Jan-Albert

47 Artikelen
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

What’s wrong with this picture?

Als onwetende Europeaan zou je onderstaande foto helemaal verkeerd kunnen opvatten. Wat is hier aan de hand?

Wat is er in Oaxaca aan de hand? (Foto: Jan-Albert Hootsen)
Nee, dit is geen re-enactment van Hitler’s machtsovername in 1933. Dit is het nieuwe gemeentebestuur van Oaxaca de Juárez, hoofdstad van de deelstaat Oaxaca. Het is het moment waarop het nieuwe stadsbestuur de eed van trouw aan de wetten van stad, staat en republiek aflegt, wat in het Spaans ‘Tomar Protesta’ heet. Dit gebaar heeft overigens verder niets met de Hitlergroet te maken, maar heeft wel dezelfde oorsprong. Het gaat terug tot 1892, en was oorspronkelijk de wijze waarop burgers in de Verenigde Staten hun vlag begroetten. Later is het gebaar overgenomen door meerdere landen, waaronder Mexico en Nazi Duitsland. In Mexico betekent de gestrekte arm dat men zich committeert aan de vooruitgang: door de arm naar voren te richten, belooft een politicus land, staat of gemeente beter te maken en een glorieuze toekomst in het vooruitzicht te stellen.

Luis Ugartechea Begué is de nieuwe burgemeester van de deelstaathoofdstad, in een periode van historische politieke verandering in de regio. Oaxaca werd ruim 80 jaar op dictatoriale wijze geregeerd door de PRI, de partij die Mexico tot 2000 geheel onder controle had. PRI-gouverneurs en regeringen gedroegen zich als ware caciques, een lokaal heerser (in sommige gevallen is het woord ‘krijgsheer’ ook van toepassing), die door corruptie, vriendjespolitiek, nepotisme en geweld de toch al arme staat onder de duim houdt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Viervoeters cruciaal in drugsoorlog Mexico

Eén van de 46 snuffelhonden van Mexico (Foto: Jan-Albert Hootsen)

Het zijn er slechts 46 in het hele land. Toch zijn de snuffelhonden van het Mexicaanse Federaal Onderzoeksbureau van onschatbare waarde in de strijd tegen de drugsbendes. Zij vinden de tonnen gesmokkelde drugs, wapens en massagraven met tientallen lijken.

De labrador Johnny heeft er duidelijk zin in. Als zijn instructeur ‘zoek!’ roept, rent hij op volle snelheid naar het witte bestelbusje en besnuffelt het van boven tot onder. Binnen een minuut heeft hij beet: een zakje buskruit. Zijn baas is tevreden. Als dit een auto vol gesmokkelde wapens in Ciudad Juárez of Tijuana was geweest, was dat Johnny niet ontgaan.

De oefening vindt plaats in het complex van de Mexicaanse Agencia Federal de Investigación (AFI), het Mexicaanse equivalent van de Nationale Recherche, in het noorden van Mexico-Stad. Het bureau is gespecialiseerd in misdaden op federaal niveau en werkt met 46 snuffelhonden.

Mexico voert sinds 2006 een bloedige strijd tegen de georganiseerde misdaad, waarbij meer dan 30.000 doden zijn gevallen. Enorme hoeveelheden drugs worden naar de Verenigde Staten gesmokkeld, terwijl duizenden wapens jaarlijks illegaal Mexico bereiken. In die context zijn snuffelhonden van onschatbare waarde. Volgens de trainers kan geen technologie ze vervangen. “Scanners zijn zwaar en moeilijk te vervoeren, honden zijn veel sneller en goedkoper,” zegt hondentrainer Gustavo Cruz, “Een van onze honden heeft een tijdje terug nog een massagraf met 47 lijken gevonden. Zonder snuffelhonden zouden we dat nooit hebben ontdekt.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mexico in 2011: de weg naar de verkiezingen van 2012

2012 - Einde van de wereld of Mexicaans verkiezingen?

Allereerst natuurlijk iedereen een geweldig 2011 toegewenst! Moge het een mooi en vruchtbaar jaar worden voor iedereen. Voor Mexico mogen we hopen dat 2011 beter wordt dan de afgelopen jaargang, maar daar geloven weinig mensen in het land echt in. Mexico kampt met een meervoudige crisis en het wordt een hels karwei voor de Mexicanen de problemen op te lossen. Wat kunnen we verwachten van het nieuwe jaar? Een voorspelling in drie delen. Vandaag De Weg Naar 2012. Want 2011 wordt het jaar waarin de presidentskandidaten voor volgend jaar hoogstwaarschijnlijk echt duidelijk worden.

