Overzicht

Krispijn Beek

216 Artikelen
170 Waanlinks
994 Reacties
Ik ben een geboren en getogen Rotterdammer. Ik chargeer graag. Ik blog vanaf 2004 op mijn eigen website. Sinds 2013 ben ik redactielid van Sargasso.

Voor Sargasso schrijf ik over duurzame ontwikkeling. Onderwerpen die ik behandel variëren van de emissies van ontgassen door de binnenvaart (lang lopende serie), duurzaam bouwen en duurzame energie. In dat laatste kader het ik een aantal jaar artikelen van Craig Morris over de Duitse Energiewende vertaald, uiteraard met toestemming van de auteur.

De serie over emissies van ontgassen door de binnenvaart heeft o.a. geleid tot Tweede Kamervragen. Mijn artikelen over de soort duurzame energie die de rijksoverheid inkoopt waren voor WISE reden om vervolgonderzoek te doen, wat eind 2013 tot een voorpagina artikel in De Volkskrant leidde.

Ik heb een achtergrond als milieu-econoom en heb zowel bij de overheid, in het bedrijfsleven en bij de Tweede Kamerfractie van GroenLinks gewerkt. Momenteel werk ik voor de provincie Zuid-Holland. Bijdragen aan Sargasso zijn op persoonlijke titel.
Je kan me ook volgen op Sargasso's Mastodon instance.
Foto: Google Streetview Warmtebedrijf Rotterdam copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

RIP (?) Warmtebedrijf Rotterdam

, door

Na bijna 15 jaar en zo’n 300 miljoen Euro stelt het college de raad van Rotterdam voor om het voor gezien te houden met het Warmtebedrijf Rotterdam. Ooit bedoelt om warmte vanuit de haven naar honderdduizenden woningen te brengen. In de praktijk gedwarsboomd door de ambities van het energiebedrijf Eneco, waarvan Rotterdam grootaandeelhouder was ten tijde van de oprichting van Warmtebedrijf Rotterdam. De beoogde warmteleiding naar Leiden, die in 2020 af zou moeten zijn, is nooit van de grond gekomen. Capaciteit huren in de beoogde leiding van Rotterdam naar Den Haag, een plan dat GasUnie van Eneco over heeft genomen, ziet het college niet zitten. Ook al zouden provincie en Rijk er naar verluid 385 miljoen Euro subsidie voor overhebben. De risico’s zijn volgens de verantwoordelijk wethouder te groot en onbeheersbaar.

Als de raad instemt met het voorstel van het college stevent Warmtebedrijf Rotterdam op een faillissement af. Dat levert nog een behoorlijk financieel risico voor de gemeente op. Het Warmtebedrijf Rotterdam heeft namelijk langlopende afspraken voor afname van warmte met onder andere AVR en Shell Pernis. Ook heeft het langlopende leveringsverplichtingen aan Vattenfall in Rotterdam en in Leiden. Vooral Leiden is een pijnpunt, daar had vanaf 1 januari 2020 warmte geleverd moeten worden. Er is echter nog geen begin gemaakt met de aanleg van de transportleiding naar Leiden. Op dit moment betaalt het Warmtebedrijf Rotterdam Uniper om warmte te leveren aan Vattenfall in Leiden. De financiële donderwolk van het warmtebedrijf is voorlopig dus nog niet weg.

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Wereldwijde pijplijn kolencentrales met driekwart gekrompen

, door

ANALYSE - Om de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 te halen is het nodig dat er kolencentrales, zeker die zonder CO2 afvang en opslag, snel sluiten. Volgens scenario’s van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) moeten de emissies van kolencentrales met ongeveer 80% dalen dit decennium om op koers te blijven voor 1,5C. Het scenario voor 1,5  van het International Energy Agency stelt dat kolencentrales zonder CO2 afvang en opslag in ontwikkelde economieën in 2030 gesloten moeten zijn en wereldwijd in 2040. Een belangrijke stap daarvoor is voorkomen dat er nog nieuwe kolencentrales gebouwd worden. Secretaris Generaal van de VN António Guterres roept landen op om de bouw van nieuwe kolencentrales te stoppen.

