door Martin Jansen
“zoals een vuurzee met dezelfde lucifer die een sigaret aansteekt”
Diverse internationale media brachten de afgelopen dagen het nieuws dat de Italiaanse premier Giorgia Meloni op dinsdag 7 oktober voor RAI televisie verklaarde dat ze beschuldigd werd van “medeplichtigheid aan genocide”, in een klacht bij het Internationaal Strafhof (ICC) over de steun van Italië aan Israël tijdens de bombardementen op Gaza. In de Nederlandse pers las ik er nog niets over, een search leverde alleen een treffer in het Nederlands op bij HLN, een Belgische nieuwssite. Soms is het ontbreken van nieuws net zo veelzeggend als een schreeuwerige krantenkop.
Het waren vooral lokale media die het commentaar van Meloni uitzonden, dat ze is genoemd in een document van een belangenorganisatie voor Palestijnen, die haar en anderen beschuldigde van medeplichtigheid door wapens aan Israël te leveren. Meloni zei dat de klacht naast haar ook minister van Defensie Guido Crosetto en minister van Buitenlandse Zaken Antonio Tajani betreft en ze dacht ook dat Roberto Cingolani, hoofd van de groep defensieondernemingen Leonardo, werd genoemd.
Het is overigens niet de eerste keer dat actiegroepen vragen om vervolging van internationale leiders om medeplichtigheid van de oorlog in Gaza. Het ICC kreeg onder meer meldingen over de Franse president Emmanuel Macron en de Amerikaanse oud-president Joe Biden binnen.
Nu heeft de Onafhankelijke Internationale Onderzoekscommissie voor de Bezette Palestijnse Gebieden inclusief Oost-Jeruzalem van de Verenigde Naties Israël op 16 september expliciet beschuldigd van het plegen van genocide in de Gazastrook. Diverse deskundigen en hulp- en mensenrechtenorganisatie waarschuwden al sinds januari dat daarvan sprake was. In mei sprak de Israëlische minister van financiën Smotrich onomwonden de intentie uit van een etnische zuivering jegens de Palestijnen in Gaza. En al lang daarvoor, sinds zeker begin 2024, worden vanuit Gaza door onafhankelijke organisaties oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen gerapporteerd. Niet voor niets heeft het ICC op 21 november 2024 arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en voormalig minister van Defensie Yoav Gallant. Beiden worden beschuldigd van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in verband met de Israëlische campagne in Gaza, waaronder uithongering, moord en vervolging. Het ICC heeft echter nog geen van beiden aangeklaagd voor genocide.
Wat natuurlijk desondanks meespeelt is de genocidezaak die Zuid-Afrika in 2023 tegen de staat Israël aanspande bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ). Op 26 januari 2024 vaardigde het Hof in een vrijwel unaniem oordeel van de 17 rechters een eerste bindend tussenvonnis uit met voorlopige maatregelen, waarmee het Israël opdroeg alles te ondernemen ter voorkoming van daden die als genocide kunnen worden beschouwd volgens het Genocideverdrag. Daarmee erkende zij dat er ten minste een redelijk vermoeden was van genocide of dreiging van genocide en dat de genocidezaak daarom doorgang kon vinden. Het Hof legde een zestal voorlopige maatregelen op, die zij nogmaals bevestigde in twee tussenvonnissen. In haar 4e tussenvonnis op 24 mei 2024 wees het Hof er bovendien op dat de door haar oplegde maatregelen bindend zijn en daarom ook internationale verplichtingen met zich meebrengt voor iedere betrokken partij volgens het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie. Lidstaten van het VN-Genocideverdrag (1948) zijn daarnaast ook zonder zo’n bevestigende uitspraak verplicht om bij een redelijk vermoeden van genocide of dreiging van genocide alles in hun vermogen te ondernemen om deze te voorkomen. Wat die plicht tot voorkomen inhoudt, is door het ICJ bovendien uitgebreid nader toegelicht in haar vonnis in de zaak van Bosnië en Herzegovina tegen Servië en Montenegro (2007).
Dat hele samenspel van verdragen en jurisprudentie heeft gevolgen. Je kunt als lidstaat sinds 2007 niet zomaar je ogen sluiten voor een mogelijke genocide; je bent, eventueel in samenwerking met andere lidstaten en/of via de VN, verplicht iets doen en ook al je mogelijkheden zelfstandig te benutten. Je kunt ook niet zeggen dat je wilt wachten tot een definitief vonnis van het ICJ, als alles achter de rug is en op de plek waar de genocide en etnische zuivering plaatsvond een luxe vakantieoord is verrezen, met investeringen die vanuit of via jouw land zijn gedaan, zoals de Nederlandse regering Schoof momenteel doet.
