Joris Canoy, auteur op Sargasso

Foto: The White House (cc)

Wat betekent Covid-19 voor de Amerikaanse verkiezingen?

29 maart 2020 , 11:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - Met de impeachmentprocedure en een felle primary (bijna) achter de rug leek het erop dat het Amerikaanse verkiezingsseizoen niet warriger kon worden. Maar net als ons dagelijks leven, ontregelt het coronavirus ook het politiek leven in de VS.

President Trump stond al, na flinke verliezen in 2018, een enerverende verkiezing te wachten. Met zijn inconsistente en late optreden zal het virus hem wel de voorverkiezing hebben gekost, toch?

Het tegendeel blijkt, in ieder geval op de korte termijn, waar. Nadat Trump tot actie overging, schoten zijn approval ratings omhoog. Voor het eerst in jaren ontving de president in verschillende peilingen de steun van de meeste Amerikanen, ook al blijven de marges piepklein.

Ook in andere democratieën, waaronder de onze, schaart zich een historisch grote hoeveelheid mensen zich achter staats- of regeringshoofd.

Rally around the flag

Daarmee lijkt het coronavirus lijkt alle kenmerken te hebben van een rally ‘round the flag effect, waarbij kiezers hun verschillen met de president (of premier) terzijde schuiven ten tijde van crisis. In de VS zag je eerder ook dergelijke verschijnselen bij de Golfoorlog, 9/11 en de dood van Osama bin-Laden.

Helaas voor Trump waren elk van deze effecten van zeer tijdelijke aard. Ondanks een militair succes in Golfoorlog (1991), verloor President H.W Bush een jaar later het Witte Huis aan Clinton. Zo ook was Obama’s populariteits-boost na de dood van bin-Laden slechts van tijdelijke aard.

Foto: Gage Skidmore (cc)

Sanders’ laatste kans?

10 maart 2020 , 14:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - Nog geen twee weken geleden was Bernie Sanders de onbetwiste koploper van de Democratische primaries. Na overwinningen in Iowa[i] en New Hampshire en een overtuigende zege in Nevada, leek het even of de senator uit Vermont er met de nominatie vandoor zou gaan. Niets blijkt minder waar.

Na een spectaculaire winst van Joe Biden in South Carolina, is de gehele voorverkiezing op z’n kop gezet. Als een goed uitgedachte symfonie vielen alle noten op zijn plaats voor de vicepresident: binnen 72 uur stonden de (inmiddels) ex-presidentskandidaten Buttigieg, Klobuchar en O’Rourke zij aan zij met Biden. Het gematigde kamp was plots verenigd.

Super Tuesday

De resultaten op Super Tuesday logen er dan ook niet om. Van de veertien staten, wist Biden er maar liefst in 10 de meeste stemmen te behalen. Met 664 delegates op zak is Joe Biden dan ook goed op weg naar de Democratische nominatie. De hamvraag is: kan Sanders nog winnen? En zo ja, hoe?

In Amerikaanse verkiezingen is alles mogelijk. Ook al staat Sanders achter in de meeste peilingen, er is een kleine mogelijkheid dat hij Biden alsnog de nominatie kan ontzeggen. Maar om het tij te keren is een krachtige combinatie van drie factoren nodig.

Foto: Gage Skidmore (cc)

Het thema van de Democratische primaries: Kansenongelijkheid

3 maart 2020 , 14:00 , door Joris Canoy

ANALYSE -

Wordt het Bernie, Biden of toch iemand anders? Dit jaar gaan miljoenen Amerikanen in vijftig staten naar de stembus om de nieuwe Democratische presidentskandidaat te kiezen.

Hoewel deze stembusgangen op allemaal verschillende data plaatsvinden, is geen enkele dag zo beslissend als vandaag. Op deze Super Tuesday wordt in veertien verschillende staten gestemd, goed voor een derde van het totaalaantal delegaten.