Analyse kolencentrales

Het goede nieuws is dat een nieuwe analyse van E3G toont dat de wereldwijde pijplijn voor nieuwe kolencentrales sinds 2015 met 76% is gekrompen. Momenteel hebben 44 landen toegezegd geen nieuwe kolencentrales meer te bouwen. 33 andere landen hebben alle projecten voor kolencentrales die in 2015 in de pijplijn zaten afgeblazen. Deze landen zouden zich met gemak bij de toezegging van de andere 44 kunnen voegen. Samen met zeven landen die geen plannen hebben om hun bestaande kolencentrales te vervangen.

Foto: BoH, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons Binnenvaarttanker Jade in het Calandkanaal

Amsterdams ontgassen

, door

ANALYSE - De Amsterdamse haven is volgens de Port of Amsterdam “de grootste benzinehaven ter wereld. Het is een internationale hub voor op- en overslag, mengen en verhandelen van benzine.” Ook krijgt Schiphol ongeveer de helft van de benodigde kerosine aangeleverd vanuit de haven. Daarnaast is de haven van Amsterdam een toonaangevende speler op de oliemarkt voor mengen, opslaan en overslaan van (bio)diesel en LPG. Noord-Holland heeft sinds 1 maart 2017 een verbod op varend ontgassen van benzeenhoudende ladingen (>10% benzeen). Tijd dus om eens wat dieper in de situatie in Amsterdam te duiken en ons weer eens te verbazen over dit slepende dossier, waarover ik eind vorig jaar schreef dat ik het dossier varend ontgassen (voorlopig) afsloot.

Varend ontgassen: wat is het ook al weer?

Binnenvaartschepen met een vloeibare restlading ontgassen hun tanks. Als een lading is gelost, blijft er restlading achter. Schepen ontgassen dit restant in de tanks door het te verdampen met ventilatoren. De ladingdampen worden op deze manier uit de ladingtanks en leidingen naar buiten geblazen. Ontgassen gebeurt als het schip op weg is om opnieuw te laden. De tanks moeten dan schoon zijn. Dit is nodig als een schip een andere vloeistof in de tanks gaat laden. Bij ontgassen komen giftige ladingdampen vrij, voornamelijk vluchtige organische stoffen (VOS) als benzeen, tolueen, ETBE en MTBE (loodvervangers in benzine). Deze stoffen dragen bij aan luchtverontreiniging. Luchtverontreiniging is recent door de Wereld Gezondheidsorganisatie als kankerverwekkend geclassificeerd. Daarbovenop komt dat VOS-emissies effecten kunnen hebben op de gezondheid. De volgende effecten kunnen acuut of na langdurige blootstelling optreden:

Foto: PRI's The World (cc)

Daar opgewekt

, door

ANALYSE - In 2014 schreef ik een stuk over de wereldwijde slag om de onderkant van de energiemarkt. Een slag die nog steeds gestreden wordt tussen de leveranciers van fossiele energie en de leveranciers van duurzame energie. In de tussenliggende jaren is er veel gebeurd en heeft de prijsdaling van windenergie, zonne-energie en energie-opslag wereldwijd doorgezet.

Ontwikkeling kolencentrales wereldwijd

De pijplijn aan kolencentrales krimpt wereldwijd en de productie van kolenstroom is sinds 2014 stabiel, ook al groeit het wereldwijde vermogen aan kolencentrales nog steeds. Dat betekent dat per kolencentrale minder stroom wordt geproduceerd, waardoor de gemiddelde capaciteitsfactor daalt en er dus ook minder geld wordt verdiend met kolencentrales.

