat is natuurlijk het voornaamste criterium voor een rubriek als de Closing Time. Qua thematiek past het prima in de serie ‘moeder aarde‘ (waar ik al veel te lang niets in heb gepost, dus bij deze en hopelijk de komende tijd een poging die omissie te herstellen).
COLUMN - Heeft u gisteravond iets gemerkt van kerkklokken die voor Oekraïne hebben geluid? Of werd het bij u in de buurt om 20.00 uur ineens wat donkerder?
Er gingen wat berichten rond die opriepen tot een solidariteitsactie voor Oekraïne. Drie voorbeelden:
Vanavond 20u: actie in heel Europa! 🇪🇺 Kerkklokken luiden En iedereen doet de lampen uit. (On line 11:44 a.m. · 5 mrt. 2025)
Kerkklokken luiden En iedereen doet de lampen uit. Hiermee laten we Poetin zien dat we liever in het donker zitten dan zijn gas en olie te kopen. (Online 4 maart 2025)
Waarom luiden vanavond de kerkklokken in heel Europa? Klok van de Jozefkerk (Assen) luidt voor support aan Oekraïne. (On line: 3 maart 2025)
De actie zou volgens die berichten tegelijkertijd plaatsvinden in London, Centraal Europa, Kiev en Moskou.
Moskou? Toen ging mij een lichtje op. In 2022 werd er begin maart een soortgelijke actie gehouden.
Klokken luiden in heel Europa (Online 3 maart 2022).
Hetzelfde bericht, maar drie jaar eerder. En of het bericht nou gisteren of drie jaar geleden circuleerde, het was , het is en blijft fake solidariteit. De enige klokken die hier in 2022 hebben geluid, hingen in kerken die actief waren na een oproep van de Raad voor Kerken. Zij riep alle kerken in Nederland op tussen 17.15 uur en 17.30 uur hun klokken te luiden.
COLUMN - Ons werk als zorgverleners is niet zo moeilijk. Echt niet. Nu ik er een tijd in werk, is het me duidelijk geworden. Het enige wat we hoeven te doen is degene die tegenover ons zit, serieus te nemen. Je hoeft nog niet eens een oplossing voor die klacht te hebben. Neem de patiënt serieus.
Niet zo lastig, zou je zeggen? Laatst had de huisarts waar ik voor werk zelf rugpijn, en niet zo’n beetje ook. Ze had zelf alle pijnstillers ingenomen die konden, en nog had ze enorme rugpijn. Schoorvoetend zei ze dat ze dat eigenlijk nooit geloofde van patiënten, als ze heel veel pijn konden hebben ondanks de pijnstillers die ze namen.
Fout nummer één, zou je zeggen. Net zoals bij bijwerkingen: soms ervaren patiënten bijwerkingen van medicijnen die niet in de lijst staan. Je kan dan twee dingen doen: de patiënt niet geloven en zeggen dat dat niet kan want hij staat niet in de lijst, of de patiënt geloven, ondanks wat de lijst zegt.
Denk je even in wat de gevolgen van beide keuzes zijn, voor hoe de patiënt zich zal voelen. Bij welke keuze van jou is de patiënt meer geneigd nogmaals bij je terug te komen?
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Eigenlijk vind ik hen akoestisch veel sterker, maar The Editors hebben heel gewiekst traditionele rockmuziek weten te combineren met elektronische beats.
Het festivalpubliek slobbert het al jaren op alsof er warme snacks worden geserveerd.
