Closing Time | What a Wonderful World
, door
Door de Canadees Ben Caplan deze keer:
Efficiënte democratie?
, door
ACHTERGROND - Daags voor de verkiezingen was er gedoe in Den Haag: de premier had een VVD-agenda gedropt bij de krant in de provincie. Agenda: sterkere interne markt, minder regels, meer vrijhandel, een energiemarkt, aanpak misstanden arbeidsmarkt. De PvdA van Samsom vond het een schraal verhaal waar de werkgelegenheid aan ontbrak. De oppositie was nog wat feller. Laat in de avond kwam er een nieuwe brief naar de Kamer, waarin Rutte, nu met ook een krul van Timmermans, een toelichting gaf. Veel gedoe om niks, vat ik het commentaar van Halbe Zijlstra samen.
Het proces
Het hoort zo te werken: de regeringsleiders spreken namens hun landen, dus hun inbreng wordt getoetst in discussie met de parlementen. Een factor die een beetje complicerend werkt is de verkiezing van het Europees Parlement: stel dat de verkiezingen in een heel andere richting wijzen, dan het gewogen gemiddelde in de Tweede Kamer? Een zware Europa-vijandige verkiezingsuitslag zou kunnen. Hoe om te gaan met dat mogelijke verschil?
Het antwoord daarop is er niet echt. Het komt meer voor dat representatieve organen verschillend oordelen: kijk naar onze Tweede en Eerste Kamer. Meestal wordt de informateur gevraagd een goede samenwerking te bevorderen met de beide kamers der Staten Generaal. Als dat wordt verzuimd, wordt het lastig. Het zou kunnen dat het nieuwe smaldeel europarlementariërs anders denkt over de Europese toekomst dan hun achterban. Vooralsnog is het theorie, maar het kan.
Foto:
Sebastiaan ter Burg (cc)
Gekift en retorische tegenspraak
, door
OPINIE - De traditionele politiek kan zijn machteloosheid moeilijk nog beter demonstreren dan deze week gebeurde. Een topper was het debat Buma en Pechtold en vandaag kwam daar het relletje over de agenda van Rutte voor Europa bij.
Pechtold en Buma maakten deze week gezellig ruzie bij Nieuwsuur, spraken de helft van de tijd allebei tegelijk en meenden dat hun gekift het aanzien waard was en de kijkers inzicht verschafte. Voor zover het hen niet verteld is: dat was niet het geval, heren. Het zou u sieren als u de ander liet uitspreken, preciezer zou zijn met informatie over inhoud, enige context zou geven over de aard en het belang van de onderwerpen. En een beetje respect zou tonen voor elkaar.
Maar er is altijd nog meer te verdragen in zo’n verkiezingsstrijd. Rutte had ook een agenda voor de EU opgesteld: een sterkere interne markt, minder regels, meer vrijhandel, één energiemarkt, aanpak van misstanden op de gezamenlijke arbeidsmarkt. De timing van de minister president is opmerkelijk: zou een goed democraat niet even de verkiezingen afwachten? Maar Rutte wil zijn ‘prioriteitenagenda’ volgende week al bespreken met de collega’s.
Ik heb geen grote teksten gezien, maar het pakket is veelzeggend genoeg. Als ik de punten kort langs loop, kom ik tot de volgende opmerkingen.
Foto:
Rock Cohen (cc)
Frames en fundamentele vragen
, door
OPINIE - Toen ik onlangs wat positieve opmerkingen over Europa schreef, kreeg ik woedende reacties: men wilde niet uit de comfortabele anti-EU houding gehaald worden. Dat puzzelt.
Wie de verkiezingen volgt om inzicht te krijgen in fundamentele kwesties, blijft met gespitste oren in een kramp achter. Politici zijn niet helder: ze normeren werkloosheid, ze treden uit de EU, ze willen de integratie remmen, ze willen de gulden terug, ze willen meer geld voor ouderen en minder vluchtelingen. Voorspelbaar…
Maar welke EU men wil, welke verhouding van de Europese organen men wil tot de nationale staten, daarover horen we bijna niets. De grote vraag is: waarom niet? Zijn er verklaringen? Ik probeer er maar eens enkele.
Europa is onvoldoende gefundeerd op de wensen van de bevolkingen
Dat is eigenlijk niet zo verrassend. Na 1945 lag Europa in puin, iedereen die de oorlog had overleefd poogde een nieuw bestaan op te bouwen op de naoorlogse puinhopen. Het ‘dit-nooit-weer’ gevoel was er wel, maar de vertaling in internationale politiek werd alleen door enkele visionaire ambtenaren vorm gegeven in EGKS en EEG. De politieke integratie kon niet, dus de samenwerking werd economisch van aard. Charles de Gaulle stoorde het proces aanzienlijk. Daarom kon het oordeel van bevolkingen ook op afstand worden gehouden.