In de meeste van deze staten komt de race neer op twee bejaarde politici: Joe Biden, de vicepresident van Obama, en Bernie Sanders, senator en progressieve vaandeldrager. Nu Pete Buttigieg en Amy Klobuchar zich hebben teruggetrokken uit de race, strijden alleen nog een twee andere politici (Bloomberg en Warren) om de derde plek.

Plannen

Wanneer je kijkt naar specifieke plannen, lijken de verschillen tussen deze presidentskandidaten vrij groot: van Joe Biden die een grotendeels Obama’s koers tracht voort te zetten, tot Bernie Sanders die een sociaaleconomische revolutie wilt ontketenen. Maar in de kern kunnen alle verkiezingsprogramma’s worden samengevat zoals Democratische politicus Jim Clyburn dit vorige week deed:

“We don’t need to make this country great again; this country is great. That’s not what our challenge is. Our challenge is making the greatness of this country accessible and affordable for all. If it’s health care, is it accessible, is it affordable? Education: Is it accessible, is it affordable? Housing. Energy. Making it accessible and affordable.”

Foto: Gage Skidmore (cc)

South Carolina: Biden’s laatste kans

29 februari 2020 , 14:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - Een maand voelt als een jaar in de politiek, en zeker voor Joe Biden. Obama’s vicepresident begon deze maand als landelijke koploper in de Democratische voorverkiezingen. De caucus in Iowa liet echter niks over van deze reputatie: Biden behaalde in de eerste staat maar 15% van de stemmen.

Ook New Hampshire bleek een mokerslag voor de campagne. Alvorens de resultaten werden bekendgemaakt, pakte Biden het vliegtuig naar South Carolina. Niet ten onrechte, gezien het feit dat de voormalige koploper op een vernederende vijfde plek kwam te staan. Kort hierna tuimelde hij ook uit in de landelijke peilingen. Vandaag kan de primary in South Carolina deze trend doorbreken.

Neerwaartse spiraal

In mijn stuk over Iowa beschreef ik al hoe het bandwagon effect de winnaar(s) in Iowa een boost geeft. Immers, mensen willen graag op een winnaar stemmen. Voor Biden gold het omgekeerde: ondanks breed gedragen sympathie, wilden maar weinig kiezers op een loser stemmen.

Je kan je afvragen in hoeverre het Biden’s schuld is dat hij Iowa en New Hampshire heeft verloren. De 77-jarige presidentskandidaat geniet grote steun onder de zwarte Amerikanen, en laat nou net zijn dat de bevolking van deze staten bijna uitsluitend wit is.

Foto: Phil Roeder (cc)

New Hampshire: nieuwe ronde, nieuwe kansen?

11 februari 2020 , 08:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - Nu Iowa achter de rug is, zijn de ogen gericht op New Hampshire. Daar waar Iowa als eerste staat de keuze velt tussen de kandidaten middels een ingewikkeld stemsysteem, vindt vandaag in New Hampshire de eerste primary plaats, waarbij de kiezers hun voorkeur gewoon via stembiljetten aangeven.

Dat is een niet onbelangrijk gegeven. In Iowa werd Pete Buttigieg door het merendeel van de media uitgeroepen tot winnaar, ook al had Sanders de meeste stemmen gekregen. De gecompliceerde manier waarop de uitslag in Iowa wordt geduid, had hier het grootste aandeel in.

Zoals verwacht, gaf de overwinning Buttigieg precies de media-aandacht die hij nodig had: de kandidaat schoot omhoog in de peilingen van New Hampshire. Daar staat hij tegenover Bernie Sanders, die tot voor kort de onbetwiste koploper was in de staat.

Tweestrijd?

Zoals de media wel vaker doen, werd de verkiezingsstrijd tot op zekere hoogte als tweestrijd geportretteerd: Bernie Sanders vs. Pete Buttigieg. Daar hebben deze twee kandidaten ook belang bij: bij een schijnbare tweestrijd zullen de stemmers immers langzaam wegtrekken bij de andere kandidaten.