Mexico gaat in 2012 weer een nieuwe president kiezen en langzaam wordt duidelijk wie de strijd met elkaar aan gaan. Aangezien het staatshoofd grondwettelijk gezien niet herkozen kan worden, moet Felipe Calderón sowieso het veld ruimen. Enkele jaren geleden stond zijn Partij van de Nationale Actie (PAN) nog voor in de peilingen, maar de economische crisis en de weinig succesvolle strijd tegen de georganiseerde misdaad hebben het aanzien van de regeringspartij ernstig geschaad. Mede daardoor lijkt de Partij van de Geïnstitutionaliseerde Revolutie (PRI), die Mexico voor 2000 ruim 70 jaar dictatoriaal regeerde, nu de winnaar te gaan worden.

PRI
Enrique Peña Nieto (Foto: Flickr/World Economic Forum)Voor de PRI is Enrique Peña Nieto, gouverneur van Estado de México, de absolute favoriet. Mediageniek, charismatisch en geholpen door een enorme mediacampagne van ‘s-lands grootste TV-zender Televisa loopt de jonge politicus mijlenver voor op alle concurrentie. Zijn belangrijkste concurrent binnen de partij, partijvoorzitter Beatriz Paredes, heeft al aangegeven af te zien van een kandidatuur, terwijl senator Manlio Fabio Beltrones niet in de buurt van Peña Nieto komt qua populariteit. Hoewel laatstgenoemde niet op de steun van de hele partij kan rekenen, lijkt zijn kandidatuur niet echt in gevaar te komen, vooral omdat hij mediagenieker is dan wie ook (met dank aan zijn vrienden van Televisa). Hij trouwde afgelopen jaar in een glamourhuwelijk met de bekende soap-actrice Angélica Rivera.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Mexicaanse onderwijs, de problemen van nu en oplossingen voor de toekomst (I)

Bibliotheek gebouw van de Mexico Stad Universiteit (Foto: Flickr/stevecadman)

Mexico mag dan een van de grootste economieën ter wereld zijn, het land lijdt onder een heftige crisis. Een van de grootste problemen is het dramatisch slechte onderwijs in het land. Ondergetekende kan daar sinds een half jaar over meepraten. Na zes maanden als docent in het universitaire onderwijs ben ik licht geschokt over het hier en nu, maar ook positief gestemd voor de toekomst door een paar lichtpuntjes. De situatie van het Mexicaanse onderwijs is moeilijk in een enkele tekst te beschrijven, daarom doe ik het in meerdere delen, waarvan vandaag de eerste.

Mijn eerste semester als docent journalistiek is afgelopen. De laatste zes maanden gaf ik les aan het Centro de Estudios en Ciencias de la Comunicación, een relatief jong instituut in de rijke wijk Pedregal, en aan de Universidad de las Américas Mexico City College. Laatstgenoemde is een afscheiding van de fameuze universiteit in Puebla, een van de beste private universiteiten van Latijns-Amerika.

Mijn fulltime ervaring in de journalistiek gaat niet verder terug dan een maand of 14, terwijl ik daarvoor een jaar als eindredacteur bij een vertaalbureau werkte en een jaar of vijf met enige regelmaat heb gefreelanced. Met mijn 28 jaar ben ik daardoor een groentje, wat ik ook nog wel een tijdje zal blijven. Ervaring in het onderwijs heb ik zelfs helemaal niet, dus voor zowel de universiteiten als voor mijzelf was het een grote gok. Wat kan iemand als ik toevoegen aan een instituut voor hoger onderwijs?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mexico in 2010: The Good, The Bad and The Ugly

Eindejaarslijstjes, ze horen erbij. En aangezien 2010 een zeer bewogen jaar was voor Mexico, mogen ze op die blog eigenlijk niet ontbreken. Anno 2010 is Mexico een land in crisis, maar ook zijn er heel wat lichtpuntjes geweest. Wie waren de winnaars, de verliezers en de smeerlappen in het Mexico van 2010, het jaar van twee eeuwen onafhankelijkheid en een eeuw Mexicaanse Revolutie?



