Redacteur bij Sargasso: P.J. Cokema

Foto: Stempotlood Verkiezingen 2021 - Gebruik op Sargasso met toestemming. (c) Sidney Smeets

De versplintering komt van rechts (2)

29 augustus 2023 , 08:00 , door P.J. Cokema

Gisteren registreerde de Kiesraad twee nieuwe politieke partijen: ‘Nieuw Sociaal Contract’ van Pieter Omtzigt en ‘Algemene Politieke Partij Nederland’. De laatste was ook in 2020 geregistreerd, maar werd na maart 2021 geschrapt omdat geen geldige kandidatenlijst werd ingediend.

Daarmee is het aantal registraties gestegen van 51 naar 53 partijen. Lang niet alle geregistreerde partijen zullen in november meedoen aan de verkiezingen. Pas na 9 oktober zullen weten welke partijen kandidatenlijsten hebben ingeleverd. Het lijkt er wel op dat we dit jaar een wat overzichtelijker stembiljet krijgen dan bij de verkiezingen van 2021.

Levendige, versplinterde democratie

Afsplitsingen van politieke partijen die in de Tweede Kamer zitten, vormen één oorzaak van versplintering van het politieke speelveld. Een andere bijdrage aan de versplintering komen dan de talloze nieuwe partijen die bij verkiezingen een gooi naar Kamerzetels doen.

Voor een deel zijn dat afsplitsers die als nieuwe partij meedoen (bijvoorbeeld Pieter Omtzigt), een ander deel bestaat uit nieuwe initiatieven. Die het soms wel een aantal verkiezingen achter elkaar weten vol te houden (o.a. Piratenpartij en Jezus Leeft). De vorige verkiezingen (2021) kende een record aan ‘nieuwe’ partijen: 65% van de partijen op het stembiljet was nieuw, in de zin van ‘niet eerder zetels gehaald’.

Foto: Schermafbeelding website VPRO Zomergasten 2023 Alida Dors foto © reinier van brummelen

Zomergasten 2023 met Theo en Alida

27 augustus 2023 , 08:00 , door P.J. Cokema

In VPRO’s Zomergasten gaan we vanavond kijken en luisteren naar Alida Dors, theatermaker, choreograaf en directeur van Theater Rotterdam (TR). Een voorbeschouwing. Sargasso’s recensie van deze uitzending vindt u hier.

Theo Maasen moest “echt hard huilen bij de voorstelling The Story of Travis”. Een toneelstuk onder regie van Romana Vrede (de eerste Zomergast in 2018) en met choreografieën van Alida Dors. Theo Maasen is van plan haar te vragen:

(…) wat haar drijft en hoe ze het voor elkaar heeft gekregen om mij zo aan het janken te krijgen

Multi-talent

Alida Dors is een multi-talent. Op jonge leeftijd was ze goed met kunstschaatsen, thaiboksen en turnen. Ze heeft twee studies op zak (Fiscale Economie en master Sociologie). Werkte als danseres bij uiteenlopende groepen en artiesten. Ze is medeoprichtster van hiphopdansschool Solid Ground Movement en begon haar eigen dansgezelschap BackBone.

Hiphop waarden

Nu is ze, naast choreografe, ook artistiek directeur van Theater Rotterdam. In al dat werk is hiphop de grondwaarde van haar werkpraktijk. Dat verklaarde ze in ‘De Staat van het theater’, de toespraak die ze in 2022 hield bij de opening van het Nederlands Theaterfestival:

Mijn bronnen komen uit de hiphop. Mijn dans- en theatertaal staan in die traditie, en mijn leiderschap is erdoor gevormd. Hiphop, waar iedereen welkom is die beweegt vanuit urgentie. Hiphop, waar kleuren, disciplines en generaties elkaar ontmoeten en versterken

Foto: Schermafbeelding website VPRO Zomergasten 2023 Kamagurka foto © reinier van brummelen

Zomergasten 2023 met Theo en Kamagurka

20 augustus 2023 , 15:30 , door P.J. Cokema

Vorige week leek Theo Maassen meer op zijn gemak met zijn gast, omdat ze een bepaald soort humor gemeenschappelijk leken te hebben. Bibi Dumon Tak zat ook wat losser in de uitzending dan de voorgaande gasten.

