Jos van Dijk

1.163 Artikelen
603 Waanlinks
3.576 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Was tot 2012 docent in het HBO.
Schrijft over Europa en over het vrije verkeer van informatie.
Publiceerde in 2007 "Dit kan niet en dit mag niet; een kroniek van belemmering van de uitingsvrijheid in Nederland." Voortgezet op de website: http://freeflowofinformation.blogspot.com/
Publiceerde in 2016 "Ondanks hun dappere rol in het verzet. Het isolement van Nederlandse communisten in de Koude Oorlog" voortgezet op de website http://nederlandsecommunisten.nl/#site-header
Foto: Dennis Jarvis (cc)

Tsjechische president maant Oekraïne tot ‘realisme’

De Tsjechische president en oud-NAVO generaal Petr Pavel heeft in een interview met de New York Times gezegd dat Oekraïne “realistisch moet zijn” over zijn vooruitzichten om het door Rusland bezette gebied terug te krijgen. De president heeft zich altijd een warm voorstander van steun aan Oekraïne getoond. Nu zegt hij: “De meest waarschijnlijke uitkomst van de oorlog,” zei hij, “zal zijn dat een deel van het Oekraïense grondgebied tijdelijk onder Russische bezetting zal blijven.” Hij merkte echter op dat deze “tijdelijke” situatie jaren zou kunnen duren. In een speech voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties deed Pavel een beroep op China als bemiddelaar in dit conflict.

In Oekraïne is fel gereageerd op de suggesties van Pavel . “Tijdelijke oplossingen zullen geen blijvende vrede brengen, maar alleen de oorlog uitstellen,” aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken. Pavel antwoordde daarop: “Ik heb nooit in twijfel getrokken dat we Oekraïne moeten steunen bij het herstellen van zijn territoriale integriteit, dat dit het uiteindelijke doel is. We moeten gewoon realistisch zijn over de tijdshorizon en de kosten om dat doel te bereiken. Rusland verslaan in Oekraïne ten koste van het doden van de helft van de Oekraïense bevolking is waarschijnlijk geen overwinning.” Noch Moskou noch Kyiv kunnen een volledige overwinning verwachten en daarom zal gezocht moeten worden naar ‘een einde dat ergens in het midden ligt’. 

Foto: Mr MdR (cc)

Onbegrijpelijk geweld

COLUMN - De media documenteren dagelijks incidenten waarbij mensen het slachtoffer zijn van allerlei vormen van geweld. Steekpartijen met dodelijke afloop, huiselijk geweld, aanranding en verkrachting, brute moordpartijen. Politiewoordvoerders melden steevast in summiere bewoordingen wat er is gebeurd. En dat er verder onderzoek wordt gedaan naar de precieze gang van zaken, de context en de motieven van de daders. Over de uitkomsten van dat onderzoek blijven we echter in veel gevallen in het ongewisse. Tenzij het om grote zaken gaat en de journalist de kans krijgt uitgebreid verslag te doen van wat in de rechtszaal allemaal ter sprake komt. In de meeste gevallen glijden de incidenten snel weg in de vergetelheid. Maar we blijven wel zitten met het idee dat geweld een moeilijk uit te bannen onderdeel is van onze samenleving.

Wat doet dat met mensen, al die beelden van onbegrijpelijk, irrationeel geweld? Wat is het effect van het ontbreken van achtergrond, context, verklaringen, motieven? Aanslagen op politici zijn nog te volgen. Maar het neerschieten van onschuldige schoolkinderen gaat ieders verstand te boven. En dergelijke incidenten stapelen zich op in de afgelopen jaren. Meer dan ooit lijken getourmenteerde pistool- en messentrekkers actief, ook in landen met een minder liberale wapenwetgeving dan de VS.

Foto: Number 10 (cc)

Hoe links is Labour?

De kersverse Britse Labour premier Keir Starmer ging deze week op bezoek bij zijn Italiaanse extreemrechtse collega Giorgia Meloni. Hij vroeg haar advies voor de aanpak van illegale immigratie via Het Kanaal. In een gezamenlijke persconferentie prees Starmer het Italiaanse beleid dat heeft geleid tot een flinke afname van het aantal mensen dat via de Middellandse Zee Italië probeert te bereiken. Volgens Meloni had Starmer ook interesse voor de illegale deal met Albanië. Starmer bevestigde dat niet, terwijl zijn minister van Buitenlandse Zaken David Lammy er wel wat in zag, zo vertelde hij in een televisieinterview voorafgaande aan Starmers bezoek aan Rome. De deal met Rwanda, die de vorige regering sloot, maar die nooit werd uitgevoerd, is door Labour geschrapt.