THE GOOD

Marcelo Ebrard – In het immer turbulente Mexicaanse politieke landschap is Marcelo Ebrard, regeringsleider van Mexico Stad, een stabiele rots in de branding. Terwijl zijn partij, de linkse Partij van de Democratische Revolutie (PRD), als een Mexicaanse LPF door interne strubbelingen uiteen lijkt te vallen, blijft Ebrard een populair politicus wiens werk op algemene waardering kan rekenen. Ook internationaal: Ebrard werd zelfs tot ´World Mayor 2010´ gekozen, ofwel de beste burgemeester van de wereld. De plaagstootjes van partijgenoot en stokebrand Andrés Manuel López Obrador (verliezend kandidaat in de presidentsverkiezingen van 2006 namens de PRD) weerstond hij met de gratie van een echte staatsman. En ook de scheldkannonades van de Katholieke Kerk, die Ebrard als een liberaal monster ziet, gleden al water van hem af. Onder Ebrard werden intussen de eerste homohuwelijken in Latijns-Amerika voltrokken en wordt Mexico Stad steeds schoner. De burgemeester van Mexico Stad lijkt in alle opzichten klaar voor de presidentsverkiezingen van 2012

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Marisela Escobedo en de tragiek van Ciudad Juárez

Marisela Escobedo (Foto: Jan-Albert Hootsen)

Weinig incidenten zoveel emotionele reacties opgeroepen als de moord op Marisela Escobedo, vijf dagen geleden. De activiste, wiens dochter in 2008 werd vermoord en die streed voor een einde aan de straffeloosheid in de Noord-Mexicaanse deelstaat Chihuahua, is de zoveelste martelaar in het wetteloze Ciudad Juárez.

De zaak van Marisela Escobedo is een tragische en roept zoveel reacties op, omdat het een schoolvoorbeeld is van het totaal niet functionerende Mexicaanse rechtssysteem. Meer nog dan dat is het het zoveelste voorbeeld van hoe ver de wetteloosheid in sommige delen van Mexico is gaan reiken.

Escobedo werd 16 december doodgeschoten voor het gouverneurspaleis in Chihuahua, hoofdstad van de gelijknamige Noord-Mexicaanse deelstaat, de gewelddadigste van Mexico. Wat de zaak zo schokkend maakt, is dat de moord duidelijk is vastgelegd op veiligheidscamera’s van het plaats delict. Te zien is hoe Escobedo woorden heeft met een gemaskerde man, waarna ze probeert de vluchten maar op de stoep voor het paleis in het hoofd wordt geschoten. Ze stierf even later in het ziekenhuis, van de daders ontbreekt tot nu toe ieder spoor.

Verontwaardiging
Het hele land reageerde emotioneel op de moord. De gouverneur van Chihuahua zegt woedend en verontwaardigd te zijn. President Felipe Calderón twitterde dat hij de straffeloosheid in Chihuahua ‘betreurt’ en tot in Mexico Stad gingen mensen de straat op om te protesteren.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

El Universal, ‘kwaliteitskrant’?

Tot nu toe ben ik altijd vrij positief geweest over El Universal, Mexico’s grootste kwaliteitskrant. In tegenstelling tot concurrenten als La Jornada en Milenio weet het dagblad redelijk neutraal en in het midden van het politieke spectrum te blijven. Vandaag is dat beeld voorgoed veranderd, door dit artikel, een profiel van Gustavo Madero, de nieuwe voorzitter van regeringspartij PAN. Onder het artikel (van de internetsite) trof ik het volgende aan:

Laatste deel van het artikel in El Universal (Foto: Jan-Albert Hootsen)

Con información de Wikipedia = Met informatie van Wikipedia. Met andere woorden: de grootste en belangrijkste kwaliteitskrant van Mexico gebruikt Wikipedia, waarvan zelfs de minst competente eerstejaars student journalistiek nog weet dat je het NOOIT als bron voor een artikel mag gebruiken, als bron om een profiel van een van de belangrijkste politici van het land te schrijven?? En zet het er nog onder ook??? Man, man, man…

[jan-albert]
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wikileaks: Mexicaanse memo’s

Deel van logo Wikileaks

Het grote graven kan beginnen: vandaag plaatste klokkenluiderswebsite Wikileaks de eerste gelekte Amerikaanse memo’s op haar website. Van de ongeveer 250.000 ‘cables’ komen er 2600 uit Mexico. Nog geen van de documenten uit Mexico is door Wikileaks inhoudelijk openbaar gemaakt, maar aan de hand van een kleine analyse van de beschikbare gegevens valt wel een en ander op te maken. Waar moeten we naar gaan kijken als het om de Mexicaanse Wikileaks-memo’s gaat?