Foto:
Conference of the Big Three at Yalta makes final plans for the defeat of Germany. Here the “Big Three” sit on the patio together, Prime Minister Winston S. Churchill, President Franklin D. Roosevelt, and Premier Josef Stalin. February 1945. (Army) Exact Date Shot Unknown NARA FILE #: 111-SC-260486 WAR & CONFLICT BOOK #: 750 copyright ok. Gecheckt 07-11-2022
Hemelstraat
, door
COLUMN - ‘Europa’ is uit meer ontstaan dan een verlangen naar grotere welvaart.
Herdenken en Europese verkiezingen: dat confronteert. Heeft vrede te maken met Europese integratie? Ik denk van wel. Is dat het bewijs dat ik oud word? Is het verbinden van de vrede en de integratie niet eigenlijk een Godwin?
De suggestie van het omgekeerde klopt niet, het einde van de EU zal niet onmiddellijk tot oorlog leiden. Dat werd wel beweerd bij de referendumcampagne over de ‘constitutie’ van de EU.
Maar vraag de bezoekers van het Anne Frankhuis eens wat het verhaal betekent voor hun eigen strijd tegen racisme en onderdrukking. Vraag eens aan de hoogbejaarde politici over hun inspiratie na de Tweede Wereldoorlog, vraag het eens aan de architecten van de Duitse hereniging.
Je kunt ook op de Balkan vragen naar het verband tussen Europa en de vrede: uit Srebrenica en Kosovo komen minder positieve antwoorden over Europa, vermoed ik. Destijds was de behoefte aan een Europese buitenland-politiek voelbaar. Zonder Amerikanen ging het niet.
Europa is verlokking. De luxe en ruime huurflats in de Bijlmermeer zouden betaalbaar worden door de welvaart die Europa ging brengen. Europa is verlokking voor de uitgemergelde volksrepublieken, die graag bij Europa willen horen. Europa is verlokking voor Oekraïne, waar angst voor Hitlers moordlust en Stalins haat jegens de boeren in het collectieve bewustzijn om voorrang strijden.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 06-11-2022
Verkiezingen en gevestigde machten
, door
COLUMN - Het begint weer: de slaapverwekkende verkiezingsdebatten, waar de standaardhoofden op domme stellingen slaapverwekkende antwoorden geven. Toptijden voor slechte slapers! De halve nachtrust haal je voor de televisie.
En dan wil Sargasso nog wel eens aandacht geven aan kleine partijen; alsof dat helpt. Die kleintjes zijn toch ook geen dragers van spannende gedachten? Toen bedacht ik een spannend avontuur voor mijzelf: ik zou meedoen aan een kleintje en participerend observeren.
Zo komt het dat u, bij de komende Europese verkiezingen, mij kunt kiezen: de lijst 19, Aandacht en Eenvoud, no 2, uw dienstwillige dienaar. At your service, zou ik bijna zeggen. Maar hoe loopt het avontuur?
Partij en programma
Voor de inschrijving heb je een kandidatenlijst nodig, een partij en een programma. Meestal begint het met een initiatief, een persoon met ideeën en bovendien vindt dat zijn denkbeelden ten onrechte niet worden gehoord. Het betekent dat:
- een statutaire vorm moet worden vastgelegd bij de notaris;
- er moet een programma komen waarmee kandidaten en kiezers kunnen worden geworven;
- er moet een beetje organisatie komen: wie doet wat in een campagne?
Naar de notaris voor statuten, dat lukt nog. Leden wordt al lastiger. Het programma is de reden waarom mensen elkaar vinden en vertrouwen. Maar het recruteren van kandidaten is ook een kernactiviteit van een politieke partij: hoe doe je dat zonder traditie en als er vrijwel geen leden zijn? En ook geen ervaring met procedures? Vriendjes zoeken dan maar? De oprichters van D66 deden het ook ongeveer zo, maar het risico op gedonder kent Wilders als geen ander.
Foto:
Gerard Stolk (cc)
Conferentie Decentralisaties in Nieuwspoort 8 april
, door
REPORTAGE - De grootste hervorming van dit kabinet blijft gevuld met onzekerheden. Maar Tom van Doormaal is ook iets zorgelijkers op het spoor. De werkelijkheden in Den Haag en de provincie hebben weinig met elkaar te maken.