Het bezoek van Starmer aan Rome heeft in zijn partij tot kritische reacties geleid. ‘Wat denkt hij van een neofascist te kunnen leren’, twitterde parlementslid Diane Abbott.  Kim Johnson, een ander parlementslid vroeg zich af ‘of we dan niets geleerd hebben van de fouten van de Tories’. Hij vindt het ‘verontrustend dat Starmer lessen probeert te trekken uit een neofascistische regering, vooral na de rellen tegen vluchtelingen en het extreemrechtse racistische terrorisme dat Groot-Brittannië deze zomer teisterde.

Bezuinigingen

Foto: Tom Jutte (cc)

Mooie woorden

COLUMN - Het regeerprogram van het kabinet Schoof bevat veel mooie woorden. Vage woorden vooral waarbij je je kunt afvragen of ze dat allemaal waar gaan maken. Hoofdstuk 7 ‘Goed bestuur en sterke rechtsstaat‘ spant wat mij betreft de kroon: ‘Nu is het moment om de weg vrij te maken voor herstel en verandering. Dit kabinet presenteert daarom een agenda voor vernieuwing van de democratie en versterking van de rechtsstaat, het bestuur en de controle daarop.’ Gaat dit kabinet dan eindelijk waarmaken wat Rutte IV met zijn streven naar bestuurlijke vernieuwing en een andere bestuurscultuur niet is gelukt?

Wat mogen we verwachten van deze zoveelste vernieuwingsagenda? ‘Een lerende overheid: een overheid die beleid en regelgeving evalueert, blijft verbeteren en altijd op zoek gaat naar de meest passende oplossing.’ Ahum. Moet dat nog zo expliciet gezegd worden? Hieronder een tiental punten om de -relatieve- vernieuwingsdrang van Schoof c.s. de komende tijd aan te toetsen.

  • Constitutionele toetsing staat opnieuw op de agenda. Alsmede verzelfstandiging van de afdeling Rechtspraak van de Raad van State. Het kabinet ‘versterkt de toegang tot de rechtsketen’. Maar niet voor maatschappelijke organisaties die niet aan de vereiste voorwaarden voldoen. Een VVD-wens gaat in vervulling: minder rechtszaken van maatschappelijke clubs die de staat aanklagen vanwege schending van het algemeen belang. ‘Ook investeert het kabinet in het Juridisch Loket, waar burgers met een laag inkomen terechtkunnen voor persoonlijk advies en hulp.’ Zou het niet beter zijn de bezuinigingen op de sociale advocatuur terug te draaien?
  • Foto: Shirley de Jong (cc)

    De valkuilen van ons denken

    RECENSIE - De Nijmeegse emeritus hoogleraar Wetenschapsfilosofie Ton Derksen publiceerde al verschillende boeken over gerechtelijke dwalingen. Het meest bekend is de zaak Lucia de B., de verpleegkundige die na een veroordeling voor vijfvoudige moord en poging tot moord werd vrijgesproken. Nu heeft Derksen in het boek Waarheidsvinding een aantal valkuilen voor foute conclusies van politierechercheurs en het OM samengevat. Opmerkelijk is dat Derksen al direct in de inleiding afstand neemt van de titel van zijn boek. Maar daar heeft hij zijn reden voor.

    ‘Waarheidsvinding is een misleidend woord’, schrijft Derksen. ‘Het suggereert dat de waarheid gevonden wordt. Rechters, politici en journalisten en wetenschappers zijn echter in de eerste plaats waarheidszoekers. Wanneer ze zich niet bewust zijn van de denkinstincten, van de natuurlijke eerste reacties van ons brein, en daarmee zich niet bewust zijn van de valkuilen die denkinstincten met zich meebrengen, dan kan het met de waarheidsvinding goed misgaan’.

    Er zijn nogal wat valkuilen die waarheidszoekers op het verkeerde pad brengen. Derksen waarschuwt nadrukkelijk voor de verleiding van passend bewijsmateriaal. We verliezen al snel onze kritische houding als we denken voldoende belastend materiaal gevonden te hebben. Noodzakelijk is te werken met alternatieve scenario’s. Confrontatie van aanwijzingen voor verschillende scenario’s moet aanwijzen welk scenario het dichtst bij de waarheid komt. Aan de hand van onder andere de zaak-Louwes (Deventer moordzaak) laat hij zien hoe het ontbreken van een alternatief scenario de betrokken rechercheurs heeft misleid.