Het totaal vermogen aan kolencentrales dat is aangekondigd, waar vergunning voor is aangevraagd of verleend en dat in aanbouw is sinds 2014 fors gedaald. De druk op investeerders (banken, pensioenfondsen, vermogensbeheerders) en verzekeraars om zich terug te trekken uit de financiering van kolencentrales groeit ook nog steeds.

Tegenover de krimp in kolenvermogen in aanbouw staat een stijging in het vermogen dat gecancelled is en gesloten. Het schiet nog niet echt op met sluitingen, maar het feit dat het vermogen van afgeblazen kolencentrales sinds 2014 stijgt is een mooie eerste stap. Een paar jaar geleden was de verwachting dat met name Zuid- en Zuidoost-Azië nog een forse groei zouden doormaken. Inmiddels hebben de regeringen van Bangladesh, de Filipijnen, Vietnam en Indonesië plannen aangekondigd om 62 GW aan geplande kolencentrales te schrappen. Daarmee daalt de pijplijn aan kolenvermogen met 80% sinds 2015, aldus Global Energy Monitor in Boom & Bust 2021. Ook Carbon Brief schetste halverwege 2020 geen rooskleurig beeld voor de kolensector. Uit een analyse van Ember blijkt dat de neergang van kolenstroom in de landen van de G20 in 2020 door heeft gezet, terwijl wind- en zonne-energie sterk groeien.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Klimaatverandering: het effect op het stookseizoen

, door

DATA - Al jaren publiceert Steeph maandelijks een update van de wereldtemperatuur op Sargasso. Zelf hou ik sinds we ons huis kochten maandelijks ons energieverbruik bij. Daarbij heb ik gaandeweg geleerd dat een goede vergelijking van het verbruik door de jaren heen standaardisatie vergt. Waarbij het energieverbruik gecorrigeerd wordt voor het aantal gewogen graaddagen per jaar. Als gevolg van de publicatie van het nieuwe klimaatnormaal door het KNMI kwam bij mij de vraag op welk deel van onze energiebesparing eigenlijk komt door klimaatverandering. De langst lopende reeks die ik daarvoor heb kunnen vinden is de reeks met de gemiddelde dagtemperatuur van meetstation De Bilt. De reeks van het meetstation Rotterdam, waarmee ik mijn persoonlijke verbruik corrigeer voor temperatuur, start pas in 1957. Conclusie van mijn analyse: het 30 jarig gemiddelde van het aantal gewogen graaddagen per jaar is sinds begin vorige eeuw met 15% gedaald in De Bilt.

Gehanteerde methodiek

Ik heb de volgende methode gebruikt om het aantal gewogen graaddagen per jaar te bepalen. Allereerst is het aantal graaddagen per dag berekend. Het uitgangspunt daarbij is dat je in een etmaal waarin de gemiddelde buitentemperatuur hoger is dan de gemiddelde binnentemperatuur geen gas verbruikt. Ligt de buitentemperatuur echter lager, dan ga je stoken en moeten er graaddagen geteld worden. Ik ben daarbij uitgegaan van een gemiddelde binnentemperatuur van 18 °C. Waarmee ik aansluit bij de methodiek van de website Mindergas, waar ik ooit begonnen ben met het bepalen van mijn verbruik per gewogen graaddag.

Foto: Fossielvrij NL (cc)

Klimaat: doorrekeningen verkiezingsprogramma’s door PBL

, door

ANALYSE - Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft ook dit keer de verkiezingsprogramma’s van verschillende politieke partijen doorgerekend. Dit keer hebben slechts zes partijen hun verkiezingsprogramma laten doorrekenen door PBL, terwijl er 10 meedoen aan de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB). Ter vergelijking in 2017 deden 7 politieke partijen mee. In 2017 haakte het CDA af, dit keer de VVD. Daarnaast doet de Vrijzinnige Partij dit keer niet mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. Hierbij een poging tot duiding van het boekwerk dat PBL heeft afgeleverd, waarbij ik deze constatering van het CPB-directeur Pieter Hasekamp in het achterhoofd hou:

Vrijwel alle partijen vergroten de overheidsuitgaven en geven een impuls aan de economie. Daarnaast zien we dat alle partijen de lasten voor bedrijven verhogen en dat de meeste partijen financiële lasten verschuiven naar toekomstige generaties.”