Het Engelse dagblad The Guardian heeft voor een wereldwijde sensatie gezorgd door een aantal handige tools op de website te zetten, aan de hand waarvan lezers alvast een sneak peak krijgen van de memo’s die nog niet openbaar zijn gemaakt. Via Google Fusion is het mogelijk om de cables te doorzoeken op ’tags’, zoekwoorden die de onderwerpkeuze van de memo’s aangeven. Drie van die tags zijn wat betreft Mexico interessant: PTER (= Terrorism Prevention), PINR (= Intelligence) en PHUM (= Human Rights).

Tags
Waarom zijn die tags wat betreft Mexico interessant? PTER is uiteraard belangrijk vanwege de drugsoorlog. De afgelopen twee jaar zijn er sporadisch berichten geweest over banden tussen de Mexicaanse drugkartels en groepen die door de VS als terroristische organisaties zijn aangewezen. Eerder dit jaar circuleerde er bijvoorbeeld het gerucht dat een contactpersoon van Hezbollah in Tijuana zou zijn, en onlangs nog bleek een van de doden bij een schietpartij in diezelfde stad lid te zijn van de Colombiaanse FARC. Het is tot nu toe erg moeilijk geweest om daar iets zinnigs over te zeggen, maar het is mogelijk dat de Amerikaanse cables daar meer inzicht in brengen. Verder nemen Amerikaanse bewindslieden en opiniemakers steeds vaker de term ‘narco-terrorisme’ in de mond. Het is interessant om te kijken of de Amerikaanse autoriteiten overwegen om de kartels in Mexico als terroristische groeperingen aan te duiden. Als dat het geval zou zijn, zou het verregaande gevolgen hebben voor de Amerikaanse politiek ten opzichte van de drugsoorlog.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nobody @#%&*$ with Don Alejo

Don Alejo Garza Tamez (Foto: Jan-Albert Hootsen)

Don Alejo Garza Tamez was 77 jaar oud toen hij door drugdealers werd doodgeschoten op zijn ranch, nabij hoofdstad Ciudad Victoria van de Noord-Mexicaanse deelstaat Tamaulipas. Hij is één van de duizenden slachtoffers van de drugsoorlog, waarvan de overgrote meerderheid anoniem. Maar anoniem is Don Alejo niet meer. Als een Mexicaanse Walt Kowalski nam hij het in zijn eentje tegen een groep kartelleden op die zijn ranch belaagden, schoot er vier dood en verwondde er twee voor hij zelf het onderspit moest delven. Een feature in dagblad Milenio maakte hem gisteren tot een martelaar en icoon van onverzettelijkheid in het door drugsgeweld geteisterde Tamaulipas.

Eén en ander vond ruim een week geleden plaats, op 13 november, toen de finca (buitenhuis) van de bejaarde handelaar in hout werd benaderd door een groep gewapende mannen. Ze gaven Don Alejo een ultimatum: binnen 24 uur moest hij zijn ranch aan hen overdragen, anders zou hij de gevolgen voelen. Don Alejo weigerde resoluut en zei tegen de sicarios (huurmoordenaars van de kartels) dat hij ze de volgende dag zou opwachten. Toen de mannen waren vertrokken instrueerde hij zijn werknemers dat ze de volgende dag niet naar hun werk hoefden te komen.

In zijn eentje maakte hij zijn huis gevechtsklaar. Don Alejo was behalve succesvol zakenman een liefhebber van jagen en vissen. Hij had dan ook talloze vuurwapens thuis liggen, die hij strategisch plaatste bij deuren en ramen. In stilte werkte hij een strategie uit en wachtte de komst van de sicarios af.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Originaliteit bestaat niet

Maffia problemen per provincie in Mexico (klik voor grotere versie)

De Mexicaanse auteur Carlos Fuentes schreef het ooit al: originaliteit bestaat niet. Alle verhalen zijn al geschreven, je kunt hoogstens een interessante variant op een bestaand verhaal schrijven. Waar is dat duidelijker dan in Mexico, waar de nieuwsstroom wordt gedomineerd door verhalen over de drugsoorlog en migratie? Tuurlijk, drugsbendes komen en gaan, soms duiken er slachtoffers op in steden waar het tot nu toe rustig is geweest of keert de rust terug op een plek waar drie weken geleden de onthoofde lijken nog aan bruggen werden gehangen. Maar het patroon is altijd hetzelfde: schietpartijen, onthoofdingen, executies, onschuldige slachtoffers, drugsvangsten, verdachten die trots door de politie met wapens en drugs voor de camera worden gezet.