    Foto: BOKU University (cc)

    Extreem rechts groeit ook in Oostenrijk

    Het Weense Burgtheater (foto) ziet de bui al hangen. Eind september zijn er landelijke verkiezingen en volgens de jongste peilingen zou de FPÖ, net als in juni bij de Europese verkiezingen, de grootste worden. En als die partij regeringsmacht krijgt zal ze het voorbeeld van buurland Slowakije volgen en de cultuursector dwingen tot een eenzijdig nationalistisch aanbod. Het Burgtheaterteam waarschuwt in een open brief voor het streven van de FPÖ naar ‘culturele en etnische homogeniteit’. In vergelijking met verwante partijen in andere Europese landen is de FPÖ onverbloemd antidemocratisch en openlijk nationaalsocialistisch. Het team klaagt ‘de onverschilligheid aan waarmee de kunst- en cultuurwereld zwijgt – alsof het krankzinnige verkiezingsprogramma [onder de titel ‘Fort Oostenrijk’] niet zou worden uitgevoerd in geval van een overwinning op 29 september, alsof een EU die al voor onze ogen aan het afbrokkelen is, deze aanval nog zou overleven. Het zou niet de eerste keer zijn dat we ons door misplaatste redelijkheid en arrogantie laten misleiden over de ware bedoelingen van rechts.’

    Of de FPÖ na de verkiezingen in de Oostenrijkse regering komt staat nog te bezien. In de peilingen staat de partij op 28% met een kleine voorsprong op de centrum-rechtse ÖVP (24%). De sociaaldemocratische SPÖ volgt met 20%. Een coalitie van FPÖ en ÖVP zou gezien hun beider programma’s zeker wel mogelijk zijn. Maar er is dan één grote hobbel te nemen: de steun aan Oekraïne en de warme banden van de FPÖ met Poetin. ÖVP leiders hebben in de afgelopen maanden duidelijk gemaakt dat ze niet willen samenwerken met de huidige leider van de FPÖ, Hermann Kickl. Ze hebben hem ervan beschuldigd een ‘rechts-extremist’ te zijn en hebben herhaaldelijk gezegd dat ze alleen een coalitie met de FPÖ zouden aangaan als Kickl zou aftreden. Maar als Kickl de grootste wordt op 29 september zal dat niet gebeuren. Bondskanselier Karl Nehammer, de huidige leider van de ÖVP, ook bij de komende verkiezingen verwijt de FPÖ politieke verantwoordelijkheid te nemen. ‘Kickl is een theoreticus van de angst’, zei hij. De ÖVP kan waarschijnlijk ook een coalitie vormen met de sociaaldemocraten en/of de Groenen. Sinds 2020 bestaat de Oostenrijkse regering uit een coalitie van de ÖVP met de Groenen. Maar zowel de Groenen als de sociaaldemocraten zijn de afgelopen tijd flink naar links opgeschoven, wat een coalitie met de rechtse ÖVP moeilijk zal maken.

    BDS dwingt AXA te stoppen met investeringen in Israël

    De Franse multinationale verzekeraar AXA werd gedwongen zijn beleggingen in alle grote Israëlische banken te verkopen.

    Deze banken worden beschouwd als de ruggengraat van Israëls illegale nederzettingenactiviteiten op bezet Palestijns gestolen land. De desinvestering betreft ook Elbit Systems, het bedrijf dat het Israëlische leger militaire technologie levert. Volgens een rapport van SumOfUs uit 2020, een waakhond voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, zou de betrokkenheid van AXA bij de Israëlische bezetting het bedrijf bloot kunnen stellen aan strafrechtelijke vervolging.

    Foto: Neil Howard (cc)

    Criminaliteit kent geen grenzen

    In Kopenhagen kwamen deze week ministers uit drie Scandinavische landen bijeen om maatregelen te treffen tegen grensoverschrijdend bendegeweld. Aanleiding was een recente golf van geweld in Denemarken en Noorwegen waarbij Zweedse minderjarige bendeleden betrokken waren. Sinds april zijn er 25 gevallen bekend van Deense criminelen die Zweedse jongeren inhuren om criminele handelingen te plegen. In Noorwegen zijn ook in alle politiedistricten Zweedse bendes betrokken bij de import en verspreiding van hard drugs. 