Humor is nu het bruggetje van de vorige Zomergast naar die van komende avond: cartoonist, theater- en televisiemaker en allround kunstenaar Kamagurka. Sterker nog: zowel Bibi Dumon Tak als Kamagurka hebben ‘iets’ met jagers. Kijk en zoek de overeenkomsten…

U ziet: waar Bibi Dumon Tak het nog bij een vervloeking liet (”Moge deze jager branden in de hel, zoveel jaren gelijk een wild zwijn haren heeft”, uit het schotschrift ‘In een groen knollenland’), gaat Kamagurka, a.k.a. Luc Zeebroek, een stapje verder.

Dat is nou net waar we Kamagurka vanavond over zullen horen:

Ik wil het ook hebben over grenzen. Over de grens van de grap, de mensen die die grens aftasten en er soms overheen gaan.

Zijn er grenzen aan grappenmakerij? Nee, stelt Kamagurka, er zijn alleen grenzen aan de ernst (NOS, 2018, n.a.v. de tentoonstelling ‘Kamagurkistan – Voorbij de grenzen van de ernst’, in het Noordbrabants Museum).

Het levensmotto van Kamagurka (Nieuwsblad.be, 2007):

Provocatie is mijn levensmotto. Ze is noodzakelijk om de waarheid aan het licht te brengen. Ik schilder, teken en beschrijf de mensen zoals ik ze zie.

Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Verkiezingen 2023 – overzichtelijke stembiljetten

15 augustus 2023 , 08:00 , door P.J. Cokema

Terwijl de gevestigde parlementaire orde de vakantierust ernstig verstoord ziet en flink aan de bak moet om verkiezingsprogramma’s en kandidatenlijsten te vullen, is het opvallend stil van de zijde van partijen die niet eerder een zetel wisten te bemachtigen.

Hebben zij de moed opgegeven? Zien we ze in november niet meer terug op de stembiljetten? En hebben er zich (nog?) geen gloednieuwe partijen aangemeld voor de verkiezingsstrijd? Wie wil heeft nog veertien dagen de tijd om een partijnaam te registreren.

Bij de Kiesraad zijn 51 partijen geregistreerd voor de Tweede Kamerverkiezingen. Zeventien daarvan zitten nu in de Tweede Kamer. Onder de 34 andere partijen zien we ‘oude bekenden’ als de Piratenpartij, Jezus Leeft en Partij voor de Republiek.

Henk Krol lijkt vergeten zijn registratie als ‘Lijst Henk Krol’ in te trekken. Hij wordt immers nummer 2 op de lijst van Wybren van Haga’s BVNL. Dus waarom nog een eigen partij in de lucht gehouden?

Ook de roemruchte Richard de Mos heeft de administratie niet op orde. Waarschijnlijk te druk gehad met rechtszaken en coalitieperikelen in de Haagse gemeenteraad. Hoe dan ook, zijn Code Oranje staat nog steeds geregistreerd bij de Kiesraad, ondanks dat hij in 2021 vorig jaar verkondigde dat Code Oranje de komende jaren landelijk geen rol meer speelt.
De Mos was voorlichter geworden van (hee, ook al!) Wybren van Haga’s BVNL en combineert dat met zijn raadslidmaatschap.

Foto: Schermafbeelding website VPRO Zomergasten 2023 Bibi Dumon Tak foto © reinier van brummelen

Zomergasten 2023 met Theo en Bibi

13 augustus 2023 , 15:30 , door P.J. Cokema

Bibi Dumon Tak, kinderboekenschrijfster en VPRO’s Zomergast van vanavond: “Ik heb nu eenmaal een mening over de dingen, en Theo Maassen ook, dus verwacht ik dat er in mijn aflevering wel enige reuring zal zijn. Wat prima is” (uit interview met Humo).

Tot nu toe gaf Theo Maassen weinig aanleiding tot reuring in zijn Zomergastenprogramma’s. Of het moet dat ene rimpeltje zijn geweest in het gesprek met Khadija Arib. In een poging een beetje vuur aan haar schenen te leggen, gaf hij al gauw de moed op toen hij ‘kritisch doorvroeg’ naar haar eigen aandeel in de ‘dolkstoot-affaire’. Khadija Arib liet zich niet kennen en Theo Maassen legde zich daar met een schamper lachje toch gedwee bij neer.

