Redacteur bij Sargasso: P.J. Cokema

P.J. Cokema is het pseudoniem van Peter de Jonge. Hoewel geen fervent voorstander van pseudoniemen, toch deze internet-identiteit aangenomen, omdat er erg veel Peter de Jonges op het world wide web te vinden zijn.

Tot juli 2018 werkzaam geweest in de dak- en thuislozenopvang. Blogt sinds 9 januari 2006 op zijn eigen website Peterspagina (voorheen Codes, keuzes en maakbaarheid). Onder het pseudoniem P.J. Cokema voegde hij zich in 2008 als gastlogger bij GeenCommentaar, waar hij in mei 2011 toetrad tot de vaste groep redacteurs.

Na de fusie met Sargasso verzorgde hij sinds oktober 2011 de wekelijkse rubriek Kunst op Zondag, nu nog 1 tot 2 keer per maand. Daarnaast zijn binnenlands bestuur en de gezondheidszorg de belangrijkste aandachtsgebieden voor zijn artikelen.

Tevens initiatiefnemer van de Blogparel (tot 2014), de blogprijs voor stukjes die lezers eerst doen lachen en vervolgens tot nadenken stemmen.

Foto: Ars Electronica (cc)

Kunst op Zondag | Kunstenaarsbands

2 november 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

Bij kunst en rock-‘n-roll wordt al gauw gedacht aan muzikanten die ook schilderen, tekenen of welke vorm van beeldende kunst dan ook maken. Denk aan de schilderijen van Herman Brood, de tekeningen van Patti Smith of de met zijn eigen bloed bespatte doeken van Pete Doherty (voormalig frontman van The Libertines en Babyshambles.

Het verkoopt vaak goed omdat het bekende muzikanten zijn. Veel minder bekend zijn bands die door beeldend kunstenaars worden gevormd en hun kunst integreren in hun optredens. De zogenaamde kunstenaarsbands.

In januari traden een aantal van die bands op in Paradiso. Met onder andere bands die ook te zien en te horen waren op de Triennale van Milaan (2010) en op de Bozar Expo in Brussel (2008).

Kunstenaarsbands bestaan veelal uit één of meer beeldend kunstenaars, die muziek maken een wezenlijk onderdeel van hun beroepspraktijk hebben gemaakt. Soms begonnen als een bandje van kunstacademiestudenten, soms een project van de bandleider, soms als met muziek omlijste performances.

Opvallend is dat er maar weinig rock-‘n-roll bij zit. Veel punk, techno, ambient, indie, soms gecombineerd met folkinvloeden.

ZaZaZoZo, de band van Melanie Bonajo en Joseph Marzolla traden in januari op in Paradiso.

La Chatte is de band van beeldend kunstanaar Stephane Agrillet, multidisciplinaire kunstenaar Vava Dudu en gitarist Nicolas Jorio.

Foto: Jordi Mercader (cc)

Kunst op Zondag | Kunst en rock-‘n-roll

26 oktober 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

Hoe rock-‘n-roll kan kunst zijn? Dat vraagt Art Rocks 2014 aan elke muzikant die wil meedingen naar een optreden op Eurosonic Noorderslag en 1000 euro in de wacht wil slepen. Elk genre is toegestaan. Van pop tot jazz. Van rappers tot singersongwriters.

Art Rocks wordt georganiseerd door Museum Boijmans Van Beuningen, Centraal Museum Utrecht en het Groninger Museum in samenwerking met de Grote Prijs van Nederland. De geïnteresseerde bandjes, singersongwriters, dj’s, rappers en crooners kunnen kiezen uit dertig kunstwerken.

Dat is een beetje jammer. Het had leuk geweest als de muzikanten vrij konden kiezen uit de totale collectie. Met leuke taferelen als gevolg. Rondrennende muzikanten, gitaar of keyboardje onder de arm, die je bij kunstwerken een riedeltje ziet uit proberen.