    De Zweedse regering onder leiding van Ulf Kristersson (Moderata) staat onder grote druk. Rechts won twee jaar geleden de verkiezingen met de belofte een einde te maken aan de drugshandel en het bendegeweld dat daarmee gepaard gaat. Halverwege haar mandaat is het duidelijk dat de regering van Kristersson, met gedoogsteun van de extreemrechtse Zweden Democraten, nog veel te doen heeft. Er zijn dit jaar tot nu toe 148 schietpartijen geweest in Zweden, waarbij 20 doden en 26 gewonden zijn gevallen. In 2023 waren er in totaal 53 doden door vuurwapens. Het jaar daarvoor waren er 62 van dergelijke moorden. De escalatie van geweld heeft alles te maken met de toenemende concurrentie in de internationale drugshandel. Sinds april is het mogelijk veiligheidszones te benoemen waarin de politie iedereen zonder pardon kan aanhouden en fouilleren. In Geneta, waar de maatregel begin juli twee weken van kracht was, ontplofte een granaat bij een winkel twee dagen na het verlopen van de termijn.

    Foto: Roel Wijnants (cc)

    Morrelen aan de demonstratievrijheid

    COLUMN - Het komt niet geheel onverwacht. De minister van Justitie van het nieuwe kabinet-Schoof David van Weel (VVD) wil nagaan of er ‘binnen de grenzen van het demonstratierecht’ ruimte is om beperkingen op te leggen aan demonstranten. Hij wil niet over een inperking van het demonstratierecht spreken, maar wel grenzen stellen. Wat is het verschil, vraag je je af. Een belangrijke reden voor zijn plan: mensen begrijpen niet dat een overmacht aan agenten moet worden  ingezet voor demonstranten die zich op de snelweg vastplakken terwijl die agenten elders nodig zijn voor een voetbalwedstrijd of een festival. En de agenten begrijpen het zelf ook niet.

    Het is het populisme ten voeten uit. Het volk wil festivals en voetbal. En doorjakkeren op de snelweg. Dus weg met die demonstranten. Dat grondrechten door veel mensen niet goed worden begrepen is niet zo verwonderlijk. Juridische zaken zijn niet altijd even simpel. Maar van een minister van Justitie mag je verwachten dat hij de wet kan uitleggen én verdedigen. En niet dat hij onbegrip beloont met juridisch discutabele maatregelen.

    Dat Van Weel de klimaatactivisten noemt in zijn voorbeeld en niet de boeren van zijn coalitiegenoot die zonder veel tegenstand snelwegen mochten blokkeren is ook niet bepaald geruststellend. Kennelijk is deze regering niet vies van het maken van inhoudelijke keuzes terwijl de overheid zich volgens de wet en internationale verdragen juist moet onthouden van bemoeienis met de inhoud en het doel van een demonstratie.

    Foto: Richard Mortel (cc)

    Zuiveringen in de Slowaakse culturele sector

    Vorige week ontsloeg de extreemrechtse minister van Cultuur van Slowakije, Martina Šimkovičová zowel de directeur van het Slowaakse Nationale Theater (foto) als die van de Slowaakse Nationale Galerie, het belangrijkste museum van het land. Maandag demonstreerden zo’n negenduizend mensen in Bratislava tegen deze maatregel bij het Nationale Theater en het ministerie van Cultuur. Dinsdagavond verdubbelde het aantal demonstranten zich in een demonstratie waarin het aftreden van de minister werd geëist. In buurland Tsjechië toonden artiesten hun solidariteit met een petitie waarin ook wordt voorgesteld een gezamenlijk Tsjechisch-Slowaaks fonds op te richten voor de getroffen collega’s. De vrees is dat dergelijke zuiveringen naar het voorbeeld van Hongarije ook andere landen in de regio gaan treffen. Radicaal rechts bedreigt de vrijheid en onafhankelijkheid van de kunst en de media. 

    Televisie presentatrice

    Martina Šimkovičová maakt sinds vorig najaar namens de nationalistische partij SNS als minister van Cultuur deel uitmaakt van het kabinet-Fico. De redenen die ze opgaf voor het ontslag van Matej Drlička, de directeur van het Nationale Theater, waren naast ‘politiek activisme’, zijn voorkeur voor buitenlandse operazangers en -heel bizar- een ongelukje met een kandelaar. Šimkovičová was in het verleden tv presentatrice maar werd ontslagen vanwege anti-immigratie uitspraken op sociale media. Het Slowaakse mensenrechteninstituut riep haar in 2018 uit tot de ‘homofoob van het jaar’. Een van haar eerste daden als minister was weer contact opnemen met Moskou. Sinds de inval van Rusland in Oekraïne waren de banden met dat land verbroken. ‘Er zijn tientallen militaire conflicten in de wereld en wij zijn van mening dat kunstenaars en cultuur daar niet onder mogen lijden, ‘ zo luidde het verweer van  Šimkovičová. Ook premier Fico wil die banden weer aanhalen, zo liet hij weten bij zijn eerste publieke optreden na de mislukte aanslag op zijn leven in mei. Fico zei dat hij graag met Orbán was meegereisd naar Moskou, als zijn gezondheid het had toegelaten. Hij keerde zich ook tegen de ‘onzinnige progressieve ideologieën die zich verspreiden als kanker’ en zei dat hij niet wilde dat Slowakije een ‘karikatuur van de westerse beschaving’ zou worden.