Ik denk niet dat het vanavond tot enige reuring tussen Theo en Bibi zal komen. Op VPRO’s Zomergastenpagina heeft Theo zijn liefde voor haar werk al verklaard:

Toen ik werk van haar ging lezen was ik onmiddellijk verkocht. Haar boeken zijn zo gevoelig, zo grappig ook en leerzaam. Wat een lucide ideeën ook, zoals dieren die spreekbeurten voor andere dieren houden

Van dieren en mensen

Bibi Dumon Tak is vooral bekend om haar non-fictie kinderboeken over dieren. In 25 van al haar 32 uitgebrachte werken spelen dieren op een of andere manier een rol. (lijst Wikipedia is niet up-to–date: het in februari uitgegeven ‘Heel Keverburg kookt’ ontbreekt).

Foto: Paul Farmer (cc)

De versplintering komt van rechts

9 augustus 2023 , 08:00 , door P.J. Cokema

COLUMN - Om over na te denken voor de komende Tweede Kamerverkiezingen: de versplintering van het politieke speelveld komt van rechts.

Na de vorige verkiezingen begonnen zeventien fracties aan hun parlementaire plicht. Sinds 1 augustus zijn dat er eenentwintig. Olaf Ephraim verlaat Groep Van Haga en gaat als eenmansfractie verder.

Dat is de vierde afsplitsing die uitbreiding van het aantal fracties veroorzaakt. Ephraim was eerder al, samen met Van Haga en Smolders, uit de FvD-fractie gestapt. Pieter Omtzigt verliet de CDA-fractie en begon voor zichzelf. En Nilüfer Gündogan ging als zelfstandige fractie verder na gedonder met Volt.

Het had erger kunnen zijn. Aan de verkiezingen in 2021 namen 37 partijen deel. Daarvan was 43% rechts, 27% links, 16% midden en 11% was niet nader te definiëren.

Sinds 1945 waren er bij 29 fracties afsplitsingen. Ter rechterzijde betrof het 59% van alle fracties. Aan de linkerkant werd 28% getroffen door afsplitsingen. Verder trad het verschijnsel voor 3% op bij middenpartijen en 10% bij niet nader te definiëren fracties.

Maar die 29 fracties waren wel goed voor 54 afsplitsingen. Met als koplopers de LPF en de PVV (elk 6 afsplitsingen). In totaal viel er bij rechtse fracties 67% splitsingen te betreuren. De linkerflank haalde dat bij lange na niet en bleef steken op een 20% afsplitsingen. (De middengroepen 6%, de ongedefinieerden 7%).

Foto: Schermafbeelding website VPRO Zomergasten 2023 Khadija Arib. foto © reinier van brummelen

Zomergasten 2023 met Theo en Khadija

6 augustus 2023 , 15:40 , door P.J. Cokema

Theo Maassen “wil weten wie zij is en hoe het met haar gaat na alles wat er is gebeurd”. Hij heeft het over Khadija Arib, zijn Zomergast van vanavond. Zij wil het vanavond onder andere hebben “over de ‘gevestigde orde in Nederland en hoe het is om daarmee te maken te krijgen”.

Dat komt mooi uit. ‘Na alles wat er is gebeurd’ gaat natuurlijk over ‘de dolkstoot’. In anonieme klachten werd ze beschuldigd van machtsmisbruik en zou daarmee een onveilige werksfeer hebben veroorzaakt voor de ambtenaren die de Tweede Kamer ondersteunen. Nog voor het haar persoonlijk werd meegedeeld dat hier een onderzoek zou worden ingesteld, lekte het uit naar de pers.

Khadija Arib besloot haar Kamerlidmaatschap vaarwel te zeggen.

Ik ben veel gewend, maar de (anonieme) dolkstoten van de laatste dagen, hebben er toe geleid dat ik niet langer wens aan te blijven als Kamerlid. Ik ben bereid veel te verdragen, maar ieder mens heeft zijn grens. Het betreft hier aanvallen op mijn waardigheid

Hoe het is om met de ‘gevestigde orde’ te maken te krijgen, zou zomaar kunnen slaan op dezelfde kwestie. Toen ze in 2016 Kamervoorzitter werd ze geacht een motie van de Kamer uit te voeren om de ambtelijke diensten van de Tweede Kamer te moderniseren. In dat proces zijn blijkbaar menig harde woorden gevallen, een vete tussen ambtelijke top en Arib tot gevolg.