De uitnodiging die ik voor de conferentie kreeg bevatte de volgende probleemstelling:
De decentralisaties in het sociale domein zoals die per 1 januari 2015 van start moeten gaan zijn de grootste ontwikkeling in het binnenlands bestuur van de laatste decennia. Taken en middelen worden overgedragen en er wordt van gemeenten verwacht dat ze integraal gaan werken en samenwerken in het sociale domein met als doel burgers te ondersteunen en meer te laten participeren in de maatschappij. In de nieuwe rol- en taakverdeling speelt informatievoorziening en dus ICT een cruciale rol. Daarbij zijn een aantal vraagstukken actueel. Bijvoorbeeld: hoe voorkomen we (als politiek en werkveld samen) dat veel geïnvesteerd wordt in informatie-systemen terwijl besturings- en procesvragen nog niet goed zijn beantwoord? Welke informatie mag in het kader van ‘1 plan’ worden verzameld door wie? Moet de gemeente proactief aan de slag, of wachten op duidelijkheid vanuit de centrale overheid?
Korte inleidingen werden geleverd door Johannes van Veen, Thof Thissen, als directeur van KING (kwaliteitsInstituut Nederlandse Gemeenten) en Brigitte van der Burg, kamerlid VVD.
Foto:
Kort - illustratie Sargasso
KORT | Woekerend marktdenken
, door
OPINIE - De PvdA is blij: geen strafbare illegaliteit meer.
De VVD is ook blij: denivellering ter waarde van een half miljard.
Ik ben niet naïef en weet dat handjeklap nodig is, maar blij ben ik niet. Schaamtelozer dan dit kan de Haagse koehandel niet worden. Compartimentering zou Abram de Swaan het strafbaar stellen van illegaal verblijf noemen, het begin van een apartheid die tot inhumane politiek leidt. Samsom had ‘zijn woord’ nooit moeten geven aan deze principieel foute keuze.
Hij had vervolgens moeten buigen voor de woede van zijn achterban. Nu heeft hij dat eindelijk gedaan, voor een spotprijs van een half miljard aan denivellering: zou Spekman dit ook een feestje vinden? Halbe Zijlstra toont zich een voldane sjacheraar: we hadden een prijs en die is betaald.
De heren hebben gehandeld in de stijl van de ‘uitruilformatie’. Ze hebben ook laten zien dat de last van de verantwoordelijkheid elke moraliteit verplettert. Niet creativiteit en vindingrijkheid zijn wegen naar oplossingen, maar plat koopmanschap.
Politiek zou een eerzaam en door waarden gedreven ambacht moeten zijn. Maar ik zit te rekenen: als er vijfduizend illegalen zijn, dan kopen we hun vervolging af voor een ton per kop. Dat komt er van als je sjachert met principes. Terphuis is blij, Samsom blij, Zijlstra blij. Ik schaam mij plaatsvervangend.
Foto:
Mr Hicks46 (cc)
Wie zijn wij eigenlijk?
, door
ACHTERGROND - In de publiciteit is aandacht voor het jongste boek van Abram de Swaan, ‘Compartimenten van vernietiging’. Het gaat over genocidale regimes en hun daders. Miljoenen mensen zijn omgebracht, vooral door de eigen regeringen. De Swaan puzzelt over de daders.
Hannah Arendt en Harry Mulisch waren in Jerusalem, bij het proces tegen Eichmann. Arendt sprak over de ‘banaliteit van het kwaad’; ook Mulisch verbaasde zich over de vlakheid, de raadselachtige leegte van de verantwoordelijke voor de massatransporten naar de vernietigingskampen.
Het begrip ‘banaliteit van het kwaad’ is Arendt behoorlijk kwalijk genomen. Daar zit wel iets in: het kwaad heeft niets banaals, dat is onmetelijk, verschrikkelijk, onbevattelijk. Het zijn de daders, die soms banaal zijn en daardoor intrigerend zijn, meent Abram de Swaan.
Hij vertelt in zijn boek en interviews over het beroemde experiment over gehoorzaamheid van Stanley Milgram. Het gaat om een taal-experiment: een proefpersoon moet woorden leren en krijgt een schok als hij een fout maakt. De proefpersoon is een toneelspeler en kermt realistisch. Het echte object is de persoon, die de schok moet toedienen en het onderzoek is gericht op zijn conformisme. Het gaat om ‘Befehl ist Befehl’ en soortgelijk ontduiken van verantwoordelijkheid.
Het onthutsende van het experiment was dat circa twee derde van de proefpersonen schokken toediende tot 450 volt, waarvan de proefpersoon kon veronderstellen dat deze potentieel dodelijk waren. Maar De Swaan volgt Milgram in zijn belangstelling voor de ongehoorzamen, toch nog wel een derde van de deelnemers.
Poep en participatie
, door
ACHTERGROND - Op welke partij moet ik komende woensdag bij de gemeenteraadsverkiezingen stemmen? Denk aan de volgende punten voordat u een keuze maakt.