Op dit moment heeft Art Rocks al 32 inzendingen binnen. De kunst van Museum Boijmans Van Beuningen (14 inzendingen) en Centraal Museum Utrecht (ook 14 inzendingen) inspireert blijkbaar het meest. Het Groninger Museum scoorde nog maar vier inzendingen.

De winnaar van Art Rocks 2012 was Try Acrobatics, die ‘La reproduction interdite’ van René Margritte kozen als inspiratie voor hun ‘Replica’.

Er circuleren op internet wat lijstjes over kunst en muziek.

Bij nadere beschouwing gaan de genoemde songs maar zelden over een kunstwerk. Vaker gaat het over een kunstenaar, maar meestal wordt die genoemd om niets over kunst te zeggen. In bijna alle gevallen gaat alleen de tekst over de kunst en is de muziek gewoon de klank die een band of zanger/zangers ook produceert in nummers die niet over kunst gaan.

Foto: Paul Stevenson (cc)

Kunst op Zondag | China’s nieuwe culturele revolutie

19 oktober 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

De Chinese president Xi Jinping waarschuwt dat kunstenaars niet de slaven van de markt moeten worden en meer om de stank van geld geven, dan om de ware socialistische waarden, vaderlandsliefde en de juiste visie op China’s geschiedenis. Kondigt Xi Jinping een nieuwe culturele revolutie aan?

Tja, dat krijg je als expansieve economische macht. Groeien en bloeien om China welvarend te maken is één ding, maar daar wil elke Chinees wel een graantje van meepikken. Ook in niet materiële zin. En als kunsthandelaren uit het “vrije” Westen ineens de Chinezen ontdekken, dan bestaat natuurlijk de kans dat Chinese kunstenaars zich richten op de Westerse decadentie en dat ook in hun werk willen tonen.

Sinds de tachtiger jaren zijn kunstenaars in China redelijk vrij in wat ze kunnen (mogen) maken. In de grote steden Beijing en Sjanghai zijn veel kunstenaarscollectieven en bij toeristen inmiddels bekende kunstwijken.
Kritiek op de staat is nog steeds taboe en het moet niet al te pervers zijn. Sommige kunstenaars vonden de restricties te groot en weken uit naar het buitenland, anderen zijn gebleven en maken desalniettemin spraakmakende kunst, die ook nog eens goed verkoopt in het Westen.

Meer over hedendaagse Chinese kunst hier en hier en laten we nu eens kijken waar president Xi Jinping zich nu zo aan stoort.

Foto: Owen (cc)

Kunst op Zondag | Anti-oorlog

12 oktober 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

De vorige Kunst op Zondag eindigde met de Bed-In van John Lennon en Yoko Ono. ‘Give peace a chance’ was het motto, waarover Yoko Ono later zou zeggen:

In 1969, John and I were so naïve to think that doing the Bed-In would help change the world. Well, it might have. But at the time, we didn’t know.

Er is veel historische anti-oorlogskunst te vinden. Actuele anti-oorlogskunst is nog wel in street art aanwezig, maar amper in cartoons in de media en in de overige kunsten. Is de strijd gestreden en is er geen plaats meer voor de naïviteit die John en Yoko ten toon spreidden?

Tot 4 januari 2015 zijn in Museum de Fundatie in Zwolle politieke oorlogsprenten van Jan Sluijters te zien. Hij maakte tussen 1915 en 1919 al tekenend kritisch commentaar op de Eerste Wereldoorlog en Nederlands neutraliteit in die periode.

De prenten komen uit de collectie van Rob Scholte,

die in Nagasaki (u weet wel, van de atoombom) in het pretpark Huis ten Bosch een gigantische wandschildering mocht realiseren. ‘Après nous le déluge’ heet het meesterwerk en gaat over de voortdurende herhaling van oorlog. Scholte verwerkte er onder andere een scheepskanon in die beursberichten uit The Wall Street Journal afschiet.