Foto: Schermafbeelding website VPRO Zomergasten 2023 Hoyte van Hoytema. foto © reinier van brummelen

Zomergasten 2023 met Theo en Hoyte

30 juli 2023 , 08:00 , door P.J. Cokema

Zomergasten vorige week: De kop ging er af met een nieuwe eindredacteur, nieuw decor en nieuwe presentator. Overwegend positieve kritieken, vooral over Theo Maassen. En helaas wat tegenvallende kijkcijfers.

Nu is VPRO’s Zomergasten niet bedoeld om kijkcijferkanon te zijn. Omdat dat in de zomervakantie ook niet kan. Veel mensen nemen in deze tijden ook vakantie van de televisie. Alleen een verregende zomervakantie kan de cijfers wat hoger doen uitvallen.

Dagblad Trouw vogelde vorig jaar uit dat het programma de laatste tien jaar de kijkcijfers zag teruglopen. Van gemiddeld 650.000 in 2011, naar 420.000 in 2021. Het gemiddeld aantal kijkers tussen 2002 en 2022 is 531.000.

Wij keken naar de cijfers van de laatste acht seizoenen en jawel, het gemiddelde blijft dalen: 473.021. Met een kijkcijferscore van 493.000 deed de eerste uitzending met Theo Maassen het dus iets beter.

Debutanten

Geen slecht Zomergastendebuut, maar niet zo goed als het debuut van Wilfried de Jong, bij wie Theo Maassen ooit Zomergast was en van wie hij ‘24 uur met…’ overnam. De kijkcijfers per debuut van de Zomergasten presentatoren (voor zover we konden achterhalen:

Wanneer Presentator Gast Cijfers 25-jul-10 Jelle Brandt Corstius Jan Marijnissen 837.000 28-jul-13 Wilfried de Jong Hans Teeuwen 812.000 22-jul-12 Jan Leyers Henny Vrienten 603.000 23-jul-17 Jeanine Abbring Rosanne Hertzberger 549.000 27-jul-08 Bas Heijne Ronald Plasterk 542.000 30-jul-06 Joris Luyendijk Jeltje van Nieuwenhoven 509.000 23-jul-23 Theo Maassen Thomas Hertog 493.000 31-jul-16 Thomas Erdbrink Dyab Abou Jahjah 484.000 26-jul-09 Magriet van der Linden Viktor en Rolf 407.000

ZZZ | Minister-president boven de partijen

27 juli 2023 , 08:00 , door P.J. Cokema

In het kader van Zonnige Zomerse vergeZichten over mooie nieuwe progressieve idealen: pleidooi voor een minister-president die boven de partijen staat. Ofwel: een MP bij wie het landsbelang boven het partijbelang staat.

Het is niet ongebruikelijk dat een premier ook politiek leider van een partij is. In een land dat vaak wordt geregeerd door coalities van meer dan twee partijen, wordt de minister-president geacht ‘eerste onder zijn/haar gelijken te zijn’ en vooral als regisseur op te treden.

Hoe menselijk moeilijk het ook is, het zou mooi zijn als de leiders annex lijsttrekkers van partijen hun politieke programma terzijde kunnen schuiven zodra ze door de Koning tot minister-president zijn benoemd.

Maar wacht, dat is onmenselijk moeilijk. Krijgt iemand eindelijk de macht, dan zou zij/hij de idealen niet meer mogen praktiseren? Daar zou een normaal mens knettergek van worden.

Toch, juist in een land dat altijd door coalities wordt geregeerd, zou het handig zijn als tenminste één regeringsfunctionaris niet gebonden is aan partijpolitieke agenda’s om blikveld en handen vrij te hebben voor het grote geheel: het landsbelang.

Dan moeten we wel van wat vanzelfsprekendheden af, die in de loop der geschiedenis gewoonterechtelijk bestuurscultuur zijn geworden. Namelijk dat de grootste partij bij verkiezingen ook de minister-president levert. Slechts drie keer werd de ’winnaar’ buiten de formatie en kabinet gehouden en werd dus niet in staat gesteld de premier te leveren. Dat overkwam de PvdA in 1971, 1977 en 1982.

Foto: Mikael Blomkvist, via Pexels.

Eendracht maakt maar een beetje macht

25 juli 2023 , 08:00 , door P.J. Cokema

Een beetje progressieve partij is altijd dwars. Dat hebben PvdA en GroenLinks in ieder geval goed begrepen. Geheel tegen de tijdgeest van versplintering in, gaan ze de komende verkiezingen samen in. Met forse meerderheden stemden leden van GroenLinks en PvdA voor deelname aan de verkiezingen met een gezamenlijke kandidatenlijst en verkiezingsprogramma.