Voor Italië geldt bijvoorbeeld, dat het volgens data van het Stockholm International Pace Research Institute (SIPRI) één van slechts drie landen is die van 2020 tot 2024 ‘grote conventionele wapens’ exporteerden, alhoewel de VS en Duitsland verantwoordelijk waren voor 99 procent van de export van de categorie grotere wapens, waaronder vliegtuigen, raketten, tanks en luchtverdedigingssystemen. Wat Italië in die periode aan Israël leverde waren onder andere lichte helikopters, scheepskanonnen en (als één van meerdere landen) onderdelen voor F-35 straaljagers. Ook van Nederland is natuurlijk bekend dat het onderdelen en materieel (door)levert, waarvan niet kan worden uitgesloten dat die dienen als of als vervanging van middelen die worden ingezet bij de beweerde genocide in Gaza.
“Zorgen over het mogelijke gebruik van de F-35 door Israël voor schendingen van het internationaal humanitair recht hebben geleid tot veel kritiek op de overdracht van het toestel of onderdelen ervan aan Israël”, aldus SIPRI in een recent rapport. Diverse betrokken landen beweren namelijk dat zij bijvoorbeeld alleen wapens naar Israël sturen op basis van contracten die vóór 7 oktober 2023 zijn getekend en dat zij van Israël garanties vragen dat de wapens niet tegen burgers in Gaza zouden worden gebruikt. Het antwoord op hoe zij dat (kunnen) controleren en of de wapens niet kunnen dienen ter vervanging van vergelijkbare wapens die vanuit elders, in Israël, in Gaza worden ingezet, moeten zij tot nu toe schuldig blijven. Daarmee voldoen zij niet aan de plichten onder het VN-Genocideverdrag.
Meloni’s erkenning van de klacht tegen haar komt op het moment dat honderdduizenden mensen de afgelopen weken massaal de straat op zijn gegaan om te protesteren tegen de Israëlische oorlog tegen Gaza en Italië’s betrokkenheid daarbij. De belangrijkste Italiaanse vakbonden hebben die protesten actief gesteund. De havenarbeiders van het land hebben gedreigd met stakingen vanwege de Israëlische strijdkrachten die de Sumud Global Flotilla ervan weerhouden hulpgoederen naar Gaza te brengen.
De Italiaanse organisatie achter de klacht waarin Meloni wordt genoemd, Global Movement To Gaza Italy, komt op voor de belangen van Palestijnen en steunt het Flotilla. Haar officiële Facebook-pagina vermeldt: “de Italiaanse delegatie van de Global Movement naar Gaza, die samen met andere internationale organisaties de Global Sumud Flotilla promoot.” Zij roept het ICC op om de mogelijkheid te onderzoeken om een formeel onderzoek naar de aanklacht te starten. De klacht, gedateerd op 1 oktober, werd ondertekend door zo’n 50 mensen, waaronder hoogleraren Rechten, advocaten en verschillende publieke figuren.
“Door de Israëlische regering te steunen, met name door de levering van dodelijke wapens, is de Italiaanse regering medeplichtig geworden aan de aanhoudende genocide en de uiterst ernstige oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid die tegen het Palestijnse volk worden gepleegd”, schreven de auteurs van het gerechtelijke document.
“Ik denk niet dat er wereldwijd of in de geschiedenis een dergelijke klacht is ingediend”, zei Meloni in haar televisiecommentaar. Dat maakt de strafklacht natuurlijk niet minder terecht. Ook in Nederland zijn nu 3 keer massaal respectievelijk 100.000, 150.000 en 250.000 mensen de straat opgegaan omdat zij zich grote zorgen maken over de structurele, grootschalige mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden en de dreigend genocide in Gaza en hoe Nederland zijn plicht vervuld om die te voorkomen en stoppen. Het kabinet Schoof weigert tot nu toe categorisch om het woord ‘genocide’ in de mond te nemen, verklaarde zonder enige valide rechtvaardiging of grond bij herhaling dat het daarvoor een uitspraak van het ICJ afwacht en doet helemaal niets om verdere sancties tegen Israëlische bewindspersonen, hogere leidinggevende ambtenaren, de legerleiding en individuele plegers van oorlogsmisdaden, een handelsboycot en andere boycotten en een totaal, voorwaardelijk wapenembargo in te stellen.