Foto: schnaars (cc)

Kunst op Zondag | Bed

5 oktober 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

A bed is more important than a fighter plane

Zie hier het commentaar van kunstenaar Martin Reed op het bed van collega Tracey Emin. Beide kunstenaars wonnen de prestigieuze Turner Prize én kritiek. Niet iedereen zag de achterliggende gedachte van Martin Reed’s Work No,227: The lights going on and off. Niet iedereen zag kunst in Tracey Emin’s beslapen bed.

Maar het bed is belangrijk. Met het licht aan en met het licht uit. Slapen is nog steeds een aanzienlijk deel van onze tijdsbesteding. En verder brengen mensen de bedtijd door met seks, werken, televisie, internet en de I-phone. Er zijn zelfs lieden die elke zondagochtend na het ontwaken nog wat tijd in bed door brengen met Sargasso’s Kunst op Zondag.

George Segal – Couple on a bed, 1965.

Meer bedden….

Liang Shaoji – Bed/ Nature Series No.10 (1993-99).

Franck Scurti – N.Y. 06:00 A.M, 2000.

Yingmei Duan – Sleeping (2004/12).

Ron Mueck – In bed, 2005.

Bai Yiluo – Lay Down (Hospital Bed), 2007.

Will Ryman – The Bed, 2007.

Marleen Hartjes – Inception, 2014.

Tilda Swinton – The Maybe, 1995/2013.

Zhou Jie – 36 Days, 2014.

Foto: michele petrelli (cc)

Kunst op Zondag | Crimineel

28 september 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

Crimineel gedrag is ook een aanwinst.

Aldus Floris Mulder, curator van de tentoonstelling Levenslang, het criminele brein ontleed, vanaf 8 oktober te zien in Het Dolhuys (Haarlem). In de tentoonstelling is werk van kunstenaars te zien, die hun visie op criminaliteit geven en werk van veroordeelden die in de gevangenis kunst hebben gemaakt.

“Is de afwijkende mens niet juist een aanwinst voor ons?”, zegt Floris Mulder in het Haarlems Dagblad, en stelt dat museum Het Dolhuys “eigenlijk over de integratie van de afwijkende mens” gaat.

De kunstenaar wordt door velen ook als ‘de afwijkende mens’ gezien. En sommige kunstenaars hebben een criminele reputatie. Van Caravaggio is bekend dat hij een straatgevecht niet uit de weg ging, zelfs een man heeft doodgeslagen en zich ophield met lieden die een loopje met de wet namen.
In 2011 exposeerde het Staatsarchief in Rome politiedocumenten waaruit Caravaggio’s misdadig gedrag blijkt. Het is goed mogelijk dat de schilder zich ook bezighield met oplichten van argeloze kaartspelers.

Caravaggio – The Cardsharps.

Benvenuto Cellini stond bekend als een gewetenloze moordenaar, die zijn straf wist te ontlopen.

Benvenuto Cellini – Perseus met het hoofd van Medea.

Walter Sickert werd er van verdacht Jack the Ripper te zijn. Een fabeltje dat de wereld in werd geholpen omdat Sickert geïnteresseerd was in misdaden als die van Jack the Ripper en de Camden Town Murder.

Foto: Gandalf's Gallery (cc)

Kunst op Zondag | Wreedheid

21 september 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

De wereld is wreed. Wereld en wreed, het scheelt de L van liefde. Wreedheid zou uitsluitend in kunst een plaats moeten hebben. Als afbeeldingen van mythologische verhalen. Als uitbeelding van religieuze sprookjes. Als verslag van historische gruwelijkheden. Als weergave van de duistere kanten van de mens.

Dat katholieken er lang geleden barbaarse bekeringen op na hielden is bekend, maar volgens Richard Verstegen (1550-1640) konden protestanten er ook wat van. In zijn Theatrum Crudelitatum haereticorum (1587) hield hij de gruwelijkheden bij die protestantse gelovigen op katholieken botvierden. Op deze afbeelding gaan Hugenoten te keer, die zelf ook wreed vervolgd werden.