Het zal nog wel even duren voordat het doek valt voor de andere kandidaten. Over een maand vindt Super Tuesday plaats, waarbij middels een stembusgang in 14 staten de uitkomst een stuk beter in zicht komt. Tussen nu en dan kan er nog een hele hoop gebeuren.

Foto: Phil Roeder (cc)

Amerika gaat een lelijk verkiezingsjaar tegemoet

7 februari 2020 , 14:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - Pete Buttigieg is een rat en Bernie Sanders een leugenaar. Wat een verenigd front had moeten zijn tegen President Trump, verandert in een venijnige voorverkiezingen waar over en weer met modder wordt gegooid. Nu Buttigieg samen met Sanders nipt de voorverkiezingen in Iowa lijkt te hebben gewonnen, is het hek van de dam.

Het was niet zo zeer de uitkomst die in eerste instantie de aandacht trok, maar het rampzalige proces. De mobiele app waarmee de resultaten doorgegeven konden worden, bleek erratisch en de telefoonlijnen waren onderbezet. Het resultaat was dat de Democratische partij de uitslag niet op tijd bekend kon maken. Drie dagen na de caucus wachten we nog steeds op de laatste 3% van de stemmen.

Een rat

Op sociale media was men verenigd in woede over het proces. Het duurde niet lang voordat de kandidaten met halve overwinningsspeeches kwamen. Pete Buttigieg ging hierin het verst. Hij verklaarde zichzelf tot winnaar van de Iowa caucus. Achteraf bleek hij een punt te hebben wat betreft de uitslag: de jonge burgemeester eindigde samen met Sanders aan top. Desalniettemin duurde het niet lang voordat aanhangers van de andere kandidaten hun woede op Buttigieg richtten.

Foto: Phil Roeder (cc)

Waarom Iowa ertoe doet

3 februari 2020 , 14:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - Hoewel President Trump pas in november op het stembiljet staat, zijn de Amerikaanse presidentsverkiezingen al in volle gang. Maar liefst twaalf prominente Democraten strijden in de voorverkiezingen voor de kandidaatsnominatie van de partij. Vandaag stemmen de kiezers van Iowa als eersten van het land op de Democratische presidentskandidaten; daarmee luidt het startschot van de zogeheten primaries.

Hoewel Iowa numeriek gezien van beperkt belang is voor het hele nominatieproces, fungeert de staat al sinds jaar en dag als politieke barometer voor de rest van de voorverkiezing. De reden daarvoor is het feit dat de historisch gezien de kandidaten die in Iowa wonnen, ook vaak in de landelijke voorverkiezingen zegevierden.

De virtueuze cirkel

Dat sinds 2000 de winnaars van Iowa ook de winnaars van de voorverkiezingen werden, heeft alles maken met het zogeheten bandwagon effect; naarmate iets of iemand als populair wordt ervaren, stijgt de populariteit nog sneller.

Naast economische toepassingen, bijvoorbeeld in reclames (“1000 anderen gingen je voor”), is het bandwaggon effect ook voor politicologen zeer relevant. Zodra een kandidaat het goed doet in één voorverkiezing, zal deze ook meer steun genieten bij de rest.

Vandaar dat een overwinning in Iowa, die standaard als eerste staat haar voorverkiezing houdt, een felbegeerde prijs is onder de Democraten. Naarmate deze dag naderde werd de ether van Iowa dan ook gevuld met spotjes en raken de Facebook-pagina’s overspoeld met advertenties.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Verkiezingen in Spanje: dromen en bedrog

18 november 2019 , 14:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - In het fameuze boek Don Quixote van Miguel de Carvantes gaat een idealistische edelman op avontuur, denkend dat hij een onverslaanbare ridder is. Al zijn acties pakken echter verkeerd uit: de kooplui die hij bevocht, slaan hem in elkaar en de knecht die hij trachtte te redden van zijn furieuze meester, krijgt alleen maar een heviger pak slaag. De bekendste scène is waar Don Quixote het opneemt tegen een leger van reuzen, maar er pas later achter komt dat hij windmolens heeft aangevallen.