Want als er één onderwerp is waarin Nederlandse politici al jaren de rekening doorschuiven naar toekomstige generaties dan is het klimaatbeleid, want Nederland is een trage starter op het gebied van klimaatbeleid. Als politieke partijen dan nu de financiële kosten van hun beleid naar de toekomst schuiven hoop je dat dat gepaard gaat met goed milieu- en klimaatbeleid, zodat dat deel van rekening voor toekomstige generaties lager wordt.

Foto: Kim Seng (cc)

Texaanse energieproblemen

, door

ANALYSE - In de eerste helft van februari werd Texas geteisterd door stevige winterstormen, die gepaard gingen met temperaturen tot 22 graden onder het vriespunt. Door de kou viel in delen van Texas de energievoorziening uit, zowel de elektriciteitsproductie als de gasproductie kwam in de problemen. Rechtse media, zoals Fox News, waren er als de kippen bij om de schuld aan stilvallende windmolens te geven. Terwijl anderen het stilvallen van gas-, kolen- en kerncentrales de schuld gaven. Inmiddels lopen er hoorzittingen en doemt een beter beeld van de Texaanse problemen op.

Situatie Texas

Texas is een van de grootste producenten van olie- en gas binnen de VS, en ook een van de grootste staten als het gaat om windenergie. Tegelijkertijd is het Texaanse elektriciteitsnetwerk nauwelijks verbonden met de elektriciteitsnetwerken van naburige staten. Door deze geringe verbondenheid van het elektriciteitsnetwerk ontloopt Texas federaal toezicht op het elektriciteitsnetwerk. Waardoor Texas een veel vrijere elektricteitsmarkt heeft dan andere staten. Ook is het toezicht op de elektriciteitsmarkt en de gasmarkt in Texas gescheiden.

Basis van het probleem

Texas had in 2011 al een keer te maken met extreme kou, maar lijkt daar onvoldoende van te hebben geleerd. Uit het verslag van de hoorzittingen die momenteel bezig zijn komt naar voren dat de vrije markt in combinatie met slechte afstemming tussen de toezichthouders van het elektriciteits- en gasnetwerk aan de basis van de problemen lagen. Het gasnetwerk en de maximale gasvraag is bepaald op basis van de piekvraag in de zomer voor koeling. De toezichthouder op de gasmarkt heeft geen rekening gehouden met de gelijktijdige vraag naar gas voor verwarming en voor elektriciteitsproductie. Ook is door de toezichthouders op de gas- en elektriciteitsmarkt geen rekening gehouden met de verbondenheid tussen de gas- en elektriciteitsmarkt in met name de wintermaanden. Hier lijkt zich de opdeling over verschillende toezichthouders te wreken.

Closing Time | Hang Youth Belastingdienst

, door

Bij de aflevering van VPRO on Stage met Henny Vrienten ontdekte ik een klein, rauw pareltje: Hang Youth. Harde, rauwe en ongenuanceerde punk. De Raggende Mannen in hun hoogtijdagen, maar dan een maatje jonger. Punk, zoals punk bedoeld is.

Ik snap wel dat het bestaat, maar het is gewoon k***** krom geregeld. Belastingdienst

Om vervolgens in 3.16 minuten ook nog de nummers ‘Ondertussen in de Tweede Kamer’, ‘Leg de Zuidas in de as’ en ‘Waarom is alles zo kk duur’ er doorheen te raggen. Dus: geluid op 11, lauw biertje erbij en raggen maar.