Tegen demissionair premier Schoof en ten minste oud-minister Veldkamp en demissionair minister Van Weel zou op dezelfde manier als tegen Meloni en haar ministers, een strafklacht moeten worden ingediend bij het ICC. Dat zou tevens een eerste stap kunnen zijn richting een strafklacht tegen een meerderheid van de huidige Tweede Kamer. Door toedoen van het stemgedrag van Kamerleden van PVV, VVD, BBB, JA21, SGP en FvD zijn tot nu toe legio mogelijkheden niet benut tot beïnvloeding van Israëls mogelijke dan wel waarschijnlijke genocidale en structureel oorlogsmisdadige handelen. De belofte of eed van trouw aan onze Grondwet die zij hebben afgelegd, is niet vrijblijvend, die schept verantwoordelijkheden. Die gaan verder dan het feit dat zij als parlementslid met een persoonlijk mandaat van de kiezers en immuniteit kunnen doen wat zij willen en niet zomaar naar huis kunnen worden gestuurd. Ze hebben zeker in het geval van een genocide het kostbare recht en de dure plicht om ‘zonder last’ hun eigen, gewetensvolle afweging te maken in geval van Kamermoties en voorstellen van de regering.
Het is statistisch uitgesloten dat de volksvertegenwoordigers van 6 verschillende partijen, omdat ze bij diezelfde partijen horen, bij elke gelegenheid als één blok exact dezelfde consciëntieuze afweging maken in een morele en mensenrechtenkwestie. Dan stem je niet zonder last, maar heerst de factiediscipline. En voor medeplichtigheid aan genocide middels het verlenen van hand- en spandiensten kan tegen individuen een strafklacht worden ingediend bij het ICC, maar bestaat in Nederland ook de Wet internationale misdrijven (WIM; Stb. 2003, 270; Art. 3 lid 2) en artikel 48 WvSr. Het wordt tijd dat in ons land burgers dezelfde actie gaan ondernemen tegen de regering en de Kamermeerderheid die haar de hand boven het hoofd houdt als Italianen hebben gedaan tegen hun regering. En ik hoop dat het die politici net zo wakker schudt als het Meloni lijkt te doen. Ze hebben lang genoeg spreekwoordelijk werkeloos toegekeken hoe de treinen met gedeporteerden hun dood tegemoet reden – en ze waren toen nog niet eens geboren. We zeiden “Dit nooit weer!” Nooit is nu, radicaal-rechtse wegkijkers staan erbij en kunnen iets doen, maar hadden allang iets moeten doen.
Blijft de vraag waarom de Nederlandse media dit niet oppikken. Noem me achterdochtig, maar ik heb de indruk dat door verschillende partijen krampachtig wordt geprobeerd om ‘de boel’ in de aanloop naar de verkiezingen rustig te houden. Aan de ene kant is dat nobel, aan de andere kant zou je verwachten dat een dreigende strafklacht tegen Schoof, Veldkamp en Van Weel bij het ICC groot nieuws is. Of misschien moet die dreiging eerst werkelijkheid worden? Oxfam Novib, Amnesty International, Artsen zonder Grenzen, de Nederlandse Vereniging van Journalisten, Pax, Save the Children, The Rights Forum en FNV: als die Rode Lijn vorige week jullie ernst was, klaag ze dan nu ook aan!
Je kunt het bijna ruiken, er komt een ommekeer aan…
#stemzeweg
Dit artikel is overgenomen van anti-populista. Artikelen op dat blog worden geschreven als bijbaan, dus mocht je het stuk waarderen kun je dat ook financieel laten blijken via deze link.
-o-o-o-
Aanvulling Sargasso redactie:
Het citaat boven dit artikel komt uit het tweede deel (Verzet begint niet met grote woorden) van het driedelige verzetsgedicht ‘𝘐𝘦𝘮𝘢𝘯𝘥 𝘴𝘵𝘦𝘭𝘵 𝘥𝘦 𝘷𝘳𝘢𝘢𝘨’(1970) van Remco Campert.
Artikel bij de Italiaanse omroep RAI, over het interview waarin Meloni haar uitspraken over de vermeende aanklacht deed.
Nieuws over Meloni’s uitspraken was ook te lezen bij het Amerikaanse persbureau Reuters, het Franse Le Monde en het Arabische Al Jazeera (klik de links om de artikelen aldaar te lezen).