Pedro Sanchez moet een beetje als Don Quixote hebben gevoeld. Hij had vol strijdlust een nieuwe verkiezing uitgeroepen en oreerde met kracht tegen zijn politieke opponenten. De werkelijkheid was hard te verteren voor de leider van de Spaanse sociaaldemocraten. Terwijl zijn partij geen zetel verder was gekomen na dit avontuur, ging een significant deel van de rechtse stemmers in zee met het extreem rechts-nationalistische Vox.

Vox, dat ultranationalisme combineert met zeer conservatieve houdingen tegenover migratie, abortus en LHBTI-rechten, verdubbelde vorige week haar zeteltal in het Spaanse parlement. Daarmee wordt de partij, die in 2016 nog minder dan vijftigduizend stemmers had, met 52 zetels de op twee-na-grootste partij van Spanje.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Regionale verkiezingen: Trump stelt achterban op de proef

5 november 2019 , 14:15 , door Joris Canoy

Hij mag dan wel een “pain in the ass” zijn, maar zijn opponent is veel te links voor Kentucky. Dat was de boodschap van Trump voor zijn achterban in Kentucky. De conservatieve kiezers in Kentucky staan voor een dilemma: steunen ze de blunderende Republikeinse gouverneur of kiezen ze toch voor zijn Democratische opponent?

Vandaag zijn er belangrijke verkiezingen in de Verenigde Staten. In een viertal staten worden regionale verkiezingen gehouden; in de rest van het land vinden lokale verkiezingen plaats. Een Democratische overwinning zou niet alleen van grote betekenis zijn voor de regionale en plaatselijke politiek, maar kan ook een waarschuwing vormen voor de Republikeinen in Washington DC.

Lastige keuze

In Kentucky en Mississippi – staten die steevast naar de Republikeinen gaan bij de presidentsverkiezingen – worden kiezers geconfronteerd tussen een conservatieve Republikein en een relatief “gematigde” Democraat.

Het antwoord op dit dilemma ligt nog niet zo voor de hand. In tegenstelling tot federale verkiezingen, zijn kiezers bij regionale verkiezingen veel meer geneigd om op een kandidaat van de andere partij te stemmen. Vandaar dat in Louisiana (verkiezingen volgende week) de huidige gouverneur een Democraat is. De Democraten hebben ook sterke kandidaten in de andere twee staten: zowel in Mississippi als in Kentucky hebben hun kandidaten een indrukwekkend electoraal CV. Daarbij komt dat Andrew Beshear, de Democraat in Kentucky, de zoon is van Steve Beshear, een populaire ex-gouverneur.

Foto: Sakuto (cc)

Verkiezingen in Polen en Hongarije: Luctor et Emergo

16 oktober 2019 , 11:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - De westerse liberale democratie is het eindpunt van de geschiedenis. Ten minste, als we het boek The End of History and the Last Man (1992) van politicoloog Francis Fukuyama moeten geloven. Het moge duidelijk zijn dat de afgelopen decennia niet altijd een bevestiging hebben gevormd voor de stelling van Fukuyama. Terwijl populistische stemmen in het westen steeds meer gehoor krijgen, maken half-democratieën weer een langzame opmars de goede kant op. Afgelopen zondag toonden de verkiezingen in Polen en Hongarije hoe stukje bij beetje de democratie herleeft.

De twee Oost-Europese landen worden in academische artikelen vaak opgevoerd als het schoolvoorbeeld van “on-democratisering”. Dit proces, in het Engels democratic backsliding genoemd, neemt wereldwijd dezelfde vormen aan. Daar waar vroeger dit open en bloot gebeurde (staatsgreep of revolutie), is de afbrokkeling van de democratie tegenwoordig veel subtieler: in plaats van een leger dat het parlement bestormt, wordt de democratie van binnenuit uitgehold.