Foto: -JvL- (cc)

De Balie: Klimaatdebat 2021

, door

NIEUWS - De Tweede Kamerverkiezingen zijn dit jaar op 17-18-19 maart 2021. Hoewel er veel aandacht uitgaat naar corona is er ook nog die andere crisis: klimaatverandering. De Balie organiseerde op 5 februari een klimaatdebat tussen de woordvoerders van VVD, CDA, D66, PvdA, GroenLinks, SP, PvdD, CU en de twee uitdagers BIJ1 en JA21. Het debat is een verademing vergeleken met het gemiddelde lijsttrekkersdebat van de afgelopen jaren op tv. De deelnemers laten elkaar uitpraten en pakken elkaar aan op inhoud in plaats van op frames. Ook beide debatleiders, Rokhaya Seck en Tim Wagemakers, deden het prima en waren inhoudelijk voldoende op de hoogte om bij verschillende woordvoerders prikjes uit te delen op het moment dat ze  ronkende verkiezingstaal afweek van eerdere standpunten of daden.

Het debat opende met de vraag over het ophogen van de doelstelling voor 2030. Waar GroenLinks en PvdD uiteraard voorstander van zijn, dat de VVD daar geen voorstander van is is ook geen verrassing. Daarin namen Joris Thijssen van PvdA en Pieter Grinwis een uitzonderingspositie in. De eerste door te pleiten voor het bereiken van doorbraken, zoals bij de kosten voor wind op zee. De tweede door te pleiten voor daden in plaats van nieuwe doelstellingen.  Opvallend vond ik verder dat van alle partijen enkel de VVD nog vind dat de luchtvaart mag groeien. Tjeerd de Groot, D66, nam een bijzondere spagaat in, waar hij bij de veestapel ervan uitging dat een halvering nodig is, weigerde hij zich vast te leggen op een maximaal aantal vluchten voor Schiphol.

Foto: C(K).Photography (cc)

De Duitse Energiewende in 2020

, door

ANALYSE - Traditiegetrouw heeft Bruno Burger van het Fraunhofer Institute op 2 januari een pakket grafieken over de Duitse elektriciteitsmarkt gepubliceerd. Een mooi moment om er weer eens aandacht aan te besteden. Om te beginnen met het goede nieuws: kolen is ook in Duitsland de grote verliezer van 2020 met een daling van 33 TWh voor bruin- en steenkool samen, het aandeel hernieuwbare elektriciteit is wederom gegroeid en het Duitse elektriciteitsnetwerk is nog steeds een van de stabielste ter wereld. Wie zelf wil grasduinen in het pakket met grafieken kan hier terecht, bij Energy Charts vind je nog veel meer informatie.

Aandeel groene stroom

Tijdreeks aandeel hernieuwbare elektriciteit in Duitsland

Aandeel hernieuwbare elektriciteit in Duitsland, bron Energy Charts

Het aandeel groene stroom in Duitsland steeg in 2020 naar 50,5%. Waarmee hernieuwbare elektriciteit zijn opmars voortzet. Vooral windenergie en zonne-energie groeide in 2020 aanzienlijk. Gascentrales wisten vorig jaar te profiteren van de hogere CO2-prijs, terwijl de bruinkool- en steenkoolcentrales last hadden van de hogere CO2 prijs en de lagere vraag naar elektriciteit ten gevolge van de coronamaatregelen in Duitsland. Ook de elektriciteitsproductie van kerncentrales liep verder terug, al is er naar mijn weten vorig jaar geen kerncentrale gesloten. Dit jaar sluiten drie van de zes overgebleven kerncentrales en in 2022 sluiten de laatste drie.

Foto: cquarles (cc)

Manifest bouwbedrijven: eerlijk speelveld voor duurzamer Nederland

, door

OPINIE - Een aantal weken geleden lanceerden 13 bedrijven uit de bouwsector een manifest waarin ze oproepen om de rekenmethodieken die worden gebruikt voor het berekenen van de milieubelasting van bouwmaterialen te herzien. Deze rekenmethodieken voldoen volgens de betreffende bedrijven niet aan haar belangrijkste doel: het beperken van de CO2 emissie tijdens de productie van bouwmaterialen. Samen met andere grote partijen uit de bouwbranche deden ze een oproep aan politiek en beleidsmakers om, voorbij de belangen van de bouwindustrie, te zorgen voor rekenmethodieken die het gebruik van zeer emissie-vriendelijke materialen sterk bevorderen.