Het is niet altijd gemakkelijk het niveau van het politieke debat te verdragen. Lokaal gaat het vaak over hondenpoep en vieze schoenen. Dat mag wel even, maar toch niet al te lang.
Waarover moet het dan gaan? Als u nog lokaal in debat gaat, denk dan aan het volgende. Als u al in het stemhokje staat, overweeg dan dit.
Het gemeentelijk huishoudboekje
Veel mensen zijn niet gerust op de gemeentelijke boekhouding. Het is een terechte zorg en een belangrijk thema. De gemeente moet de boekhouding op orde hebben en de uitgaven onder controle hebben.
De uitgaven onder controle betekent dat de gemeente geen grote problemen heeft bij het laten sluiten van inkomsten en uitgaven. Als de spanningen groot zijn en het wil niet vlotten, dan moet u goed kijken naar de partijen die daarvoor verantwoordelijk zijn.
Mooi thema zijn de reserves van de gemeente: het waren sombere tijden, dus vrijwel overal zijn die reserves teruggelopen. Daar zijn reserves ook voor, dus krimp in sombere tijden mag. Maar de vraag is hoeveel? Wat zegt de gemeentelijke accountant ervan? Of een vergelijking met een buurgemeente?
Foto:
Valdemar Fishmen (cc)
De Oekraïnecrisis
, door
OPINIE - Veel verandert, maar tussen staten blijft ook veel hetzelfde. De retoriek over Oekraïne geeft veel ter overdenking. Hakenkruizen op een nationale vlag, Russen die hun nationale gevoel scanderen op straat. Is het echt en oprecht? Veroorzaakte het ‘westen’ destabilisering en toonde Putin beheersing?
‘Ooit was Europa in tweeën gespleten. De twee delen werden West en Oost genoemd. De tweedeling zelf werd dikwijls betiteld als “Jalta”. Ze werd belichaamd in het beton van de Berlijnse Muur.’ Het zijn de magistrale openingszinnen van het boek In naam van Europa van Timothy Garton Ash over de deling van Europa en de hereniging van Duitsland. (p.7)
Ik vind dat ik een wat luchtige toon heb gekozen in mijn eerste verhalen over Oekraïne. De honger van de Russische beer en de kleumende jager is een mooie metafoor voor Russische diplomatie: de beer zou door het opeten van de jager warmte verschaffen en de beer zou zijn honger stillen. Dat is een mooi ´compromis’, in Russische stijl, met Poetin als drager van een wat lompe traditie.
Het interview met een onderuit gezakte Poetin deed me aan die beer denken, maar ook aan Alice in Wonderland. Alice komt Humpty Dumpty tegen: ‘When I use a word,’ Humpty Dumpty said in rather a scournful tone, ‘it means just what I choose it to mean – neither more nor less.’ Zo zat Poetin daar, betekenis gevend aan woorden zoals hij wilde, met de vrijheid van zijn aanzienlijke macht.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 15-11-2022
Recensie | De burgers en de koers van Europa
, door
RECENSIE - Heeft Europa burgers? Heeft Europa een koers? Het zijn vragen die opkomen als je een boekje voorgelegd krijgt met de titel: ‘Kunnen burgers Europa van koers laten veranderen?’ van Chris Aalberts. Het is geen onzinvraag, want binnenkort gaan we ter stembus voor Europese verkiezingen.
De vraagstelling
De tekst van Chris Aalberts, docent en onderzoeker politieke communicatie, is volgens de auteur een essay. Het is een woord uit het Frans, dat zoiets als probeersel betekent. Inderdaad, in mei moeten we naar de stembus. Of dat veel verschil zal gaan maken, is het onderwerp van Aalberts zoekende verkenning.
Is de titel van het essay wel de goede vraag? Je kunt ook zeggen: kunnen de burgers Nederland van koers laten veranderen? Het probleem van het democratisch tekort, waar het Europese Parlement aan lijdt, speelt een veel kleinere rol in de Nederlandse politiek: onze democratie is tenslotte in eeuwen van strijd gevestigd. Ook niet perfect geworden, maar ze voldoet wel. Of toch niet?
Ik fantaseer maar even: stel dat er een combinatie gevormd zou worden, met een stevige PvdA en SP als een linkse kern. Die coalitie zou nog steeds te maken hebben met multinationals, rentestanden, de beurs en de ECB. Of stel dat er een rechtse combinatie gevormd zou worden met de VVD en de PVV als ruggengraat. Ook dan zouden er vakbonden zijn, polderen, gecompliceerde sociale wetgeving en veel inclusieve mechanismen. Veel meer dan beperkte accentenverschuivingen zitten er niet in.