Democratische zuilen

De liberale democratie kunnen we als een tempel zien, ondersteund door onmisbare zuilen: een functionerend kiessysteem, burgerparticipatie, het functioneren van de overheid, vrije pers, burgerrechten, het recht van organisatie en een eerlijk en onafhankelijk rechtssysteem. Zodra de zuilen gaan afbrokkelen , loopt de tempel grote risico op instorting. Laat dat nou ook precies de instituties zijn die in Polen en Hongarije de afgelopen tijd zijn verzwakt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Democratische dwaallichten in Indiase verkiezingen

28 april 2019 , 11:00 , door Joris Canoy

ANALYSE - Aan de grens met India en Pakistan ligt de drassige Banni steppe, de thuisbasis van een mystiek verschijnsel: felgekleurde lichtjes, door de lokale bevolking Chir Batti genoemd, verschijnen op donkere avonden aan de hemel. Naar verluidt hebben de betoverende dwaallichtjes meerdere malen reizigers van hun pad afgeleid, die vervolgens in de nabije netelige jungles verdwaalden.

Niet alleen de reizigers, maar vele Indiase kiezers staan op het punt slachtoffer te worden van een dwaallicht in de grootste democratie ter wereld.

In april en mei gaat het gros van de 900 miljoen stemgerechtigden naar de stembureaus om de Lok Shaba, het Indiase Lagerhuis, te kiezen. Om deze majeure operatie logistiek mogelijk te maken, zijn er maar liefst zeven stembusgangen, waarvan de derde afgelopen dinsdag plaatsvond.

Rechtse revolutie

Centraal in de Indiase verkiezingen staat de (in)populariteit van de premier, Narendra Modi. De rechts-nationalist kwam in 2014 aan de macht toen zijn BJP-partij samen wat kleinere rechtse partijen een absolute meerderheid veroverde in de Lok Shaba.

De BJP beloofde de kiezer democratische vernieuwing, kansen voor de jeugd en een einde aan de corruptie, die onder het bewind van de INC-partij hoogtij vierde. Zulke campagnethema’s zijn een terugkerend motief in Aziatische landen, waarin partijen telkens elkaar opvolgen met de belofte om de corruptie van de voorganger te bestrijden.

Den Haag nationaliseert de Provinciale Statenverkiezingen

6 maart 2019 , 14:00 , door Joris Canoy

Voor wie zich zo nu en dan begeeft op Twitter of Facebook, komt ‘#StemZeWeg’ bekend voor. Met deze hashtag wordt oproep gedaan aan de boze burger om bij de Provinciale Statenverkiezingen naar het stemhokje te gaan en op een oppositiepartij (met name PVV of FvD) te stemmen. Het doel is om Kabinet Rutte III ten val te brengen.

Provinciale Statenverkiezing

De StemZeWeg-tweeters illustreren de absurditeit rond de aankomende verkiezingen. Een kabinet kan niet ten val worden gebracht door een zure tegenslag in de Provinciale Statenverkiezing. In het ergste geval moet er in de Senaat een gedoogcoalitie bij elkaar worden gelijmd, nadat de Provinciale Staten de Eerste Kamer hebben gekozen.

Armèn Hakhverdian, universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, licht dit in een Sargasso-interview toe: ‘De enige die een kabinet kan wegsturen is een Tweede Kamer. Als je #StemZeWeg letterlijk neemt, slaat het nergens op. Je kunt wel, aan de hand van de Eerste Kamer, de regering verzwakken. Dit zal betekenen dat de regeringspartijen meer ad-hoc akkoorden moeten sluiten. Bij wisselende thema’s vorm je verschillende coalities. Het vergt wel een andere vorm van politiek bedrijven.’

Kaping

De provinciale volksvertegenwoordiging neemt vooral besluiten op het gebied van mobiliteit en ruimtelijke ordening, niet over migratie of over de kabinetsformatie. Het debat over de verkiezingen gaat echter niet over infrastructuur en de woningmarkt, maar juist over de thema’s waar de Provinciale Staten helemaal niet over beslissen.