Inmiddels is het aantal ondertekenaars van het manifest gegroeid tot ruim 80 (herstel: 162), heeft D66 Kamervragen gesteld en heeft ook de Dutch Green Building Council de bal opgepakt met een opiniestuk op Cobouw. De vraag is nu of het Kabinet volgt.

De kans dat we de Parijs doelstelling van 1.5 graad temperatuurstijging behalen wordt met de dag kleiner. Klimaatverandering is urgent én belangrijk om tegen te gaan. Tegelijkertijd met deze mondiale opgave hebben we een woningbouwopgave in Nederland. Binnen tien jaar moeten er zo’n 1 miljoen woningen bijgebouwd worden. Woningen bouwen heeft een forse impact op de directe uitstoot van CO2 (ca. 10% van de jaarlijkse uitstoot). Als we de CO2 uitstoot van onze sector fors willen reduceren, zullen we alternatieven moeten inzetten voor materiaal die geproduceerd worden met fossiele brandstoffen. Dat gaat verder dan het gebruik van circulaire materialen omdat in de gehanteerde rekenmethodieken de productie uitstoot nauwelijks wordt meegerekend. Een adequaat antwoord daarop is de toepassing van biobased materialen zoals bijvoorbeeld hout, hennep, vlas, bamboe en lisdodde. Maar ook het gebruik van reststromen uit Land- en tuinbouw biedt kansen.

Foto: International Maritime Organization (cc)

Is Frankensteinbrandstof oorzaak scheepsramp Mauritius?

, door

NIEUWS - In juli van dit jaar strandde de Japanse Bulk Carrier The Wakashio voor de kust van Mauritius. Een bericht dat opgepikt werd in de Nederlandse media, omdat er olie lekte uit het schip. De olie bedreigde de stranden en flora en fauna van het eiland. Forbes dook dieper in het verhaal en kwam net voor kerst met een reeks artikelen waarin ze wees op het gebruik van laagzwavelige brandstof als oorzaak (in jargon Very Low Sulfur Fuel Oil oftewel ‘VLSFO’). Forbes noemt het schandaal groter dan dieselgate en stelt dat veel grote namen uit de scheepvaartindustrie, de bunkeroliesector en de top van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) betrokken zijn. Zorgwekkender is dat Forbes stelt dat de nieuwe laagzwavelige brandstof een groot experiment is met grote risico’s voor scheepsmotoren, bemanningsleden en onze oceanen. Inmiddels is de VN een onderzoek naar mogelijke mensenrechtenschendingen gestart en zijn er ook vraagtekens bij de rol van de IMO.

Scheepsramp Wakashio

De Wakashio liep eind juli vast op het rif voor de kust van Mauritius, begin augustus begon het schip bunkerolie te lekken. In augustus kopte het Nieuwsblad Transport: “Bemanning gebroken bulkcarrier ‘Wakashio’ was aan het feesten“. De bemanning was de verjaardag van een van de bemanningsleden aan het vieren terwijl ze probeerde om probeerde om contact te maken met wifi of het mobiele telefonienetwerk van Mauritius. Duidelijk was dat het schip van zijn vooraf vastgestelde koers was afgeweken, waarbij veel dichter langs Mauritanië gevaren werd dan oorspronkelijk gepland. In een verklaring van 18 december stelt de operator van het schip (Mitsui OSK Lines) dat op 22 juli besloten werd van de koers af te wijken, waarna op 25 juli besloten werd nog dichter de kust tot op 2 nautische mijl te naderen. In september werd al duidelijk dat het schip problemen met zijn navigatiesystemen had. Een verklaring die overigens niet overeenkomt met de beschikbare satellietgegevens en die dus vragen oproept.

Vorige Volgende