    Foto: Matthias Buehler (cc)

    Bulgarije verbiedt propaganda voor ‘niet-traditionele sex’ op school

    Na Rusland, Georgië en Hongarije heeft het Bulgaarse parlement deze week een wet aangenomen die moet voorkomen dat kinderen worden voorgelicht over een sexuele oriëntatie die afwijkt van de gangbare norm. Met 135 stemmen voor, 57 tegen en twee onthoudingen stemde het parlement in met een amendement op de wet voor het basisonderwijs dat ‘propaganda, promotie en aanmoediging, direct of indirect, van ideeën en opvattingen die verband houden met een niet-traditionele seksuele geaardheid of met een definitie van genderidentiteit die verschilt van de biologische’ verbiedt. Voor alle zekerheid legde het parlement ook vast wat een niet-traditionele seksuele geaardheid is: ‘anders dan de algemeen aanvaarde en gevestigde begrippen in de Bulgaarse juridische traditie van emotionele, romantische, seksuele of sensuele aantrekkingskracht tussen personen van het andere geslacht’. De Synode van de Bulgaarse orthodoxe kerk is blij met de nieuwe wet die volgens de kerk bijdraagt aan het ‘behoud en de toekomst van het Bulgaarse volk en van het gehele menselijke ras.’

    Het amendement was ingediend door de extreemrechtse pro-Russische partij Vazrazhdane (Heropleving). Bezwaren van onder meer het centrum-rechtse parlementslid Georgiev (GERB-UDF) dat het amendement in strijd zou zijn met Europese wetgeving en de Bulgaarse grondwet werden weggewoven. Dit gaat niet over wetgeving, zei Elisaveta Belobradova van de liberale PP-DB die tegenstemde. ‘Er wordt hier een politieke campagne gevoerd.’  De Bulgaren mogen binnenkort voor de zevende keer in drie jaar naar de stembus voor parlementsverkiezingen. Na de laatste verkiezingen die tegelijk met Europese verkiezingen in juni werden gehouden hebben drie partijen tevergeefs geprobeerd een meerderheidsregering te vormen. De voortdurende patstelling vertraagt de zeer gewenste toetreding van het land tot de eurozone.

    Foto: Number 10 (cc)

    Nieuwe Britse regering uitgedaagd door extreemrechts

    Sir Keir Starmer, de nieuwe Britse premier, is nog geen maand aan het bewind of hij moet zich al wapenen tegen openlijk geweld uit extreemrechtse hoek. Een dag na de moord op drie kinderen tijdens een dansles in Southport door een 17-jarige jongeman verzamelde zich een grote groep demonstranten voor de moskee van de havenstad na de verspreiding van racistisch en xenofobisch nepnieuws via social media. Dat leidde tot een veldslag met de politie waarbij ruim vijftig agenten gewond raakten. Acht agenten hebben ernstige verwondingen opgelopen, aldus de politie, waaronder botbreuken, een vermoedelijk gebroken neus en een hersenschudding.

    De politie heeft gezegd dat de demonstranten uit de hoek van de extreemrechtse English Defence League komen. Op beelden van Britse media is te zien dat een groep van tientallen mensen, vooral mannen, geweld gebruikt tegen de politie. Sommigen droegen bivakmutsen. Volgens Sky News werd “English till I die”, of “Engels tot ik sterf” geroepen. The Guardian hoorde dat de naam van oud-EDL-leider Tommy Robinson werd geroepen. Pogingen van de politie om hen te overtuigen dat ze misleid waren faalden. Over minderjarige daders mag de politie volgens de Britse wet geen nadere informatie prijsgeven. Inmiddels is dat wel gebeurd. De dader, Axel Rudakubana, die volgende week 18 wordt en voor zover bekend geen moslim is,  werd vandaag verhoord. Hij is in Engeland geboren, zijn ouders komen uit Rwanda.

    Vorige Volgende