De drugsoorlog is het meest verslagen thema in Mexico en ook voor mij is het, sinds ik ruim een jaar geleden in Mexico arriveerde als stringer, de belangrijkste bron van inkomsten. Toch wordt het steeds moeilijker om er over te schrijven, want bijna alle invalshoeken hebben we al gehad. Vijftien doden in een wasstraat in Tepic? Been there. Broer van een openbaar aanklager verdwenen in Chihuahua? Done that.

Wij correspondenten moeten nochtans over het onderwerp blijven schrijven. Het domineert Mexico, het bepaalt in grote mate de toekomst van het land. En het spreekt nog steeds tot de verbeelding van de Nederlandse lezer, zelfs na tien verhalen over de uit de hand gelopen situatie in Ciudad Juárez en Tijuana. Maar hoe kun je als correspondent het gevoel van urgentie over de drugsoorlog blijven doorgeven zonder steeds weer hetzelfde verhaal op te schrijven?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Menselijke handelswaar van Mexicaanse bendes

De vier immigranten (Foto: Jan-Albert Hootsen)

De schemer valt over opvangtehuis Casa San Juan Diego in Lechería, vlakbij Mexico Stad, als vier jonge Nicaraguanen vermoeid aan de voordeur opduiken. “We zijn net van de trein afgesprongen,” zegt Rodrigo (27) hijgend. “We werden meteen door de politie achtervolgd en moesten onze rugzakken halsoverkop achterlaten.” Hij en zijn vrienden kijken wanhopig. Van de weinig spullen die ze bij zich hadden is alleen nog de kleding die ze aan hebben over.

Het viertal behoort tot de naar schatting 500.000 illegale migranten die jaarlijks door Mexico naar de Verenigde Staten reizen. Ze komen vooral uit Centraal-Amerika en hun reis is lang en gevaarlijk. De migranten worden veelvuldig het slachtoffer van corrupte autoriteiten en crimínele bendes en genieten nauwelijks bescherming tegen ontvoering, afgepersing en moord. Volgens de CNDH, de Mexicaanse nationale mensenrechtencommissie, verdwijnen ieder jaar rond de 20.000 migranten.

Tot voor kort kreeg hun situatie nauwelijks aandacht. Dat veranderde augustus dit jaar, toen 72 illegalen in de Noord-Mexicaanse deelstaat Tamaulipas door leden van drugskartel Los Zetas werden ontvoerd en op gruwelijke wijze vermoord. Het drama onderstreepte dat de migratiekwestie niet meer los kan worden gezien van de escalerende Mexicaanse drugsoorlog, waarin sinds 2006 meer dan 28.000 mensen zijn omgekomen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Glaasje op in de Mexicaanse metro

Metro in Mexico-Stad (Foto: Jan-Albert Hootsen)

Alle aandacht in Mexico mag dan uitgaan naar de drugsoorlog, maar het verkeer is een veel groter gevaar voor de volksgezondheid. Op 107 miljoen Mexicanen vallen jaarlijks bijna 25.000 doden in het verkeer. Daarmee is het land zevende van de wereld. Zo groot is het probleem zelfs, dat verkeersongelukken volgens het Ministerie van Volksgezondheid de belangrijkste doodsoorzaak onder Mexicanen tussen 5 en 34 jaar oud zijn.

Wie het rijgedrag van de Mexicaan ziet, en zeker in het gestresste leven van de hoofdstad, zal het minder verbazen. Een snelheidslimiet zegt de Mexicaanse automobilist weinig. Zelfde geldt voor een verkeersbord, veiligheidsriem of tegenligger. Ook alcohol is een boosdoener. Zozeer zelfs, dat volgens het Ministerie van Volksgezondheid liefst veertig procent van de verkeersongelukken worden veroorzaakt door dronkenschap.

De hoofdstedelijke metro is niet direct de eerste plek waar je aan denkt bij alcoholmisbruik en verkeersongelukken. Toch worden er binnenkort heuse alcoholcontroles ingevoerd. Aanleiding was een incident eind september met een dronken machinist. Bij het station Aculco opende hij de deuren van de trein aan de verkeerde kant, waarna verontruste passagiers de alarmklok luidden. De politie trof de machinist met een stel lege bierblikjes in beschonken toestand in de stuurcabine. De autoriteiten namen het incident hoog op, want met 175 metrostations en 4 miljoen passagiers per dag is een dronken machinist in de hoofdstad bepaald geen gering risico.

Vorige Volgende