Horribilia scelera ab Hugenotis in Gallijs perpetrata, 1587.

Aan sommige bijbelse verhalen kleeft heel wat bloed.

Cornelis Cornelisz. van Haarlem, De kindermoord te Bethlehem, 1590.

Caravaggio, David met Goliath’s hoofd, 1607.

Artemisia Gentileschi, Judith en Holofernes, 1620.

In Den Haag maakte een opgehitste mensenmassa een wreed einde aan het leven van Johan en Cornelis de Witt.

Jan de Baen, De lijken van de gebroeders de Witt, 1672 – 1675.

De wereld is niet wreed. Het zijn de mensen. Of zijn de wreedheden onder het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregime begaan door figuren die weinig menselijks meer hadden?

Foto: Plum leaves (cc)

Kunst op Zondag | Realisme

31 augustus 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

Je bent kunstenaar en je denkt: laat ik de werkelijkheid nu eens exact naschilderen. Je bent kunstminnend toeschouwer en je denkt: Goh, zo mooi liggen de knollen en citroenen er bij mij thuis niet bij.

Waarom wordt realisme een serieus kunstgenre genoemd? Omdat kunstacademie geschoolde kunstenaars het maken? Of omdat de minder behendige leek het reuze knap vindt dat iemand kan tekenen en schilderen als een fotocamera?

Andrew Wyeth – Braids,1979.

Ik kan me voorstellen dat een kunstenaar het een uitdaging vindt een zo objectief en levensecht schilderij te maken van mensen, dieren en dingen. Het vraagt veel van de ambachtelijke vaardigheden en kennis. Maar om nou een heel oeuvre met louter ‘kale werkelijkheid’ op te bouwen? Misschien kunnen we dat het ‘Rembrandtsyndroom’ noemen: wie realistisch schildert schopt het nog eens tot bekende oude meester. Want er is een groot publiek voor de werkelijkheid (niet te verwarren met de waarheid). Abstracte kunst blijft voor velen lastig te verteren. Dus is het al eeuwen figuratief wat de klok slaat.

Hoewel er sinds mensenheugenis naar de werkelijkheid wordt geschilderd is de term ‘realisme’ toebedacht aan Gustave Corbet, die propageerde voorwerpen, mensen en taferelen uit dagelijkse leven te verbeelden. In zijn tijd was het een schandaal iets heel gewoons als schaamhaar op het doek te kwasten. Tegenwoordig is het schandalig als je schaamhaar hebt.

Waan van de dag

Blogger ontdekt waar James Foley is geëxecuteerd

25 augustus 2014 , 23:51 , door P.J. Cokema

NIEUWS - In De Volkskrant: “De Britse blogger Eliot Higgins analyseerde alle details van de executievideo en wist zo de coördinaten van de precieze plek te achterhalen”.

Foto: Mark's Postcards from Beloit (cc)

Kunst op Zondag | Zondagsschilders

24 augustus 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

Zijn zondagsschilders luie beroepskunstenaars die één dag in de week werken wel genoeg vinden? Of zijn het amateurs die hopen op een mooie zondag in een of ander galerietje ontdekt te worden?

Het etiketje amateur of professioneel is in de kunst lastig te plakken. Is elke kunstenaar met een diploma van een erkende kunstopleiding op zak een professional? Of is elke kunstenaar die geld voor zijn werk vangt een beroeps?

Is een werkloze gediplomeerde kunstenaar nog steeds een professional als het werk voornamelijk bestaat uit verplichte sollicitaties en de hovenier uithangen bij de gemeentelijke plantsoenendienst?

Of spreken we ook van een professionele kunstenaar als het gaat om een nijvere schoenmaker die op de lokale kunstvereniging wekelijks een doekje presteert, door een kunstbobo is ontdekt en nu zijn leest aan de ezel heeft gehangen?