In de laatste Peilingwijzer komt de combinatie PvdA/GL op minimaal 23, maximaal 27 zetels. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 haalden ze 17 zetels (PvdA 9, GL 8).

Op een enkel uitzondering na hebben fusies van politieke partijen tot winst geleid. Maar die winst was altijd vrij bescheiden. Wat de Peilingwijzer nu aangeeft is fors veel meer dan bij eerdere fusies is voorgekomen.

Fusies sinds 1945

1946 PvdA: fusie van Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) en de Christelijk-Democratische Unie

1948 VVD: opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP), een fusie van vijf partijen. Samen met en het Comité ter voorbereiding van een Democratische Volkspartij (voormalige leden van de VDB) werd de VVD opgericht.

1973 CDA: Fusie van Katholieke Volkspartij (KVP), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en Christelijk Historische Unie (CHU).

1990 GroenLinks: Fusie van Communistische Partij Nederland (CPN), Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP), Politieke Partij Radikalen (PPR) en Evangelische Volkspartij (EVP)

Zomergasten 2023 met Theo en Thomas

23 juli 2023 , 15:30 , door P.J. Cokema

De VPRO ontvangt weer zes Zomergasten. Met een nieuwe gastheer / presentator: Theo Maassen.

Waarom heb jij hier ja op gezegd, toen je werd gevraagd?
Theo Maassen: ‘Nou, gevraagd… Ik heb mezelf nogal opgedrongen.’

Oh wacht, zo begon het interview met Theo Maassen, tien jaar geleden, vlak voor hij zijn ‘24 uur met…’ ging presenteren. Daar zag hij wel een mooie toekomst in :

Ik wil dit heel graag, ik wil hier góed in worden en ik hoop ook echt dat ik dit tien jaar kan blijven doen.

Hij wist wel wat voor gasten hij in het programma wilde.

Heb je een verlanglijstje?
‘Ik zou graag een kok willen, een schrijver, en een humorist zoals Gummbah of Kamagurka. Uitblinkers. En politici. Rita Verdonk! Er moet ook een zekere urgentie zijn. Bij Ali B bijvoorbeeld is het dat hij zo’n fenomeen is.

Het werden drie jaren. Zijn verlanglijstje werd redelijk gehonoreerd. Ali B. in de eerste aflevering, twee schrijvers, twee en een halve humorist en een politicus waren te gast. Die politicus was Fred Teeven, een variant van Rita Verdonk, dus verlanglijstje vervuld.
Kamagurka ontbrak, maar dat wordt in de vijfde uitzending van Zomergasten 2023 goed gemaakt.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | 750

23 juli 2023 , 08:00 , door P.J. Cokema

Dit is nummer 750 van Sargasso’s wekelijkse kunstrubriek. Een jubileumpje dat verandering met zich meebrengt.

We gaan dit niet uitgebreid vieren zoals we dat vijf jaar geleden bij de 500e editie deden. Kunstenaars stuurden hun 500e werk in, dat we in vier afleveringen, Koz 1 tot en met Koz 4, presenteerde.

Wat we wel doen: even heel wat anders.

Ondergetekende neemt een ‘Kunst op Zondag sabbatical’. Voor nog onbepaalde tijd. De inspiratie is een beetje op. Het concept voor mijn bijdragen is ruimschoots uitgemolken. Het wordt tijd eens na te denken over andere concepten. Daar zijn wel ideeën over, die vragen tijd om nader uit te pluizen.

Dit stukje is dus mijn 434e en laatste bijdrage aan Kunst op Zondag. Het geeft me ook wat meer ruimte voor ander schrijfwerk voor Sargasso.

Voor Kunst op Zondag zal collega Wilma haar maandelijkse bijdragen blijven verzorgen. Een mogelijk nieuw item wordt haar tentoonstellingstips. Daarin niet de tentoonstellingen van de grote musea die aan publiciteit geen gebrek hebben, maar vooral de kleinere musea, kunstroutes en galeries.

Het ligt in de bedoeling één keer per maand een drie tot viertal tentoonstellingen uit te lichten. De eerste tips gingen vorige week online. Laat onder dat artikel weten of dit idee navolging verdient.