COLUMN - van Bram van Gendt
Het bezoek van Zelensky aan Trump en Vance laat zien dat Europa zich moet verenigen. Wij moeten een spreekwoordelijke middelvinger opsteken naar de narcistische, koloniale, arrogante Trump-kliek. Het uur van een verenigd Europa (met de Britten, Turken en Canadezen) is geslagen. Oekraïne is daarbij de informele leider van dat onafhankelijke Europa; een land dat iedere dag, drie jaar lang, hun soevereiniteit en democratie moet verdedigen ten koste van immens veel slachtoffers. Dit Europa wordt verenigd door democratie en mensenrechten, en bovenal door het principe dat landen en volkeren vrij en soeverein behoren te zijn: zelfbeschikkingsrecht voor ieder volk en land. Wij moeten niet enkel pal staan voor de vrijheid van Oekraïne, maar ook voor die van Groenland, Panama, Georgië, Palestina, Moldavië, de Baltische republieken en andere onderdrukte regio’s. Dat dit principe onder druk staat werd vanavond onderstreept door de neerbuigende houding van Trump en Vance jegens Zelensky.
De ontmoeting tussen Trump en Zelensky was een schoffering aan het adres van het Oekraïense volk. Zelensky zou volgens vice-president J.D. Vance – die Trump in het Oval Office flankeerde – ‘dankbaar’ moeten zijn voor alles wat Trump zogenaamd voor Oekraïne heeft gedaan. Maar wat doet Trump dan zoal voor Oekraïne? Helemaal niets. Trump schoffeert de Oekraïense regeringsleider door hem een ‘ongekozen dictator’ te noemen. Ondertussen heeft Trump op bilateraal niveau onderhandeld over de Oekraïne-oorlog met afgevaardigden van het genocidale, imperiale Rusland, zónder dat Oekraïne erbij betrokken wordt—alsof hij de tactiek van negentiende-eeuwse politici heeft afgekeken. Tijdens deze onderhandelingen worden bovendien allerlei lucratieve economische ‘deals’ voorbereid met een regime dat de afgelopen drie jaar verantwoordelijk is voor bloedvergieten en terreur. In plaats van, net zoals de EU, nieuwe sanctiepakketten aan te kondigen om Rusland op de knieën te krijgen (alle beetjes helpen), haalt Trump Rusland juist uit zijn diplomatieke en financieel-economische isolement. Tot overmaat van ramp probeert hij Oekraïne te degraderen tot een Amerikaanse kolonie. Oekraïne zou, via de winning van kritieke grondstoffen, voor 500 miljard dollar garant moeten staan—zonder een Amerikaanse tegenprestatie zoals veiligheidsgaranties. Dit zijn in feite herstelbetalingen, vergelijkbaar met die uit de Vrede van Versailles. De Oekraïense regering heeft dit nog kunnen terugbrengen tot een gezamenlijk investeringsfonds waarin de VS zouden participeren, maar het blijft een koloniale daad van jewelste. En voor al deze daden zou Zelensky ‘dankbaar’ moeten zijn?
De Israëlische ministeriële commissie voor wetgeving zal zondagavond een nieuwe wet behandelen die de annexatie van diverse nederzettingen rond Jeruzalem inhoudt en ze vervolgens deel wil laten uitmaken van de “metropool Jeruzalem”. Het gaat dan over plaatsen als Ma’ale Adumim, Givat Ze’ev, Efrat en Ma’ale Mikhmash. De verwachting is, zo schrijft de krant Haaretz (via Palestine Chronicle), dat de commissie de wet zal aannemen. Daarna kan indiening in de Knesset volgen.
De wet, die is ingediend door het Knessetlid Dan IlIouz van de Likud, geeft aan dat de burgemeester van Jeruzalem de hoogste autoriteit wordt in het gebied van de metropool Jeruzalem, en dat de Israëlische wet zal gaan gelden in het hele gebied. De leiders van de diverse nederzettingen worden de directeuren van de diverse gemeentelijke diensten. Volgens Illouz versterkt de wet de hoofdstad, maakt zij planning rond de stad makkelijker en vergemakkelijkt ze het management van de infrastructuur van de nederzettingen die de stad omringen. Bovendien maakt hij duidelijk dat het een stap in de richting is van een annexatie van de gehele Westoever. ”Israël moet zonder vrees doen wat in het belang is van de staat. De wet is een belangrijke stap naar de volledige soevereiniteit”.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