Vooralsnog zijn zondagsschilders amateurkunstenaars. Volgens de Monitor Amateurkunst 2013 (pdf) doet 41 procent van de Nederlanders van 6 jaar en ouder in de vrije tijd aan kunst. Beeldende kunst (20%) en muziek (18%) zijn veruit de populairste hobby’s. Men doet het vooral voor de lol en minder om er mee naar buiten te treden. Gevraagd naar de motieven zegt 50% het (helemaal) niet belangrijk te vinden de artistieke prestaties aan publiek te laten zien, horen of lezen.

Foto: Jean-Pierre Dalbéra (cc)

Kunst op Zondag | Mieren

17 augustus 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

Mieren worden nog wel eens vergeleken met mensen. De nijvere mier staat natuurlijk voor de hardwerkende Nederlander. De organisatiegraad van een mierenkolonie lijkt op de hiërarchische indeling van de maatschappij. En mieren kunnen, net als mensen, samenwerken.

Maar mieren willen we niet in huis en tuin hebben. Dus worden ze bij duizenden uitgeroeid. Vooralsnog is de mens sterker dan de mier. Om dat er toch wordt gevreesd dat ook de mens ten einde komt, worden robots getraind mieren te worden. Of mensen, al naar gelang uw voorkeur.

Ook al heet de maatschappij een samenleving te zijn, mensen lijken soms helemaal niet op mieren. Elkaar bestrijden in plaats van samen te werken. Met verbale bestrijdingsmiddelen of erger. Zo erg dat kunst er geen antwoord op heeft.

Zelfs het beetje troost dat sommigen in kunst vinden, kan niet op tegen het geweld in Gaza, Oekraïne, van de IS en de soms akelige woordenstrijd in Sargasso’s reactiekolommen. Mensen zijn geen mieren. Er zijn echter wel lieden die doen alsof hun medemensen mieren zijn.

Na een jaartje uitvogelen hoe hij aan 3000 levende mieren kan komen, heeft kunstenaar Dries Verhoeven nu een overzicht gemaakt van menselijk lijden in de 21e eeuw. Homo Desperatus is een opstelling van 44 maquettes van brandhaarden in onze wereld. In elke maquette huist een mierenkolonie. Nog tot en met 31 augustus te zien in het Stedelijk Museum te Den Bosch.

Foto: Sergio Calleja (Life is a trip) (cc)

Kunst op Zondag | Elitair

10 augustus 2014 , 08:00 , door P.J. Cokema

Kunst is elitair. Een opvatting die al lang niet meer op waarheid berust. Toch ventileren roeptoeters nog bijna dagelijks dat kunst elitair is. De ondertoon is dat elitair niet kan, niet mag en dat kunst nooit een groot publiek zal bereiken als kunst elitair is.

Toen het kabinet Rutte I forse bezuinigingen in de kunstwereld aankondigde laaiden discussies op over de vraag of kunst al dan niet elitair is. Tot op vandaag woekeren die discussies voort. Er worden verschillende oorzaken genoemd die het elitaire karakter van de kunst in stand zouden houden.

A. De toegang tot kunst is duur en dus niet bereikbaar voor mensen met een klein inkomen. Dat geldt zeker voor concerten, theater en ballet, maar al lang niet meer voor museumbezoek. Mede dankzij de museumjaarkaart stijgen de bezoekersaantallen de laatste jaren gestaag.

B. Kunst is ook voor de elite omdat het duur in aanschaf is. Slechts een handvol kunsthandelaren en rijke verzamelaars kunnen meesterwerken van wereldberoemde kunstenaars verwerven. Soms ten koste van musea zodat het gewone publiek zo´n meesterwerk amper tot niet te zien krijgt.

Vermakelijk in dit kader is de documentaire “Who the #$&% Is Jackson Pollock?” (2006), waarin iemand voor een paar dollar een schilderij van Pollock op de kop tikt, maar dat de kunstautoriteiten bestwisten dat het om een echte Pollock gaat.

Vorige Volgende